Η προτομή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο Πεδίο του Άρεως

Συνεχίζουμε την διαδρομή μας στο πάρκο του Πεδίου του Άρεως και στην οδό με της προτομές των ηρώων της Επανάστασης. Σε αυτή την ανάρτηση θα δούμε την προτομή του αρχιστράτηγου της ελληνικής Επανάστασης Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Μερικά λόγια για τον Κολοκοτρώνη

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γεννήθηκε κυνηγημένος από τους Οθωμανούς κάτω από ένα δέντρο στο Ραμαβούνι της Μεσσηνίας. Η καταγωγή του ήταν από το Λιμποβίσι της Αρκαδίας. Εκεί είχε καταφύγει ήδη από τον 16ο αιώνα ο γενάρχης της οικογένειας των Κολοκοτρωναίων Τριανταφυλλάκος Τσεργίνης. Σταδιακά το επίθετο Τσεργίνης άλλαξε στο αρβανίτικο Μπιθέγκουρας το οποίο στη συνέχεια μεταφράστηκε επακριβώς στα ελληνικά "Κολοκοτρώνης" (αυτός δηλαδή που έχει οπίσθια μεγάλα σαν κοτρόνα). 

Οι Κολοκοτρωναίοι υπήρξαν οικογένεια κατ ' εξοχήν αντάρτικη έχοντας στην "σύνθεση" της πολλά μέλη που υπηρέτησαν σε ομάδες κλεφτών και αρματωλών. Ο πατέρας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, πήρε μέρος στην εξέγερση εναντίον των Τούρκων που υποκινήθηκε από την Μεγάλη Αικατερίνη (η εξέγερση έμεινε στην ιστορία ως Ορλοφικά) και σκοτώθηκε από τους Τούρκους μαζί με τους δυο αδερφούς του στον πύργο της Καστάνιτσας. Έτσι λοιπόν, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μεγάλωσε ορφανός από πατέρα στο χωριό της μητέρας του την Αλωνίσταινα.

Από πολύ μικρή ηλικία εντάχτηκε στις κλέφτικες ομάδες της Πελοποννήσου ενώ το 1805 συμμετείχε ως κουρσάρος στις επιχειρήσεις του ρώσικου στόλου εναντίον του τουρκικού. Το 1806 βγαίνει σουλτανικό φιρμάνι το οποίο ζητά την φυσική του εξόντωση (είχε προηγηθεί αντίστοιχη διαταγή και το 1802) και ο Κολοκοτρώνης αναγκάζεται ύστερα από μια περιπετειώδη καταδίωξη στα βουνά του Μοριά όπου προσπαθεί να ξεφύγει από τους Τούρκους αλλά και από τους Έλληνες συνεργάτες τους να καταφύγει αρχικά στα Κύθηρα (τα οποία βρισκόντουσαν υπό ρωσική κατοχή) και έπειτα στην Ζάκυνθο όπου έφτασε στις 10 Απριλίου 1806. Εκεί πληροφορείται για τον αφορισμό του από το Πατριαρχείο. 

Στην Ζάκυνθο ήρθε σε επαφή με άλλους κλέφτες της Ρούμελης και του Μοριά αλλά και Σουλιώτες και όλοι μαζί στείλανε επιστολή στον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Β΄ με την οποία του ζητούσαν να συνδράμει για την ελευθερία της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό. Οι Ρώσοι τότε πρότειναν στους εξόριστους Έλληνες να λάβουν μέρος στους Ναπολεόντειος πολέμους στο πλευρό της Ρωσίας ο Κολοκοτρώνης όμως αρνήθηκε. Στη Ζάκυνθο έζησε 15 χρόνια. Όταν το νησί πέρασε στην αγγλική κατοχή, κατατάχτηκε στον αγγλικό στρατό σε σώμα Ελλήνων εθελοντών φτάνοντας μέχρι τον βαθμό του ταγματάρχη. Η θητεία του στον αγγλικό στρατό του έδωσε μεγάλη εμπειρία στα στρατιωτικά θέματα την οποία θα χρησιμοποιούσε αργότερα στα πεδία μαχών της επανάστασης. 

