Το μνημείο των Ποντίων στον Φιλώτα της Φλώρινας

To μνημείο του Ποντιακού Ελληνισμού βρίσκεται έξω από το κτίριο του Συλλόγου Ποντίων Φιλώτα επί της επαρχιακής οδού Φιλώτα - Άρνισσας, στο νότιο τμήμα του χωριού. Ο Φιλώτας είναι χωριό του κάμπου της Εορδαίας, υπάγεται όμως διοικητικά στο νομό της Φλώρινας.

Πρόκειται ουσιαστικά για δύο ξεχωριστά μνημεία. Το πρώτο βρίσκεται στα αριστερά όπως κοιτάμε από τον δρόμο. Πρόκειται για μια πέτρινη κρήνη η οποία κατασκευάστηκε σε ανάμνηση του εποικισμού του χωριού από ανατολίτες πρόσφυγες μετά τη συνθήκη της Λωζάνης. Σε εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα πάνω από την βρύση αναγράφονται τα λόγια:

ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΣ

1925

ενώ πιο πάνω, στην κορυφή της κρήνης είναι χαραγμένος ένας σταυρός.

Όσον αφορά το κυρίως μνημείο, πρόκειται για μια ανάγλυφη μεταλλική πλάκα η οποία στηρίζεται σε πέτρινο τοίχο. Από δεξιά προς τα αριστερά απεικονίζεται μια ορθόδοξη εκκλησία πάνω σε βράχο, να έχει αρπάξει φωτιά και χαμηλότερα μια γυναικεία μορφή με βρέφος στην αγκαλιά, μια αντρική μορφή με μουστάκι, η μορφή ενός μικρού κοριτσιού και η μορφή ενός ορθόδοξου ιερέα. Στα αριστερά της ανάγλυφης πλάκας υπάρχει η συνέχεια της που είναι ο ανδριάντας ενός αγοριού σε μικρή ηλικία το οποίο είναι ντυμένο με την παραδοσιακή ποντιακή φορεσιά και κρατάει στην αγκαλιά του έναν κεμεντζέ (παραδοσιακή ποντιακή λύρα). 

Η υπογραφή του γλύπτη και το έτος της κατασκευής

Στο μνημείο αναπαρίσταται ουσιαστικά η υλική και ψυχική καταστροφή που υπέστη ο Ποντιακός Ελληνισμός και τονίζεται πως μέσα από την συμφορά το μόνο που κατόρθωσαν να διασώσουν είναι η κουλτούρα τους η οποία συμβολίζεται από το μουσικό όργανο το οποίο φέρνει στην αρχέγονη πατρίδα το μικρό αγόρι. Ο συμβολισμός γίνεται ακόμα πιο έντονος αν παρατηρήσουμε ότι ενώ η όλη ιστορία αναπαρίσταται ανάγλυφα, ο κομιστής του οργάνου (ένα μικρό αγόρι το οποίο ουσιαστικά συμβολίζει το μέλλον του Πόντου) αναπαρίσταται τρισδιάστατα.

Στη πέτρινη βάση του μνημείου υπάρχει ένας μεταλλικός μονοκέφαλος αετός - το σύμβολο του Πόντου - και είναι χαραγμένα τα εξής λόγια:

ΟΦΙΣ

ΓΙΓΑ

ΖΗΣΙΝΟ

ΖΟΥΡΕΑ

ΚΟΥΡΙΤΣ

ΚΟΦΚΙΑ

ΚΡΗΝΙΤΑ

ΛΕΚΑ

ΧΑΛΤ

ΣΟΥΡΜΕΝΑ

ΑΣΟΥ

ΚΑΡΑΚΑΝΤΖΙ

ΚΕΛΟΝΣΑ

ΜΕΞΕΖΙ

ΜΟΥΡΚΙΑΝΤΩΝ

ΤΣΙΚΟΛΗ

ΤΣΙΤΑ

ΧΟΥΡΜΟΥΡΚΙΑΝΤΩΝ

ΣΑΝΤΑ

Πρόκειται για περιοχές του Πόντου από τις οποίες προήλθαν οι πρόσφυγες.

Πλάκα από γρανίτη με εγχάρακτο
το όνομα του χορηγού

Το έργο είναι δημιουργία του γλύπτη Γεώργιου Κικώτη. Τα αποκαλυπτήρια του πραγματοποιήθηκαν στις 16 Μαϊου 2010 1,2.

EDIT: οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες τον Ιανουάριο του 2025

Πηγές:

1: Αποκαλυπτήρια από τον Αγγελιαφόρο

2: Αποκαλυπτήρια από την Δυτική