Ο ναός του Ηφαίστου στους πρόποδες της Ακρόπολης

Προχωρώντας από το Μοναστηράκι προς την περιοχή που σήμερα ονομάζεται Θησείο κατά μήκος και παράλληλα με τις σιδηροδρομικές γραμμές που ενώνουν την Κηφισιά με τον Πειραιά στο αριστερό μας χέρι περίπου διακόσια μέτρα μετά την Στοά του Άτταλου θα διακρίνουμε χτισμένο πάνω σε έναν λόφο το ναό του Ηφαίστου.

Πρόκειται για το γνωστό στην πλειοψηφία του κόσμου μνημείο με το όνομα Θησείο. Πρόκειται για ναό αφιερωμένο στον Θεό Ήφαιστο όμως οι διάφορες παραστάσεις του ήρωα της πόλης Θησέα στο εσωτερικό του ναού και στις ζωοφόρους οδήγησαν τους πρώτους ερευνητές του ναού να πιστέψουν πως επρόκειτο για ναό αφιερωμένο στον Θησέα και τον ονόμασαν Θησείο. Και από αυτήν την παρερμηνεία ονομάστηκε όχι μόνο ο ναός αλλά και ολόκληρη η γύρω περιοχή μαζί με τον σταθμό του ηλεκτρικού Θησείο. Ας κάνουμε όμως μια μικρή αναδρομή στην ιστορία του ναού για να δούμε την πορεία του από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και τις μέρες μας.

Ιστορικά Στοιχεία

Το Ηφαιστείο όπως προδίδει και το όνομα του ήταν ναός αφιερωμένος στον Θεό Ήφαιστο. Χτίστηκε ανάμεσα στα έτη 450 και 440 π.Χ. Βρίσκεται μέσα στον χώρο της αρχαίας αγοράς των Αθηνών στη δυτική πλευρά της Ακρόπολης χτισμένος πάνω στον λόφο του Αγοραίου Κολωνού. Είναι δωρικού ρυθμού και έχει 6 κίονες κατά πλάτος και 13 κατά μήκος. Είναι χτισμένος από πεντελικό μάρμαρο ενώ ο αρχιτέκτονας του ναού παραμένει άγνωστος. Στο εσωτερικό του ναού η γλυπτική διακόσμηση ποικίλει. Στις δυο πλευρές των δεκατριών κιόνων συναντάμε γλυπτά με θέματα τις μάχες του Θησέα και τα κατορθώματα του. Στην πρόσοψη που βλέπει προς την Αρχαία Αγορά βλέπουμε θέματα από τους άθλους του Ηρακλή ενώ στο αέτωμα παρουσιάζεται μια Κενταυρομαχία (μάχη του Θησέα εναντίον των Κενταύρων θέμα που αναφέρεται και στον Παρθενώνα). Στη ζωοφόρο αυτής της πλευράς παρουσιάζεται μια ακόμα σκηνή μάχης η οποία όμως δεν έχει εξακριβωθεί από τους ερευνητές. Στην άλλη πλευρά, αυτή που κοιτάζει προς τον πεζόδρομο του Θησείου απεικονίζεται στο αέτωμα η άλωση της Τροίας και στη ζωοφόρο το κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου. 

Κατά την αρχαιότητα στο εσωτερικό του ναού υπήρχαν χάλκινα αγάλματα του Ήφαιστου και της Αθηνάς. Με την άφιξη του χριστιανισμού στον ελλαδικό χώρο ο ναός μετατράπηκε σταδιακά σε ναό της νέας θρησκείας. Ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο ή "Άγιο Γεώργιο Ακαμάτη". Η προσωνυμία Ακαμάτης φέρεται να δόθηκε από το γεγονός ότι ο ναός λειτουργούσε πολύ σπάνια, μερικές μόνο φορές τον χρόνο.

Στο Ηφαιστείο τελέστηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1833 ο πανηγυρισμός της άφιξης του Όθωνα ενώ σε αυτόν τον ναό τελέστηκε η κοινοποίηση του βασιλικού διατάγματος που καθιστούσε την Αθήνα  πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους.  Από το 1835 μέχρι το 1874 λειτούργησε ως Κεντρικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Συνοψίζοντας - προσωπικές εντυπώσεις

Ο ναός του Ηφαίστου είναι ο καλύτερα διατηρημένος ναός δωρικού ρυθμού στον ελλαδικό χώρο. Ακόμα και στις μέρες μας μετά από τις απανωτές λεηλασίες χριστιανών και μουσουλμάνων, ο ναός διατηρεί την αρχική του μεγαλοπρέπεια. Το εσωτερικό του δεν είναι επισκέψιμο - τουλάχιστον όταν το επισκέφτηκα εγώ - ενώ ρίχνοντας μια ματιά ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει στα πλάγια μαυρίλες σημάδια προφανώς μιας καταστρεπτικής φωτιάς. Ακόμα και έτσι όμως, το Ηφαιστείο παραμένει μεγαλοπρεπές δείγμα ελληνικής αρχιτεκτονικής, συμμετρίας και ομορφιάς. Είναι από εκείνα τα ελάχιστα μνημεία που πλησιάζοντας τα ο χρόνος αυτόματα σταματάει και σε γυρίζει μερικές χιλιάδες χρόνια πίσω τότε που η αθηναϊκή νεολαία σεργιάνιζε στον κήπο του και ο Σωκράτης μερικά μέτρα πιο πέρα στην αρχαία αγορά δίδασκε "εν οίδα ότι ουδέν οίδα".

Πως θα πάμε

Ο ναός του Ηφαίστου βρίσκεται στο κέντρο της πόλης των Αθηνών, στους πρόποδες της Ακρόπολης. Είναι ενταγμένος στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς. Υπάρχουν δυο κεντρικές είσοδοι για τον χώρο: η μια από την πλευρά της Στοάς του Άτταλου και η άλλη από την πλευρά της Ακρόπολης. Για να φτάσουμε χρησιμοποιούμε είτε τον ηλεκτρικό (Θησείο, Μοναστηράκι) είτε το μετρό (Μοναστηράκι: μπλε γραμμή). Το Ηφαιστείο όντας ο μοναδικός ναός τόσο καλά διατηρημένος και όντας χτισμένος πάνω σε λόφο είναι αρκετά ευδιάκριτο και εύκολο στο να εντοπιστεί. Αν μπείτε από την πλευρά της Στοάς βρίσκεται στο δεξί σας χέρι ενώ αν μπείτε από την πλευρά της Ακρόπολης βρίσκεται στο αριστερό.

Διαβάστε για το Ηφαιστείο Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV

Δείτε φωτογραφίες εδώ