Το 1818 μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Ένα χρόνο αργότερα έχασε την γυναίκα του Κατερίνα. Στις 3 Ιανουαρίου του 1821 έφυγε από την Ζάκυνθο και μεταμφιεσμένος σε καλόγερο αποβιβάστηκε τρεις μέρες μετά στις ακτές της Μάνης. Εκεί φιλοξενήθηκε μυστικά στον πύργο του Μούρτζινου μέχρι τον Μάρτη του ίδιου χρόνου όταν μαζί με τον μπέη της Μάνης Πέτρο Μαυρομιχάλη (Πετρόμπεης) σήκωσε το λάβαρο της Επανάστασης μπαίνοντας στις 23 του Μάρτη επικεφαλής των επαναστατών στην πόλη της Καλαμάτας.

Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας ο Κολοκοτρώνης πρότεινε την κατάληψη της Τριπολιτσάς η οποία ήταν το στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο των Οθωμανών στον Μοριά. Γρήγορα χιλιάδες επαναστάτες άρχισαν να μαζεύονται γύρω από την Τρίπολη σφίγγοντας τον κλοιό γύρω από την πόλη: οι Τούρκοι μαζί με τις ενισχύσεις του Κεχαγιάμπεη προσπάθησαν να λύσουν την πολιορκία όμως οι Έλληνες με μια σειρά νικών σημαντικότερη εκ των οποίων ήταν η νίκη στην μάχη του Βαλτετσίου στις 14 του Μάη κατόρθωσαν να αποκλείσουν τους Τούρκους μέσα στην πόλη. Μια πόλη που τελικά έπεσε στα ελληνικά χέρια στις 23 του Σεπτέμβρη. Την άλωση ακολούθησε γενική σφαγή του οθωμανικού και εβραϊκού στοιχείου της πόλης.

Η άλωση της Τριπολιτσάς ήταν το πρώτο μεγάλο κατόρθωμα του Κολοκοτρώνη. Αμέσως έστρεψε την προσοχή του στην Πάτρα όμως ο Ζαΐμης με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό φοβούμενοι την συνεχόμενη αύξηση της δημοτικότητας του Κολοκοτρώνη δήλωσαν πως μπορούσαν να διώξουν τους Τούρκους μόνοι τους. Ο Κολοκοτρώνης έφτασε τελικά στην Πάτρα η δύναμη όμως που του δόθηκε ήταν μικρή - μόλις 600 άνδρες - με αποτέλεσμα να απογοητευτεί και να λύσει την πολιορκία.

Το καλοκαίρι του 1822 μια νέα στρατιά απειλούσε την Επανάσταση. Ήταν η στρατιά του Δράμαλη Πασά ο οποίος έχοντας λάβει από τον Σουλτάνο τον τίτλο του Σερασκέρη (αρχιστράτηγος) ξεκινούσε από την Λάρισα για να κυριεύσει την Τρίπολη και να πατάξει κάθε εστία αντίστασης στην Πελοπόννησο. Ο Δράμαλης πέρασε τον Ακροκόρινθο και έφτασε στον κάμπο του Άργους χωρίς αντίσταση μιας και οι ελληνικές δυνάμεις μόνο στην θέα του στρατεύματος του το έβαζαν στα πόδια. Ο Κολοκοτρώνης τότε σκέφτηκε ένα ευφυές σχέδιο προκειμένου να αποκλείσει τον Δράμαλη στον αργολικό κάμπο και να τον αναγκάσει σε υποχώρηση στην Κόρινθο: αρχικά επάνδρωσε το φρούριο του Άργους με 700 πολεμιστές υπό τον Δημήτρη Υψηλάντη. Αυτοί καθυστέρησαν τον Δράμαλη αρκετές μέρες μέχρις ότου οι πολεμιστές του Κολοκοτρώνη κάψουν εντελώς τα σιτάρια του αργολικού κάμπου. Έτσι ο Δράμαλης έμεινε απομονωμένος σε μια έρημη κοιλάδα με έναν τεράστιο στρατό ο οποίος δεν είχε δυνατότητα ανεφοδιασμού μιας και ο τούρκικος στόλος βρισκόταν στην Πάτρα και ο αργολικός κάμπος ήταν έρημος. Η μόνη λύση ήταν η επιστροφή στην Κόρινθο. Θέλοντας όμως να παραπλανήσει τους Έλληνες έστειλε τον χριστιανό γραμματέα του ο οποίος του ενημέρωσε τάχα φιλικά ότι ο τούρκικος στρατός θα προχωρούσε προς την Τρίπολη.

