Το μνημείο πεσόντων ΕΠΟΝιτών στο Κουκάκι

H οδός Συγγρού φημίζεται για δυο πράγματα: για την πιάτσα των τραβεστί και για τα κωλόμπαρα που βρίσκονται κατά μήκος της. Έχω υπάρξει για πέντε χρόνια κάτοικος της περιοχής και έβλεπα με τα μάτια μου κάθε βράδυ τζιπ και λοιπά αμάξια πολυτελείας (αλλά και αμάξια λιγότερο πολυτελή) να μπαίνουν στον παράδρομο για να αγοράσουν προς ερωτική τους ικανοποίηση κάποιον άνδρα ο οποίος προσπάθησε να γίνει γυναίκα και μετά πούλησε το κορμί του είτε επειδή αναγκάστηκε είτε επειδή το επέλεξε συνειδητά όχι μόνο ως επάγγελμα αλλά και ως τρόπο ζωής. 

Αλλά όλα αυτά δεν είναι επί του παρόντος. Σήμερα θα μας απασχολήσει ένα από τα μνημεία που βρίσκονται κοντά στην λεωφόρο του Συγγρού στο πάρκο που έχει την ονομασία Περιβολάκι στο Κουκάκι μερικά μέτρα πριν το σύνορο μεταξύ των Δήμων της Αθήνας και της Καλλιθέας. Πρόκειται για ένα μνημείο Πεσόντων της Νεολαίας της ΕΠΟΝ, από τα πολλά που βρίσκονται διάσπαρτα όχι μόνο στην πόλη των Αθηνών αλλά και σε όλη την επικράτεια της χώρας ( ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία ΕΠΟνιτών βρίσκεται στην πόλη των Τρικάλων και θα αναφερθούμε σε αυτό σε μεταγενέστερη ανάρτηση). Πριν όμως περιγράψουμε το μνημείο ας δούμε μερικά επιφανειακά στοιχεία για την ΕΠΟΝ και την δράση της.

Μερικές πληροφορίες για την ΕΠΟΝ

Τα αρχικά ΕΠΟΝ σημαίνουν Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων. Πρόκειται για την αντάρτικη οργάνωση νεολαίας που συγκροτήθηκε τον Φλεβάρη του 1943 για να αντισταθεί στην κατοχή της χώρας από τα φασιστικά στρατεύματα του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Η ΕΠΟΝ ήταν προϊόν συνένωσης ενός πλήθους μικρότερων αντιστασιακών οργανώσεων οι οποίες αυτοδιαλύθηκαν και συνενώθηκαν σε μια ενιαία οργάνωση με στόχο την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους κατακτητές, την λαϊκή κυριαρχία και την υπεράσπιση της ειρήνης με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών. Στο ιδρυτικό της κείμενο αυτοπροσδιορίζεται ως οργάνωση αντιφασιστική, αντιπολεμική και εθνικοαπελευθερωτική. 

Τα μέλη της ήταν νεαρά άτομα στην πλειοψηφία τους 16, 17 και 18 χρονών. Συμμετείχαν ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα στις πόλεις αλλά και σε χωριά στην ελληνική ενδοχώρα. Σύμφωνα με τον Ριζοσπάστη (βλ. πηγές) από τις τάξεις της ΕΠΟΝ πέρασαν 600.000 νεολαίοι οι οποίοι πολέμησαν είτε ως αντάρτες με τον ΕΛ.ΑΣ. στα ελληνικά βουνά είτε ως αντάρτες πόλεων. Οι νεκροί ΕΠΟΝίτες υπολογίζονται σε χίλιους τριακόσιους στα πεδία των μαχών ενώ ο αριθμός αυτών που έπεσαν σε διαδηλώσεις, κρατητήρια και στρατόπεδα συγκέντρωσης παραμένει άγνωστος. Μέσα σε αυτόν τον απροσδιόριστο αριθμό πεσόντων ανήκουν και οι ΕΠΟΝίτες των οποίων την μνήμη τιμά το μνημείο με οποίο θα ασχοληθούμε παρακάτω.

Το μνημείο

Πρόκειται για μια λιτή πέτρινη στήλη η οποία βρίσκεται στη νότια πλευρά του πάρκου ανάμεσα σε φυτά χαμηλής βλάστησης. Έχει ύψος κάτι παραπάνω από ένα μέτρο και πάνω της είναι χαραγμένα τα εξής λόγια:

Εδώ εκτελέστηκαν στις 19-08-1944

από τους Γερμανούς φασίστες 

οι 6 ΕΠΟΝίτες που πολέμησαν

για την λευτεριά της πατρίδας

ΑΓΓΕΛΗ ΚΟΥΛΑ (ΞΑΝΘΟΥΛΑ)

ΓΑΒΑΛΑΣ ΜΑΡΚΟΣ

ΔΗΜΙΤΡΙΑΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΤΑΣΟΣ

ΚΑΠΟΤΑΣ ΠΕΤΡΟΣ

ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΥΛΟΣ


και κάτω από τα ονόματα αναγράφεται με μικρά γράμματα:

ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ
10 ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 

Όπως γίνεται ευκόλως κατανοητό από τα αναγραφόμενα πάνω στο μνημείο, δεν έγινε τυχαία η τοποθέτηση του στο Περιβολάκι αλλά τοποθετήθηκε σε εκείνο το σημείο γιατί εκεί πριν 65 περίπου χρόνια αυτοί οι νέοι έδωσαν την ζωή τους πιστοί στα ιδανικά της οργάνωσης που υπηρετούσαν, ιδανικά όπως η εθνική ανεξαρτησία και η ειρήνη. Ιδανικά που δυστυχώς μέχρι τις μέρες μας δεν έχουν βρει την δικαίωση τους. Γιατί τουλάχιστον όσον αφορά την Ελλάδα η εθνική της ανεξαρτησία παραδόθηκε στους ληστές του ΔΝΤ ενώ η ειρήνη αυτήν την στιγμή που γράφω τούτα τα λόγια ξεφτιλίζεται στο Ιράκ, στην Παλαιστίνη, στην Σομαλία, στο Αφγανιστάν και σε πολλά ακόμα μέρη του πλανήτη.

Η στήλη τοποθετήθηκε στο σημείο το έτος 1988 με πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων.

Πως θα πάμε

Το μνημείο Πεσόντων ΕΠΟΝιτών βρίσκεται στο πάρκο Περιβολάκι στο Κουκάκι της Αθήνας λίγο πριν τα σύνορα με την Καλλιθέα. Φτάνουμε με το μετρό στη στάση Συγγρού Φιξ και βγαίνουμε από την έξοδο που βρίσκεται το ρεύμα της οδού Συγγρού που οδηγεί προς Πειραιά / Γλυφάδα. Κατηφορίζουμε στην πορεία του ρεύματος. Θα συναντήσουμε το πάρκο στο δεξί μας χέρι περίπου 130 μέτρα νοτίως του σταθμού και 100 μέτρα πριν το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Βολεύει επίσης να χρησιμοποιήσουμε και ένα οποιοδήποτε λεωφορείο διασχίζει την οδό Συγγρού (πχ 040, Α2, Β2) και να κατεβούμε στην στάση της Ολυμπιακής, μια στάση μετά το μετρό.

Διαβάστε για την ΕΠΟΝ Ι, ΙΙ, ΙΙΙ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ακούστε τον ύμνο της ΕΠΟΝ

Βιβλιογραφία:

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003