Η προτομή του Δημήτριου Ρακτιβάν στη Βέροια

Τα έργα του Κεφαλλονίτη γλύπτη Γεώργιου Μπονάνου στη Μακεδονία είναι ελάχιστα. Τα περισσότερα βρίσκονται στη νότια Ελλάδα, στις περιοχές που αποτελούσαν το ελληνικό βασίλειο όσο ζούσε αυτός ο σπουδαίος νεοέλληνας γλύπτης. Ένα από αυτά τα λίγα έργα βρίσκεται στην πόλη της Βέροιας.

Πρόκειται για την προτομή του Δημήτριου Ρακτιβάν η οποία αρχικώς ήταν τοποθετημένη έξω από την Μητρόπολη κι αργότερα μεταφέρθηκε έξω από το σημερινό Δημαρχείο. Πρόκειται για μια μαρμάρινη κατασκευή. Ο Ρακτιβάν αναπαρίσταται με πλούσια γενειάδα, παχύ μουστάκι και μαλλί με χωρίστρα. Φοράει παλτό, πουκάμισο και παπιγιόν. Το έργο εδράζεται πάνω σε ένα ψηλό βάθρο περίπου τεσσάρων μέτρων. Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει ανάγλυφος ορθόδοξος σταυρός μέσα σε στεφάνι. Πάνω από το ανάγλυφο είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΔΗΜΗΤΡΙΩ ΡΑΚΤΙΒΑΝ ΕΥΕΡΓΕΤΗ

ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΕΙ ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ

ΤΗ Β ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΑΩΚΖ

ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΙ Δ' ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ

ΤΗ Δ΄ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ  ΑΩΝΓ΄

ΕΞ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ

ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΣ ΑΥΤΟΥ ΒΕΡΡΟΙΕΙΣ

Κάτω από το ανάγλυφο είναι χαραγμένα τα εξής:

ΡΑΚΤΙΒΑΝ ΣΤΕΙ ΤΟ ΣΗΜΑ ΜΑΚΗΔΟΝΟΣ ΟΣ ΠΕΛΕΝ ΕΡΝΟΣ

ΕΥΘΑΛΕΣ ΕΚ ΒΕΡΟΙΗΣ ΕΥΚΤΙΜΕΝΗΣ ΠΤΟΛΙΟΣ

ΦΩΣ ΓΛΥΚΥΔΕΡΚΕΣ ΙΔΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΕΛΙΟΙΟ

ΕΣΘΛΩΝ ΕΚ ΓΟΝΕΩΝ ΑΣΤΕΙ ΕΝ ΕΠΤΑΛΟΦΩ,

ΕΙΘ' ΟΓΕ ΚΤΗΣΑΜΕΝΟΣ ΠΙΝΥΤΗΤΙ ΣΥΝ ΟΛΒΩΝ ΟΠΑΩΝ

ΚΕΡΔΩΪΟΥ ΕΡΜΟΥ ΧΡΗΣΑΤ' ΕΠ' ΩΦΕΛΙΗ

ΓΕΙΝΑΜΕΝΗΝ ΕΫ ΡΕΞΑΣ ΟΥΔΕ ΤΙ ΛΗΞΕ ΒΕΡΟΙΗΣ.

ΠΙΕΡΙΔΩΝ ΕΠΕΤΑΙΣ ΔΕΥΟΜΕΝΟΙΣ ΤΕ ΔΙΔΟΥΣ.

ΤΙΜΙΟΣ ΕΜΠΟΡΙΗ ΚΕΔΝΟΣ ΠΟΣΙΣ ΕΙΣ ΤΕΚΕΕΣΣΙ

ΜΕΙΛΙΧΙΟΣ ΤΕ ΦΙΛΟΣ ΠΑΣΙ Θ' ΩΜΟΣ ΕΫΦΡΩΝ.

ΕΞ ΔΕ ΣΥΝ ΕΞΗΚΟΝΤ' ΑΝΥΣΑΣ ΒΙΟΤΟΥ ΕΝΙΑΥΤΟΥΣ

ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΞΕΛΥΘΗ ΒΗ ΤΕ ΔΟΜΟΥΣ ΜΑΚΑΡΩΝ

ΝΝΕΑ ΤΕΚΝ' ΕΡΑΤΕΙΝΑ ΛΙΓΩΝ ΤΟΚΕΩΝ ΕΤΕΙ ΚΡΕΙΣΣΩ

ΕΡΓΑ Δ' ΕΗΗΣ ΨΥΧΗΣ ΑΓΛΑΑ ΠΑΝΤΑ ΜΕΝΕΙ

ΚΑΙ ΚΡΑΔΙΗΝ ΜΕΝ ΕΧΕΙ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΕΥΡΥΑΓΥΙΟΝ

ΑΣΤΥ ΕΡΕΧΘΕΪΔΩΝ ΟΥΠΕΡ ΕΗΝ ΝΑΕΤΗΣ

ΒΕΡΡΟΙΕΙΣ ΧΑΡΙΤΑΣ Δ' ΑΠΟΤΙΝΟΝΤΕΣ Γ' ΟΜΟΔΗΜΩ

ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΣΑΝΤΟ ΤΗΝ Δ' ΔΕΙΓΜΑ ΤΙ ΕΥΣΕΒΙΗΣ

ΑΘΗΝΗΣΙ ΤΗ ΙΕ΄ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΑΩΝΓ΄

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Γ. ΚΑΠΛΑΝΙΔΗΣ ΒΕΡΡΟΙΕΥΣ

Γ. ΜΠΟΝΑΝΟΣ

ΕΠΟΕΙ 

ΚΕΦΑΛΛΗΝ 

Στη δεξιά πλευρά του βάθρου είναι χαραγμένα τα εξής:

ΕΠΙ ΣΟΥΛΤΑΝ

ΑΒΔΟΥΛ ΧΑΜΗΔ ΧΑΝ ΤΟΥ Β

Ενώ στην αριστερή:

ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΒΕΡΡΟΙΑΣ

ΝΑΟΥΣΗΣ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΕΚ ΜΑΔΥΤΩΝ

Σε αυτές τις δυο επιγραφές συναντούμε δυο ιστορικά χαρακτηριστικά άκρως ενδιαφέροντα. Πρώτο, το έργο φτιάχτηκε σε μια περίοδο όπου η Βέροια αποτελούσε ακόμα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο Σουλτάνος ο οποίος αναφέρεται είναι ο τελευταίος Οθωμανός Σουλτάνος. Δεύτερον, βλέπουμε πως ο Μητροπολίτης της Βέροιας καταγόταν από την Μάδυτο γεγονός τον οποίο φανερώνει την ύπαρξη ελληνικού πληθυσμού σε εκείνη την πόλη της ανατολικής Θράκης. Μετά το 1922 τόσο το αξίωμα του Σουλτάνου όσο και ο ελληνικός πληθυσμός της ανατολικής Θράκης αποτέλεσαν παρελθόν. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

1. Τα αγάλματα της Βέροιας και της Νάουσας, Θωμάς Ιγν. Γαρβιηλίδης, Βέροια, 2004
2. Ο γλύπτης Γεώργιος Μπονάνος: η ζωή και το έργο του, Θεοδώρα Φ. Μαρκάτου, Διδακτορική Διατριβή, τμ. Ιστορίας και αρχαιολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη, Θεσ/νίκη, 1992