Ο Κολοκοτρώνης δεν έπεσε θύμα του τούρκικου τεχνάσματος και περίμενε τον στρατό του Δράμαλη στα στενά των Δερβενακίων. Εκεί μαζί με μερικούς ακόμα χιλιάδες Έλληνες διέλυσε την τούρκικη στρατιά του Δράμαλη γράφοντας την ενδοξότερη σελίδα της Επανάστασης. Οι νεκροί Τούρκοι υπολογίζονται σε 5.000 ενώ όσοι επέζησαν της μάχης βρήκαν αργότερα τον θάνατο από τη πείνα και τις κακουχίες στην Κόρινθο. Μεταξύ των νεκρών από τις κακουχίες και ο ίδιος ο Δράμαλης Πασάς.

Μετά την μεγάλη νίκη στα Δερβενάκια ο Κολοκοτρώνης ονομάστηκε αρχιστράτηγος και ψηφίστηκε αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού με πρόεδρο τον Μαυροκορδάτο. Οι πολιτικοί ωστόσο, θορυβημένοι από την άνοδο και τις συνεχείς επιτυχίες του Κολοκοτρώνη προσπάθησαν να τον μειώσουν: στην Β΄ Εθνοσυνέλευση που έγινε στο Άστρος απένειμαν τον τίτλο του στρατηγού σε ακόμα 50 (!!!!) άτομα με σκοπό να μειώσουν το αξίωμα του Κολοκοτρώνη ενώ καταργήθηκε και η πελοποννησιακή Γερουσία ψυχή της οποίας ήταν ο Κολοκοτρώνης. Τότε παραιτήθηκε από το αξίωμα του αντιπροέδρου και ήρθε σε ρήξη με τον Μαυροκορδάτο. Δημιουργήθηκαν δυο κυβερνήσεις μια υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στην Τρίπολη και άλλη μια υπό τον Κουντουριώτη στο Κρανίδι όπου είχαν καταφύγει οι αντίπαλοι του Κολοκοτρώνη. Οι πολιτικοί τελικώς πέτυχαν να καταλάβουν την Τριπολιτσά και ο Κολοκοτρώνης δέχτηκε να παραδώσει το Ναύπλιο το οποίο υπεράσπιζε ο γιος του Πάνος με αντάλλαγμα την χορήγηση γενικής αμνηστίας.

Στην δεύτερη φάση του εμφυλίου οι κυβερνητικοί δολοφόνησαν τον γιο του Πάνο. Ο Κολοκοτρώνης απογοητευμένος και  συγκλονισμένος από τα γεγονότα αναγκάστηκε να παραδοθεί στους κυβερνητικούς προκειμένου να τερματιστεί ο εμφύλιος. Στις 6 Φεβρουαρίου του 1825 φυλακίζετε μαζί με τους Δελληγιαναίους στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα. Ήταν η πρώτη ανταμοιβή που επιφύλασσε η ελληνική διοίκηση στον άνθρωπο που ελευθέρωσε την χώρα. Μετά από εισήγηση του Παπαφλέσσα απελευθερώθηκε καθώς θεωρήθηκε ο μοναδικός ικανός να καταπολεμήσει την λαίλαπα του Ιμπραήμ Πασά. Ωστόσο, ήταν τόσο μεγάλα τα δεινά που είχε προκαλέσει η διχόνοια και οι εμφύλιοι πόλεμοι που ο Αιγύπτιος Πασάς δεν συναντούσε κανενός είδους αξιόλογη αντίσταση. Ο Κολοκοτρώνης προσπάθησε να τον χτυπήσει με ανταρτοπόλεμο αλλά και με αντίποινα στα χωριά εκείνα που υπέγραφαν προσκυνοχάρτια πετυχαίνοντας να κρατήσει την Επανάσταση ζωντανή μέχρι την Ναυμαχία του Ναβαρίνου που έδιωξε οριστικά τον Ιμπραήμ από την Ελλάδα.

