Η προτομή της Μαντούς Μαυρογένους στο Πεδίο Άρεως των Αθηνών

Η Μαντώ Μαυρογένους γεννήθηκε το 1796 (κατά άλλους το 1797) στην Τεργέστη. Προερχόταν από εύπορη αστική οικογένεια. Ο πατέρας της Νικόλαος Μαυρογένης υπήρξε σπουδαίος έμπορος της εποχής ενώ ο θείος της που ονομαζόταν και αυτός Νικόλαος Μαυρογένης υπήρξε δραγουμάνος του τουρκικού στόλου και ηγεμόνας της Βλαχίας. 

Η αστική της προέλευση και η μεγάλη οικονομική δυνατότητα της οικογένειας της που αυτή συνεπαγόταν, της έδωσε τη δυνατότητα να λάβει μια πολύπλευρη μόρφωση. Γνώριζε άπταιστα τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα τούρκικα. Το 1820 σε ηλικία 24 ετών μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία από τον θείο της παπα - Μαύρο ενώ και ο πατέρας της ήταν μέλος της Εταιρείας. Το ξέσπασμα της Επανάστασης την βρίσκει στην Μύκονο η οποία ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα της μητέρας της.

Εκεί η Μαντώ αρχίζει να οργανώνει τον αγώνα ξεσηκώνοντας τους κατοίκους του νησιού. Εξοπλίζει έξι καράβια με τα οποία προσπαθεί να χτυπήσει την πειρατεία και τους Τούρκους. Συγκροτεί επίσης ένα σώμα πεζικού το οποίο αποτελούνταν από 16 λόχους των 50 ανδρών (800 άνδρες) και με αυτό συμμετέχει σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις στην Κάρυστο, το Πήλιο και την Λιβαδειά. Το στρατιωτικό σώμα καθώς και τον στόλο των έξι καραβιών τον συντηρεί μόνη της με τα λεφτά της πατρικής της περιουσίας.

Ξένοι ιστορικοί και περιηγητές που βρέθηκαν στην Ελλάδα περιγράφουν την Μαντώ ως μια γυναίκα με πολύ όμορφα χαρακτηριστικά, επιβλητική και γενναία. Η προσωπικότητα της πάντως ενέπνευσε πολλούς ποιητές ο οποίοι έγραψαν ποιήματα γι ' αυτήν ενώ ο ζωγράφος Adam Fiedel δημιούργησε την προσωπογραφία της η οποία κυκλοφόρησε στην Αγγλία και την Γαλλία.

Με την λήξη της Επανάστασης εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο. Εκεί φέρεται να ήρθε σε σχέση με τον Δημήτριο Υψηλάντη. Ο Καποδίστριας αναγνώρισε την προσφορά της Μαντώς στον Αγώνα, της χορήγησε μια μικρή σύνταξη και της έδωσε τον βαθμό του επίτιμου αντιστράτηγου - μοναδική τιμή για γυναίκα. Επίσης της ανέθεσε και την εποπτεία του Ορφανοτροφείου που δημιούργησε στην Αίγινα.

Μετά τον θάνατο του Καποδίστρια και του Δημήτριου Υψηλάντη, η θέση της Μαντώς έγινε πολύ δύσκολη. Κατατρεγμένη από τον πολιτικό αντίπαλο του Καποδίστρια και του Υψηλάντη Ιωάννη Κωλέττη αναγκάστηκε να φύγει από το Ναύπλιο και πάμπτωχη όπως ήταν - αφού είχε δώσει όλη της την περιουσία υπέρ του αγώνα - κατέφυγε σε συγγενείς της στην Πάρο. Εκεί κατέληξε το 1840 από τυφοειδή πυρετό. Το κράτος αναγνωρίζοντας την τελευταία στιγμή την προσφορά της Μαντώς την κήδεψε δημοσία δαπάνη στον περίβολο του ναού της Παναγίας Εκατονταπυλιανής.

Πέρα από την πολεμική της δράση η Μαντώ βοήθησε τον Αγώνα και με τις επιστολές της προς το εξωτερικό όπου απευθυνόταν στις γυναίκες της Γαλλίας και της Αγγλίας επιχειρηματολογώντας υπέρ των δικαίων του Αγώνα.

Η προτομή της βρίσκεται πλάι στον υπολοίπων αγωνιστών του 1821 στο Πεδίου του Άρεως των Αθηνών. Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή η οποία παρουσιάζει την Μαντώ Μαυρογένους σε νεαρή ηλικία. Έχει σπαστά μαλλιά και στην βάση αναγράφονται τα λόγια:

ΜΑΝΤΩ 

ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ

1796 - 1840

Η προτομή είναι έργο του Νίκου Κουβαρά. Τοποθετήθηκε το έτος 1936.

Διαβάστε για την Μαντώ Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V, VI

Από την ζωή της Μαντώς εμπνεύστηκαν πολλοί καλλιτέχνες μεταξύ αυτών και άνθρωποι που ασχολήθηκαν με τον κινηματογράφο. Το 1971 κυκλοφόρησε η ταινία "Μαντώ Μαυρογένους" σε σκηνοθεσία των Κώστα Καραγιάννη (έγραψε και το σενάριο) και Νίκου Καμπάνη. Την Μαντώ ενσάρκωσε η Τζένη Καρέζη.

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 -2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003