Το μνημείο Εθνικής Αντίστασης στην Ελασσόνα

Η Ελασσόνα - πόλη ιστορική για την οποία θα μιλήσουμε εκτενέστερα σε μεταγενέστερες αναρτήσεις όταν θα παρουσιάσουμε και τα υπόλοιπα μνημεία της - αποτελεί τον κόμβο μεταξύ της Δυτικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας (και κατ' επέκταση της υπόλοιπης νοτίου Ελλάδας). Σίγουρα όλοι όσοι χρησιμοποιούν το ΚΤΕΛ από τους νομούς Φλώρινας, Κοζάνης και Καστοριάς με προορισμό την Αθήνα θα χουν δει τα στενά της αφού το δρομολόγιο του λεωφορείου αφού διασχίσει τους ορεινούς όγκους του Σαραντάπουρου καταλήγει μέσα στα στενά της για μια σύντομη βόλτα προτού ξεχυθεί στον απέραντο θεσσαλικό κάμπο. 

Χτισμένη στη σκιά του Ολύμπου και με τον Ελασσονίτη να διασχίζει τμήμα της περνώντας κάτω από τα γραφικά πετρόχτιστα γεφύρια της, αποτελεί σίγουρα έναν από τους πιο ιδιαίτερους προορισμούς της Θεσσαλίας.

Σε αυτήν την ανάρτηση θα δούμε το μνημείο Εθνικής Αντίστασης που υπάρχει στην ομώνυμη πλατεία της πόλης. 

Το μνημείο

Πρόκειται για μια δίμετρη περίπου τετράπλευρη, ορθογώνια, μαρμάρινη στήλη. Στο ψηλότερο σημείο κάθε πλευράς υπάρχει τοποθετημένο και ένα ανάγλυφο: στο πρώτο ανάγλυφο παρουσιάζεται μια γυναίκα αντάρτισσα. Έχει το τουφέκι της στον ώμο και το βαστά από το λουρί του, φοράει δίκοχο και έχει ελαφρώς μακριά σχεδόν ως το ύψος των ώμων της. Στο δεύτερο ανάγλυφο παρουσιάζεται ένα στεφάνι πλεγμένο από φύλλα δάφνης, σύμβολο τιμής και ανδρείας. Στο τρίτο ανάγλυφο παρουσιάζεται ένας άνδρας αντάρτης την ώρα της μάχης. Στο κεφάλι φοράει δίκοχο και είναι ζωσμένος με σφαίρες στο στήθος. Έχει σηκωμένο το δεξί του χέρι στο οποίο κρατάει το όπλο και κοιτάζει προς τα πίσω σα να καλεί τους συμπολεμιστές του να ορμήξουν προς τα εμπρός. 

Στο τελευταίο ανάγλυφο παρουσιάζεται μια ηλικιωμένη γυναίκα η οποία φοράει ρούχο που καλύπτει όλο της το σώμα και μαντήλι που καλύπτει το κεφάλι της. Το δεξί της χέρι το χει πάνω στην κοιλιά της κρατώντας στην παλάμη της μερικά λουλούδια ενώ το αριστερό της χέρι το χει φέρει στο στόμα της σε μια στάση αγωνίας και προσμονής. Θα μπορούσε αυτή η γυναίκα να συμβολίζει όλες εκείνες τις γυναίκες που έχασαν γιους, κόρες αλλά και άντρες, αδερφούς και αδερφές κατά την διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης. Προφανώς περιμένει το αγαπημένο της πρόσωπο κοιτάζοντας στον ορίζοντα γεμάτη αγωνία (που όπως είπαμε φαίνεται από την στάση των χεριών της και το ύφος του προσώπου της) ωστόσο το γεγονός ότι τα λουλούδια στο χέρι της είναι μαραμένα αποδεικνύει ότι το αγαπημένο πρόσωπο έχει αργήσει και μάλλον δεν θα ρθει ποτέ.

Έδωσε την ζωή του πολεμώντας τους Ναζί, τους Ιταλούς φασίστες και του ντόπιους συνεργάτες τους.

Στην πρόσοψη της στήλης αναγράφονται τα λόγια

ΜΝΗΜΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

1941-1944

και πιο κάτω

ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΛΕΓΕΣΑΙ 

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΨΕΙΣ

ΟΥΤΕ ΣΤΙΓΜΗ ΝΑ ΑΓΩΝΙΣΕΖΑΙ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΙΟ

Τ. ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

Πρόκειται βέβαια για ένα απόσπασμα από το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη "Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος" (Ακούστε  εδώ μια πολύ όμορφη απαγγελία του ποιήματος από τον Κώστα Καζάκο).

Στην πίσω πλευρά του γλυπτού αναγράφονται τα λόγια:

ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΔΕΝ ΤΗ ΖΗΤΑΝ

ΜΕ ΠΑΡΑΚΑΛΙΑ: ΤΗΝΕ ΠΑΙΡΝΟΥΝ

ΜΕ ΤΑ ΊΔΙΑ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΝΟΧΟΙ!

Κ. ΒΑΡΝΗΑΛΗΣ

πρόκειται για μια στροφή από το ποίημα του Κώστα Βάρναλη "Λευτεριά" που το έγραψε το 1922. Στα πλαϊνά του γλυπτού αναγράφεται:

Χ ΣΑΜΑΡΑΣ

γλύπτης του έργου λοιπόν είναι ο Χρήστος Σαμαράς. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στις 28 Σεπτεμβρίου του 2003 (βλ. πηγές).

Πως θα πάμε

Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται στην Πλατεία Εθνικής Αντίστασης στην πόλη της Ελασσόνας. Αν ερχόμαστε από την Δυτική Μακεδονία θα πρέπει να διασχίσουμε τον ορεινό όγκο του Σαραντάπορου. Η Ελασσόνα είναι ουσιαστικά η πρώτη πόλη που συναντάμε στον δρόμο μας μετά τα Σέρβια Κοζάνης. Αν ερχόμαστε από το νότο βγαίνουμε από την τελευταία έξοδο της Εθνικής Οδού Αθηνών - Θεσσαλονίκης πριν τα Τέμπη (είναι η πρώτη έξοδος που συναντούμε μετά τις τρεις εξόδους για Λάρισα) και ακολουθούμε τον επαρχιακό δρόμο με κατεύθυνση προς Κοζάνη. 

Η πλατεία μέσα στην πόλη είναι σχετικά εύκολο να βρεθεί. Βρίσκεται σχεδόν δίπλα στην σύγχρονη γέφυρα του Ελασσονίτη ποταμού, δίπλα από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές

• Εφημερίδα Ριζοσπάστης, φ. Τετάρτης 21 Ιανούριου 2004, σελ 29, στήλη "Αντίσταση", Μνημείο Αντίστασης στην Ελασσόνα