Με την έλευση του Καποδίστρια, τάχθηκε το πλευρό του Κυβερνήτη. Αυτό δεν του το συγχώρησαν ποτέ οι αγλογαλλικές δυνάμεις οι οποίες αφού δολοφόνησαν τον Κυβερνήτη, προσπάθησαν να πράξουν το ίδιο και με τον πρώτο μεταξύ των Ελλήνων. Η ξενόφερτη αντιβασιλεία δίκασε τον Κολοκοτρώνη μαζί με μια σειρά ακόμα άξιων επαναστατών όπως ο Πλαπούτας και ο Κίτσος Τζαβέλλας (όλοι τους Καποδιστριακοί και ρωσόφιλοι) και τον καταδίκασε σε θάνατο. Επρόκειτο για μια απόφαση - παρωδία στην οποία ο πρόεδρος του δικαστηρίου Πολυζωίδης καθώς και ο δικαστής Τερτσέτης αρνήθηκαν να βάλουν την υπογραφή τους. Ο Κολοκοτρώνης δέχτηκε με συγκατάβαση την ποινή του η οποία μπροστά στον φόβο γενικότερου ξεσηκωμού μετατράπηκε σε 20ετή κάθειρξη. Ο Κολοκοτρώνης ήταν τότε ήδη 63 χρονών... Με την ενηλικίωση του ο Όθωνας του παραχώρησε αμνηστία, τον ονόμασε στρατηγό και Σύμβουλο της Επικρατείας.

Αυτός ο αιώνιος Έλληνας, ο φλογερός επαναστάτης και πατέρας της νίκης, έκλεισε για πάντα τα μάτια του στις 4 Φεβρουαρίου 1843 στην πόλη των Αθηνών επιστρέφοντας στο σπίτι του ύστερα από γλέντι. Τάφηκε με όλες τις τιμές στο Ά Νεκροταφείο Αθηνών ενώ αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Πλατεία Άρεως στην πόλη της Τρίπολης όπου και βρίσκονται μέχρι σήμερα κάτω από το μεγαλόπρεπο άγαλμα του. 

Το μνημείο

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή η οποία παρουσιάζει τον Κολοκοτρώνη σε ώριμη ηλικία, με αυστηρό βλέμμα και κάπως αγριεμένο. Δεν φοράει το βρετανικό κράνος με τον σταυρό - νομίζω πως οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ακούν το όνομα Κολοκοτρώνης τον φέρνουν στο μυαλό τους με αυτό το χαρακτηριστικό κράνος στο κεφάλι - αλλά το κλασσικό τουρμπάνι. Έχει μεγάλο μουστάκι και φοράει γιλέκο. Στην βάση αναγράφονται τα λόγια:

ΘΕΟΔΩΡΟΣ 

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ

1770 - 1843

Η προτομή είναι έργο του γλύπτη Ιωάννη Βούλγαρη. Τοποθετήθηκε το 1936.

Συνοψίζοντας - προσωπικές εντυπώσεις

O Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είναι ο πατέρας της νίκης των ελληνικών όπλων. Δεν θα ήταν υπερβολή αν γράψουμε ότι δίχως αυτόν ίσως η Επανάσταση να είχε διαφορετική έκβαση. Μυαλό στρατηγικό με γνώση των στρατιωτικών θεμάτων (σε αυτό βοήθησε πρώτον το γεγονός ότι πολεμούσε από την εφηβική του ηλικία και δεύτερον οι εμπειρίες που έλαβε από το τάγμα του αγγλικού στρατού) δημιούργησε και εκτέλεσε την πολιορκία της Τριπολιτσάς και την καταστροφή του στρατού του Δράμαλη στα Δερβενάκια. Ήταν αυτός που επέμεινε να στραφεί η Επανάσταση εναντίον των μεγάλων κάστρων του Μοριά και όχι εναντίον της υπαίθρου και των μικρών οικισμών όπως πίστευαν οι περισσότεροι οπλαρχηγοί και με την κατάληψη της Τριπολιτσάς πέτυχε μια σπουδαία νίκη σε ψυχολογικό επίπεδο αλλά και σε πρακτικό αφού οι Τούρκοι έχαναν το μεγαλύτερο έρεισμα τους στην Πελοπόννησο.

