Η προτομή του Ευριπίδη στον Εθνικό Κήπο των Αθηνών

Κατηφορίζοντας την οδό Αμαλίας από το Σύνταγμα προς τον ναό του Ολυμπίου Διός, ο επισκέπτης θα συναντήσει στο αριστερό του χέρι πάνω στο πεζοδρόμιο και έξω ακριβώς από τον Εθνικό Κήπο τις προτομές των τριών σημαντικότερων αρχαίων τραγικών ποιητών: του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. Πρόκειται για τρεις προτομές οι οποίες στήθηκαν το 2002 επί δημαρχίας Δημήτρη Αβραμόπουλου. Σε αυτήν την ανάρτηση θα ασχοληθούμε με την προτομή του νεώτερου εκ των τριών, του Ευριπίδη.

Ο Ευριπίδης γεννήθηκε το 480 π.Χ. στο νησί της Σαλαμίνας. Ο θρύλος το θέλει να έχει γεννηθεί την μέρα της ιστορικής ναυμαχίας μεταξύ των Ελλήνων και της Περσικής αυτοκρατορίας. Η καταγωγή του ήταν από τον Δήμο Κεκρωπίας των Αθηνών. Προερχόταν από οικονομικά ταπεινή οικογένεια εν αντιθέσει με τους άλλους δυο τραγικούς. Ωστόσο η οικονομική του δυσχέρεια στην δημοκρατική Αθήνα του Περικλή δεν αποτελούσε τροχοπέδη για να λάβει εκείνα τα μορφωτικά εφόδια που θα τον μετέτρεπαν σε έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές όλων των εποχών.

Ο Ευριπίδης κατά την διάρκεια του βίου του δεν άσκησε κάποιο πολιτικό λειτούργημα. Ωστόσο το σύνολο του έργου του διέπεται από ιδεολογήματα και από μεστή κριτική στα πεπραγμένα των σύγχρονων του πολιτικών. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη αγάπη για την πατρίδα του ενώ καυτηριάζει την στάση της Σπάρτης κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Το έργο του είναι γεμάτο με κριτική απέναντι σε καθιερωμένες μέχρι τότε αξίες. Γι' αυτόν τον λόγο γίνεται ιδιαίτερα αγαπητός στη νεολαία ενώ αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από τους γηραιότερους Αθηναίους. Συμμετείχε 22 φορές σε δραματικούς αγώνες και κέρδισε το πρώτο βραβείο τις τέσσερεις.

Σήμερα γνωρίζουμε 81 γνωστούς τίτλους έργων του Ευριπίδη αν και το έργο του ήταν μεγαλύτερο. Πλήρως σωσμένα έφτασαν σε μας 19 έργα του και αποσπάσματα από ορισμένα άλλα. Το τέλος του ήρθε το 406 π.Χ. σε βαθύ για την εποχή γήρας στην γη της Μακεδονίας όπου βρισκόταν καλεσμένος του βασιλιά Αρχέλαου. Ενταφιάστηκε κοντά στην Αμφίπολη με όλες τις τιμές ενώ η είδηση του θανάτου του σκόρπισε θλίψη στην πόλη των Αθηνών. Τα οστά του δεν μεταφέρθηκαν στην Αθήνα γιατί αρνήθηκε ο Αρχέλαος ωστόσο ο Δήμος των Αθηναίων τίμησε τον ποιητή στήνοντας κενοτάφιο στον δρόμο προς τον Πειραιά. Με πρόταση του ρήτορα Λυκούργου στήθηκε αργότερα άγαλμα του ποιητή στο θέατρο του Διονύσου στο οποίο υπήρχε το εξής επίγραμμα: 

«Μνήμα μεν Ελλάς άπασ΄ Ευριπίδου. οστέα δ΄ ίσχει

γή Μακεδών. η γαρ δέξατο τέρμα βίοο.

πατρίς δ΄ Ελλάδος Ελλάς, Αθήναι. Πλείστα δε Μούσα:

τέρψας εκ πολλών και τον έπαινον έχει»

*Μνήμα του Ευριπίδη είναι όλη η Ελλάδα

Αλλά τα οστά του τα έχει η μακεδονική γη

γιατί εκεί τελείωσε τον βίο του.

Πατρίδα του είναι η Αθήνα, η Ελλάδα της Ελλάδας.

Οι Μούσες του πολλούς χαροποίησαν

και από πολλούς τιμάται.

Το έτος τοποθέτησης της προτομής

Όσον αφορά το έργο, πρόκειται για μια απλή προτομή η οποία πρέπει να μελετηθεί μαζί με τις άλλες δυο προτομές ως ενιαίο έργο. Και οι τρεις προτομές έχουν την ίδια δομή. Στην μαρμάρινη βάση τους αναγράφεται

ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΥ 

2002

και πιο πάνω αναγράφονται το όνομα του ποιητή, η ημερομηνία γέννησης και η ημερομηνία θανάτου του. Οι προτομές βασίζονται σε αντίστοιχα αγάλματα των ποιητών από την αρχαιότητα. 

Και οι τρεις προτομές είναι έργο του γλύπτη Γιώργου Καλακαλλά από τον Τύρναβο.

Βιβλιογραφία Ευριπίδη:

Άλκηστις - Ανδρομάχη - Βάκχες - Εκάβη - Ελένη - Ηλέκτρα - Ηρακλείδες - Ηρακλής μαινόμενος - Ικέτιδες - Ιππόλυτος - Ιφιγένεια εν Αυλίδι - Ιφιγένεια εν Ταύροις - Ίων - Κύκλωψ - Μήδεια - Ορέστης - Ρήσος - Τρωάδες - Φόνισσες

Διαβάστε για τον Ευριπίδη Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V, VI

Βιβλιογραφία:

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003