Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Ερμούπολη

Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου - η Παναγία των Ψαριανών όπως είναι ευρέως γνωστή στους κατοίκους του νησιού - είναι χτισμένος στο κέντρο περίπου της Ερμούπολης, επί της οδού Σταμάτη Πρώιου, ενενήντα μέτρα βορείως του παραλιακού δρόμου.

Ο ναός χτίστηκε από Ψαριανούς πρόσφυγες που κατέφτασαν στο νησί της Σύρου έπειτα από την καταστροφή του δικού τους νησιού και αποτέλεσε επί σειρά ετών την κεντρική εκκλησιαστική τους ενορία. 

Ο ναός ανήκει στον ρυθμό της τρίκλιτης βασιλικής χωρίς τρούλο. Η κεντρική είσοδος βρίσκεται στην μεσημβρινή πλευρά και είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο και τσιμέντο. Η κεντρική θύρα είναι σιδερένια με διάφορες ανάγλυφες αναπαραστάσεις επάνω της. Το κωδωνοστάσιο είναι έξεργο και βρίσκεται ανατολικά του ναού. 

Η μαρμάρινη πλάκα στην είσοδο του ναού αναγράφει τα παρακάτω λόγια:

Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΤΙΜΑΤΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ

ΘΕΙΑ ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΗΓΕΡΘΗ ΔΕ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ

ΦΙΛΟΤΙΜΩ ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΦΙΛΟΚΑΛΩΝ

ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΤΩΝ ΠΡΟΣ ΔΕ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΙΑ

ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΧΙΟΥ ΔΑΝΙΗΛ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΘΕΙΣ Δ' ΑΥΘΙΣ

ΚΑΘΙΕΡΩΘΗ ΥΠ' ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ

ΠΡΩΗΝ ΜΕΝ ΧΙΟΥ ΝΥΝ ΔΕ ΠΑΣΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΤΕ ΚΑΙ ΕΜΦΡΟΝΟΣ ΠΟΙΜΕΝΟΣ

ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΝ ΈΤΕΙ 1829

ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΘΗ 1847

ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΘΗ 1850 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 20

Ο ναός λοιπόν χτίστηκε το 1829, ανακαινίστηκε το 1847 και τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν στης 20 Αυγούστου του 1850.

Μια εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα μνημονεύει εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης:

ΕΠΙ ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΙΑΣ

ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΥΡΟΥ Κ.Λ.Π.

κ.κ. ΔΩΡΟΘΕΟΥ ΚΑΙ

ΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΗΔΙ

ΤΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΥ ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ

ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΕΚΚΛ. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΤΣΙΟΥΧΑΡΗ

ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΛΛΩΝ

ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΑΛΟΝΑΡΗ

ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΑΒΑΛΑ

ΆΓΓΕΛΟΥ Χ/ΣΠΥΡΟΥ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΟΥΤΕΠΑ

ΕΓΕΝΕΤΟ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΚΑΙΝΗΣΙΣ

ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΣ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΣ

ΚΑΙ

ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΖΑΡΙΦΗ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΡΚΟΥΪΖΟΥ

ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΚΟΥΚΗ

ΑΠΟ ΤΟ 1975 ΕΩΣ 2000

Βεβαίως το σημαντικότερο αξιοθέατο του ναού είναι η εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου η οποία αποδίδεται στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, ευρύτερα γνωστό και ως Ελ Γκρέκο. Ξεχωρίζει η υπογραφή του στα ελληνικά "ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ Ο ΔΕΙΞΑΣ". Η υπογραφή αποκαλύφτηκε τη δεκαετία του 1980 από τον αρχαιολόγο Γεώργιο Μαστορόπουλο ενώ η εικόνα βρίσκεται στο ναό περίπου από το 1850. Είναι άγνωστο πως βρέθηκε εκεί. Οι ειδικοί τοποθετούν το έργο στην πρώιμη δημιουργική περίοδο του Θεοτοκόπουλου, πριν αυτός εγκαταλείψει την Κρήτη για την Δύση. Η εικόνα πάντως δεν λειτουργεί μόνο ως μουσειακό έκθεμα αλλά επέχει κανονικά λατρευτική θέση.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