Εξαιτίας της στρατιωτικής του δεινότητας εξοντώθηκε η μεγαλύτερη στρατιά που απείλησε την Επανάσταση, αυτή του Δράμαλη . Παγίδεψε τους Τούρκους στον αργολικό κάμπο, έκαψε τα σπαρτά και ανάγκασε τον Δράμαλη σε άτακτη υποχώρηση. Και όταν ο Τούρκος Σερασκέρης πήγε να τους παραπλανήσει με τον γραμματέα του διέβλεψε το τέχνασμα και έπιασε τα στενά των Δερβενακίων - αφού πρώτα λογομάχησε με τον Πετρόμπεη που πίστεψε ότι ο Δράμαλης κινείται εναντίον της Τρίπολης - διαλύοντας το τούρκικο ασκέρι. Αυτή η νίκη ήταν μια από τις σπουδαιότερες - αν όχι η σπουδαιότερη - της Επανάστασης και θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερη αν όλοι οι οπλαρχηγοί έδιναν πίστη στα λόγια του Κολοκοτρώνη και τον ακολουθούσαν στα Δερβενάκια.

Υπήρξε ανιδιοτελής και προσπάθησε να μείνει μακριά από τα πολιτικά παιχνίδια της εποχής του. Οι νίκες του προξένησαν τον φθόνο των πολιτικών οι οποίοι τον κυνήγησαν, τον πολέμησαν, τον φυλάκισαν και έφτασαν μέχρι το σημείο να σκοτώσουν τον γιο του. Παρά την πίκρα του όταν απελευθερώθηκε δήλωσε στον λαό του Ναυπλίου πως "πετάει τις πίκρες στην θάλασσα" και ανέλαβε την τελευταία προσπάθεια να σώσει την Επανάσταση. Με την πρακτική "φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους" κατόρθωσε να διατηρήσει ζωντανή την φλόγα μέχρι την ώρα του Ναβαρίνου.

Μα τα βάσανα αυτού του τρομερού Έλληνα δεν τέλειωσαν ούτε μετά την απελευθέρωση. Η αντιβασιλεία τον κυνήγησε επειδή υπήρξε καποδιστριακός και ρωσόφιλος, τον έσυρε σε δίκες και τον καταδίκασε σε θάνατο με ψευδείς κατηγορίες. Τον φυλάκισε για μήνες μέσα σε ένα μπουντρούμι στο κάστρο του Παλαμηδίου όπου ούτε φως έμπαινε ούτε ανθρώπινη φωνή ακουγόταν. Το έγραψα και στην ανάρτηση για το κάστρο του Παλαμηδίου ότι αξίζει να επισκεφτείτε το κάστρο μόνο και μόνο για να διαπιστώσετε πόσο αισχρό και ποταπό υπήρξε το νεοελληνικό κράτος προς τους ευεργέτες του. Ανατριχίλα και οργή νιώθει κανείς όταν επισκέπτεται την φυλακή του Κολοκοτρώνη...

Ευτυχώς η ποινή δεν εκτελέστηκε...Κανένας αντιβασιλέας δεν ήταν τόσο ανόητος για να αγγίξει τον θρύλο των Δερβενακίων. Η λαϊκή οργή που θα ακολουθούσε έπειτα από ενδεχόμενη εκτέλεση του Κολοκοτρώνη θα ήταν άνευ προηγουμένου. Η ποινή μετατράπηκε σε φυλάκιση 20 χρόνων. Ο Κολοκοτρώνης που τότε βρισκόταν στο εξηκοστό τρίτο έτος της ζωής του απάντησε με την θυμοσοφία που τον διέκρινε

"Θα γελάσω τον Βασιλιά. Δεν θα ζήσω τόσους χρόνους."

Αν και αγράμματος, η σοφία που απέκτησε στα πεδία των μαχών και της ζωής γενικότερα τον καθιστά πιο σοφό από πολλούς εγγράμματους ανθρώπους του τότε αλλά και του τώρα. Σχολίασε την δολοφονία του Καποδίστρια με το παράδειγμα των γαϊδουριών που σκοτώνουν τον σαμαρά έπειτα όμως επειδή δεν γνωρίζουν την δουλειά φωνάζουν άλλον σαμαρά για να τους φτιάχνει τα σαμάρια ενώ λίγο πριν κλείσει τα μάτια του έβγαλε έναν καταπληκτικό λόγο στην Πνύκα γεμάτο αγάπη για την πατρίδα του και την ζωή, ένα λόγο γεμάτο συγκατάβαση και λαϊκή σοφία.

