Η προτομή του Νικόλαου Σκουφά στο Κολωνάκι

Ολοκληρώνουμε το πρώτο μέρος της περιήγησης μας στην Πλατεία του Κολωνακίου που αφορά τις προτομές των Φιλικών παρουσιάζοντας την προτομή του Νικόλαου Σκουφά. Τα υπόλοιπα μνημεία της πλατείας που δεν αφορούν την Φιλική Εταιρεία (όπως π.χ. το γλυπτό Επινίκιο) θα τα δούμε από τη νέα χρονιά. Πριν όμως γράψουμε για την προτομή του  Νικόλαου Σκουφά - που ουσιαστικά αποτελεί ενότητα με την αντίστοιχη του Αθανάσιου Τσακάλωφ - ας δούμε μερικές πληροφορίες για την ζωή του.

Μερικά λόγια για το Νικόλαο Σκουφά

Ο Νικόλαος Σκουφάς γεννήθηκε το 1779. Όπως και ο Τσακάλωφ καταγόταν από την Ήπειρο, συγκεκριμένα από το Κομπότι της Άρτας. Με την ενηλικίωση του ασχολήθηκε με το εμπόριο σκούφων το οποίο του έδωσε την προσωνυμία Σκουφάς. Το 1813 τον βρίσκει στην Οδησσό της Ρωσίας να εξασκεί το επάγγελμα του. Εκεί έρχεται σε επαφή με τον Τσακάλωφ και τον Ξάνθο και δημιουργούν την Φιλική Εταιρεία η οποία όμως από το 1815 μέχρι και το 1818 δεν έχει ιδιαίτερα σημαντική δράση. Η πραγματική δράση της Εταιρείας ξεκινάει το 1818 με την μύηση του Άνθιμου Γαζή ο οποίος κατόρθωσε να μυήσει στην Εταιρεία με την σειρά του ένα μεγάλο μέρος των αρματωλών και των κλεφτών του κυρίως ελλαδικού χώρου. 

Ο Σκουφάς θέλοντας να περάσει στην Πελοπόννησο φτάνει στην Πόλη όμως η κακή κατάσταση της υγείας του δεν του επιτρέπει να ολοκληρώσει την αποστολή του. Πεθαίνει στις 18 Ιουλίου 1818 και ενταφιάζεται στο ναό των Ταξιαρχών της Κωνσταντινούπολης.

Το μνημείο

Όπως γράψαμε και παραπάνω η προτομή του Νικόλαου Σκουφά αποτελεί μια ενότητα με την αντίστοιχη προτομή του Αθανασίου Τσακάλωφ. Οι δυο προτομές βρίσκονται στην είσοδο της πλατείας από την πλευρά των οδών που φέρουν το όνομα των Φιλικών (οδός Σκουφά και οδός Τσακάλωφ ενώ η τρίτη παράλληλη προς βορρά φέρει το όνομα του έτερου Φιλικού Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου, υπάρχει και μια μικρή οδός που τέμνει την Αναγνωστοπούλου και έχει πάρει το όνομα του Φιλικού Εμμανουήλ Ξάνθου). Ενώνονται με μια στήλη στην οποία είναι γραμμένα λόγια από τον όρκο της Φιλικής Εταιρείας ενώ μπροστά από τις προτομές βρίσκονται μαρμάρινα σκαλοπάτια τα οποία ενώνουν την πλατεία με τον δρόμο.

Η προτομή του Σκουφά είναι απλή και απεικονίζει τον Φιλικό με μουστάκι, σακάκι και κασκόλ στο λαιμό. Στην βάση της προτομής είναι γραμμένα τα λόγια:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΣΚΟΥΦΑΣ

Στα πλαϊνά της βάσης υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

ΤΙΣ ΠΡΟΤΟΜΕΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΚΟΥΦΑ ΚΑΙ ΑΘΑ-

ΝΑΣΙΟΥ ΤΣΑΚΑΛΩΦ ΑΝΕΓΕΙΡΕ Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΗΠΕΙ-

ΡΩΤΩΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ ΤΟ ΈΤΟΣ 2006 ΕΠΙ ΠΡΟΕΔ-

ΡΙΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΠΥΡΑΚΟΥ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ 

ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΟΜΠΟΤΙΟΥ ΆΡΤΑΣ

Στα πλαϊνά της προτομής υπάρχει εγχάρακτη η υπογραφή του γλύπτη καθώς και το έτος της κατασκευής:

ΆΓΓΕΛΟΣ

ΒΛΑΣΣΗΣ

2006

Διαβάστε για το Νικόλαο Σκουφά Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV

Δείτε φωτογραφίες από την προτομή εδώ

Η προτομή του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου στο Κολωνάκι

Σήμερα θα ξεκινήσουμε την περιήγηση μας στα  γλυπτά που βρίσκονται στην Πλατεία Κολωνακίου η οποία ονομάζεται και "Πλατεία Φιλικής Εταιρείας". Από το όνομα καταλαβαίνουμε πως η Πλατεία είναι αφιερωμένη στην Φιλική Εταιρεία, στην οργάνωση η οποία σχηματίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και η  οποία σχεδίασε εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση των Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1821.

