Το μνημείο του Ποντιακού Ελληνισμού στην Καστοριά

Το μνημείο προς τιμήν του ποντιακού ελληνισμού βρίσκεται σε κεντρική πλατεία της Καστοριάς, στην αρχή του παρλιακού δρόμου της νότιας παραλιακής ζώνης της πόλης.

Πρόκειται για μια ογκώδη κατασκευή η οποία αποτελείται από δυο στοιχεία. Το πρώτο στοιχείο, είναι μια ορειχάλκινη προτομή η οποία αναπαριστά έναν μεσήλικα άνδρα ο οποίος έχει στραμμένο το κεφάλι του προς τα δεξιά. Έχει κοντά μαλλιά και μουστάκι. Φοράει σακάκι, πουκάμισο και παπιγιόν. Τα χέρια του είναι σταυρωμένα και κρατάει στην αγκαλιά του κάτι που μοιάζει με χαρτί. Στην εξωτερική πλευρά του βραχίονα του δεξιού του χεριού είναι χαραγμένο το όνομα του γλύπτη:

ΓΛΥΠΤΗΣ ΧΑΡΗΣ

Χ''ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ

Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένος ο μονοκέφαλος αετός καθώς και ένας χάρτης του Πόντου. Από κάτω ακολουθούν εγχάρακτα τα λόγια:

προτου χιλιαδες χρονε εσταλτσεν η Αργω

μαζι με τους τρανελενναςστου ποντου τον γιαλον

και εγωμοσαν μνημεια τρανον πολιτισμόν

εναν αποφραδαν ημεραν στα 1922 εκαψαν και εμαντσαν

εναν λαμπρον λαον

ξεριζωμεντς φορτωναντς απαν και σην Αργω

και φερνε και φκαιρωναντς σο τοπον των θεων

ο ελλενοποντον κε επεθανεν επεμνεν μοναχος

και θα περμεν αιωνια να κλωσκεται η Αργω

Εύξεινος Λέσχη Καστοριας

1998

Το επίγραμμα σε όλο του το μήκος είναι ατόνιστο και γραμμένο στην ποντιακή διάλεκτο. Σε ελεύθερη μετάφραση αναφέρει τα παρακάτω: πριν από χιλιάδες χρόνια στάλθηκε η Αργώ μαζί με τους τρανούς Έλληνες στου Πόντου το γιαλό, και τον γέμισαν με μνημεία και τρανό πολιτισμό. Μια αποφράδα ημέρα στα 1922 έκαψαν και μάδισαν έναν λαμπρό λαό. Ξεριζωμένους τους φορτώνουν επάνω στην Αργώ και τους φέρνουν και τους αφήνουν στον τόπο των θεών. Ο ελληνικός πόντος δεν πέθανε μα έμεινε μονάχος και θα περιμένει αιώνια να επιστρέψει η Αργώ.

Από το επίγραμμα (πέρα από την αναφορά στο μύθο της αργοναυτικής εκστρατείας και τη σύνδεση του με τον ελληνισμό του Πόντου) αντλούμε την πληροφορία ότι το μνημείο τοποθετήθηκε το 1998 με χορηγό την Εύξεινο Λέσχη της Καστοριάς.

Το δεύτερο στοιχείο του έργου είναι μια μεγάλη ορθογώνια στήλη ύψους δύο μέτρων και μήκους περίπου εφτά. Σε αυτήν αναπαρίστανται ανάγλυφα πάνω στο μάρμαρο στιγμές από την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού. Διακρίνεται το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, ο μονοκέφαλος αετός, η μονή της Παναγίας Σουμελά, στιγμές από το ηρωικό αντάρτικο του Πόντου και τη γενοκτονία. η Αργώ, το Χρυσόμαλλο Δέρας και άλλα πολλά. Σε δυο κυκλικά ανάγλυφα που έχουν την μορφή μεταλλίου αναπαρίστανται οι μορφές του Μιθριδάτη του Ευπάτορα και του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού.

Αριστερά της στήλης, πάνω σε ανάγλυφο βιβλίο, είναι χαραγμένα και πάλι τα ονόματα του χορηγού και του γλύπτη καθώς και το έτος της κατασκευής:

ΕΥΞΕΙΝΟΣ

ΛΕΣΧΗ

ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Γλύπτης

Χάρης

Χ΄΄βασιλειάδης

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