"Εις τον τόπο τούτο, οπού εγώ πατώ σήμερα, επατούσαν και εδημηγορούσαν τον παλαιό καιρό άνδρες σοφοί, και άνδρες με τους οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ και ούτε να φθάσω τα ίχνη των."


Και να φανταστείτε ότι αυτός ο άνθρωπος δεν γνώριζε καλά - καλά να συλλαβίζει. 


Θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τις στρατιωτικές του νίκες που του έδωσαν μεγάλο έρεισμα στο λαό και να διεκδικήσει μια πολιτική θέση. Γνώριζε ωστόσο ότι η δική του θέση ήταν στα πεδία των μαχών και για το καλό της πατρίδας του πίστευε ότι θα ήταν φρονιμότερο να αναλάβουν την διακυβέρνηση της χώρας άνθρωποι μορφωμένοι, με διπλωματικές ικανότητες και εμπειρία. Γι αυτό και στήριξε τον Καποδίστρια μέχρι τέλους και το ίδιο έπραξε στην συνέχεια και με τον Όθωνα.


Παρά τις πίκρες που του έδωσε το ελληνικό κράτος ο "Γέρος του Μοριά" έφυγε ευτυχισμένος γνωρίζοντας ότι έχει επιτελέσει το καθήκον του στο έπακρο πολεμώντας για  "σαράντα εννέα χρόνους υπέρ Πατρίδος" με ανιδιοτέλεια, θάρρος και πείσμα.


Σήμερα δικαίως θεωρείται ένας από τους πιο αξιόλογους Έλληνες όλων των εποχών. Δίκαια θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης ελληνικής ελευθερίας.


Τμήμα του οπλισμού του (μεταξύ αυτών και η θρυλική περικεφαλαία) βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα. Ο πρώτος του τάφος βρίσκεται στο Ά Νεκροταφείο όπου υπάρχει και άγαλμα του ενώ τα οστά του βρίσκονται στην πλατεία Άρεως στην Τρίπολη. Προτομές και αγάλματα υπάρχουν κατά μήκος και πλάτος όλης της ελληνικής επικράτειας - ξεχωρίζει βέβαια αυτό στα Δερβενάκια τόσο για την επιβλητικότητα του όσο και για την ιστορική σύνδεση του με τον χώρο. 

Πως θα πάμε

Η προτομή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη όπως και οι προτομές των υπόλοιπων αγωνιστών της Επανάστασης του 1821 βρίσκεται στο Πεδίο του Άρεως στην πόλη των Αθηνών. Για να φτάσουμε στο Πεδίο του Άρεως το οποίο βρίσκεται σχεδόν πάνω στην συμβολή τον οδών Πατησίων και Αλεξάνδρας (παρεμβάλλεται πλαγίως η πλατεία Αιγύπτου) χρησιμοποιούμε τον ηλεκτρικό και κατεβαίνουμε στην στάση Βικτώρια. Από εκεί ανηφορίζουμε την οδό Χέυδεν η οποία τερματίζει ακριβώς στο Πεδίο του Άρεως. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στο δεξί μας χέρι ακριβώς στο άγαλμα του βασιλιά Κωνσταντίνου. Τα αγάλματα βρίσκονται στην πρώτη στροφή του πάρκου αριστερά όπως ερχόμαστε από το άγαλμα του Κωνσταντίνου.

Διαβάστε για τον Κολοκοτρώνη Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V, VI

Δείτε φωτογραφίες από την προτομή εδώ

Αξίζει να διαβάσετε τον λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα
Δείτε βίντεο για τον Κολοκοτρώνη Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV

Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά: Παραδοσιακό κλέφτικο. Άγνωστος καλλιτέχνης. Δεύτερη εκτέλεση επίσης από άγνωστο καλλιτέχνη. Και η υπέροχη εκτέλεση με τραγουδίστρια την Ειρήνη Παπά.

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 -2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003