Σε αυτή την πλατεία που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης λίγα μέρα μακριά από το μέγαρο της Βουλής υπάρχουν οι προτομές των τριών Φιλικών (καθώς και κάποια άλλα γλυπτά με τα οποία θα ασχοληθούμε στο μέλλον) του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου, του Τσακάλοφ και του Σκουφά. Ξεκινάμε την βόλτα μας στην Πλατεία του Κολωνακίου με την περιγραφή της προτομής του Παναγιώτη Αναγνωστόπολου.

Μερικά λόγια για τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο

Ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα του νομού Αρκαδίας το 1790. Το 1808 μετανάστευσε μαζί με την οικογένεια του στην Σμύρνη και από εκεί σην Κωνσταντινούπολη όπου και παρακολούθησε μαθήματα σε ελληνικό σχολείο. Μετά το πέρασμα του από την Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκε στην Οδησσό όπου και ήρθε σε επαφή με τον Σκουφά.Έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αφοσιώθηκε στους σκοπούς της. Ταξίδεψε στην Βλαχία και την Ιταλία για να στρατολογήσει μέλη για την οργάνωση ενώ είχε σημαντικό ρόλο στην δολοφονία του Νικόλαου Γαλάτη ενός μέλους της Εταιρείας ο οποίος είχε πέσει σε δυσμένεια και θεωρούνταν επικίνδυνος για τους σκοπούς της Εταιρείας.

Κατά καιρούς ήρθε σε σύγκρουση με τον Εμμανουήλ Ξάνθο σε μια κόντρα η οποία θα συνεχιζόταν για πολλά χρόνια ακόμα. Με την έναρξη της Επανάστασης κατέβηκε στην Πελοπόννησο και πήρε ενεργός μέρος στις μάχες στο πλευρό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Αναγνωσταρά (τον οποίο είχε ο ίδιος μυήσει στην Εταιρεία). Στην τρίτη Εθνοσυνέλευση αρνήθηκε να υπογράψει το ψήφισμα για την αγγλική προστασία. Με την έλευση του Καποδίστρια διορίστηκε νομάρχης Ηλείας ενώ αργότερα κατέλαβε και άλλες πολιτικές θέσεις όπως αυτή του διοικητή Εύβοιας. 

Πέθανε το 1854 από χολέρα στην Αθήνα.

Το μνημείο

Πρόκειται για μια προτομή η οποία βρίσκεται ξεχωριστά από τις προτομές των τριών Φιλικών - Ξάνθος, Σκουφάς, Τσακάλωφ - και ίσως αυτή η τοποθέτηση να είναι μια επίσημη παραδοχή του γεγονότος ότι ο Αναγνωστόπουλος δεν υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας. Η διαμάχη του με τον Ξάνθο ήταν μεγάλη επί τούτου και οι ιστορικοί ακόμα και στις μέρες μας δεν έχουν καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα.

Πρόκειται λοιπόν για μια προτομή η οποία παρουσιάζει τον Αναγνωστόπουλο με μουστάκι, φορώντας τα επίσημα ρούχα του - παπιον και σακάκι. Έχει σοβαρό βλέμμα και μουσάκι στο κάτω χείλος. Στην πέτρινη βάση αναγράφονται τα λόγια:

Π. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΦΙΛΙΚΟΣ

ΕΞ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΗΣ


στην πλαϊνή πλευρά είναι χαραγμένα τα λόγια:


ΔΩΡΕΑ
ΓΡΑΙΚΙΩΤΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ
ΠΡΟΕΔΡ. Δ. ΓΡΑΙΚΙΩΤΗ
ΜΕΡΙΜΝΗ ΤΩΝ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ
ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΗΣ


και στην άλλη πλευρά:


Θ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ


Από αυτές τις επιγραφές λοιπόν μας γίνεται γνωστό το όνομα του γλύπτη (Θεόδωρος Παπαγιάννης) αλλά και των χορηγών του μνημείο (Γραικιώτικος Ίδρυμα και οι Σύλλογοι της Ανδρίτσαινας στην Αθήνα). Δεν γνωρίζουμε ωστόσο ημερομηνία.

Πως θα πάμε

Η προτομή του Αναγνωστόπουλου βρίσκεται μαζί με αυτές των υπόλοιπων φιλικών στην ομώνυμη πλατεία στο Κολωνάκι της Αθήνας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το μετρό για να φτάσουμε στον προορισμό μας (στάση Σύνταγμα, μπλε και κόκκινη γραμμή). Από εκεί ανεβαίνουμε την λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και στρίβουμε αριστερά στην οδό Ηρώδου Αττικού. Η Πλατεία βρίσκεται στα 100 μέτρα.

Διαβάστε για τον Αναγνωστόπουλο Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV

Φωτογραφίες από την προτομή εδώ

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 -2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003