Ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών

H Αθήνα είναι γνωστή στα πέρατα της οικουμένης για το μεγαλείο της κλασσικής περιόδου και όλα αυτά που κληροδότησε η ανθρωπότητα από εκείνη την εποχή τόσο σε ιδεολογικό (Δημοκρατία, Ισονομία κτλ) όσο και σε πολιτιστικό επίπεδο (Θέατρο, Φιλοσοφία, κατασκευές μνημείων όπως ο Παρθενώνας και το Ερέχθειο κτλ). Με το πέρασμα των χρόνων και τις συνεχείς επιδρομές από διάφορους επίδοξους κατακτητές η Αθήνα άρχισε να αλλάζει όψη και να χάνει την παλιά της αίγλη. Ωστόσο κάθε λαός που έφτανε στην πόλη της Αθήνας από τους Ρωμαίους μέχρι του Οθωμανούς φρόντιζε να αφήσει το στίγμα του περάσματος του συχνά καταπατώντας τα ήδη υπάρχοντα μνημεία. Κάθε καινούργια κουλτούρα που κατέφθανε στην πόλη της Παλλάδας φρόντιζε να κάνει αισθητή την παρουσία της με την κατασκευή λατρευτικών χώρων.

Μια τέτοια κατασκευή είναι και ο ναός των Αγίων Αποστόλων στην Αρχαία Αγορά της πόλης, ένας ναός που στέκεται στο μεταίχμιο μεταξύ του ελληνορωμαϊκού και του χριστιανικού πολιτισμού. Ένας ναός που στέκεται εκεί για να θυμίζει την σταδιακή μετάβαση της πόλης των Αθηνών - και όλου του ελληνικού κόσμου - από την κλασσική / ελληνιστική περίοδο στα χρόνια του χριστιανισμού.

Ιστορικά στοιχεία

O ναός των Αγίων Αποστόλων εικάζεται ότι χτίστηκε γύρω στο 1000 μ. Χ. σχεδόν 650 χρόνια μετά το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών από τον Θεοδόσιο Α΄. Η Αθήνα έχει πάψει να είναι το κέντρο της γνώσης και έχει μετατραπεί σε μια μικρή χριστιανική κωμόπολη. Ο ναός θεωρείται από τους πρώτους του λεγόμενου αθηναϊκού ρυθμού. Ο αθηναϊκός ρυθμός ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ρυθμούς χάρη στον ιδιόρρυθμο τρούλο του ο οποίος είναι συνήθως οκτάπλευρος, διακοσμημένος στις γωνίες με μαρμάρινους κιονίσκους. Σε κάθε πλευρά του τρούλου ανοίγεται από ένα παράθυρο, συνήθως μονό. Δεν υπάρχουν αναφορές για τον συγκεκριμένο ναό στις μεσαιωνικές πηγές.

Συνοψίζοντας - Προσωπικές εντυπώσεις

Πρόκειται για έναν εξαιρετικό ναό που συντηρείται σε πολλή καλή κατάσταση. Δεν γνωρίζω αν έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες συντήρησης ή αναστήλωσης όμως όπως και να χει το θέαμα που αντικρίζει ο ταξιδιώτης τόσο στο εσωτερικό του ναού όσο και στον περίβολό του, είναι εξαιρετικό. Αυτό ωστόσο που κάνει το ναό των Αγίων Αποστόλων να είναι μοναδικός είναι η τοποθεσία στην οποία είναι χτισμένος. Στέκει μέσα στα ερείπια της αρχαίας αθηναϊκής αγοράς, ανάμεσα σε ερείπια από την κλασσική Αθήνα και δίνει στον επισκέπτη την δυνατότητα να αφουγκραστεί το πέρασμα των χιλιετιών, την εναλλαγή ανθρώπων και πολιτισμών, το βάρος της ιστορίας που σήκωσαν τούτα τα χώματα υποδεχόμενα κάθε τόσο νέες θρησκείες και αλλιώτικες νοοτροπίες.

Πως θα πάμε

Ο ναός των Αγίων Αποστόλων βρίσκεται στην αρχαία αγορά των Αθηνών στο κέντρο της σημερινής πόλης. Εξυπηρετεί τόσο το μετρό (στάση Μοναστηράκι με την μπλε γραμμή) όσο και ο ηλεκτρικός (στάση Μοναστηράκι ή στάση Θησείο). Η αρχαία αγορά έχει δυο βασικές εισόδους: η μια ανατολική από την πλευρά της στοάς του Άτταλου και η άλλη δυτική από την πλευρά του Βράχου της Ακρόπολης. Αν εισέλθετε από την πρώτη, ανηφορίζετε και συναντάτε το ναό στο αριστερό σας χέρι ενώ αν μπείτε στην αγορά από την πλευρά της Ακρόπολης θα κατηφορίσετε και θα βρείτε το ναό μπροστά σας σε 100 περίπου μέτρα. Είναι εξαιρετικά εύκολο να εντοπιστεί ο ναός αφού αποτελεί το μοναδικό χριστιανικό κτίσμα μέσα σε ένα πλήθος ελληνορωμαϊκών κτισμάτων.

Φωτογραφίες από το ναό των Αγίων Αποστόλων εδώ

Διαβάστε επίσης για το ναό Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV

Βιβλιογραφία:

• Στα ίχνη της βυζαντινής Αθήνας, Νάνσυ Σελέντη - Σταυρουλάκη Φανή, ΥΠ.ΠΟ., Αθήνα, 2001