Το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας στον Πειραιά

Πριν από περίπου τρεις μήνες και κάτι, ένα ηλιόλουστο Σάββατο του Νοέμβρη που περισσότερο θύμιζε άνοιξη παρά φθινόπωρο, επισκέφτηκα το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας. Στα πλαίσια των δωρεάν ξεναγήσεων που προσφέρει ο Δήμος των Αθηναίων ήταν μια καλή ευκαιρία για επίσκεψη και γνωριμία με το συγκεκριμένο μάλλον άγνωστο στο ευρύ κοινό Μουσείο το οποίο καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής ναυτικής παράδοσης.

Οι γνώσεις μου σχετικά με την γεωγραφία του Πειραιά δεν είναι και οι καλύτερες δυνατές έτσι δυσκολεύτηκα κάπως να εντοπίσω το Μουσείο το οποίο βρίσκεται κυριολεκτικά κάτω από τον δρόμο (οδός ή ακτή Θεμιστοκλέους) και δεν είναι ευδιάκριτο στους περαστικούς τουλάχιστον σε αυτούς που δεν φημίζονται για την παρατηρητικότητα τους όπως εγώ. Φτάνοντας λοιπόν στον χώρο και μπαίνοντας από την κύρια είσοδο βρέθηκα αντίκρυ σε ένα θέαμα που δεν περίμενα να συναντήσω σε Ναυτικό Μουσείο: μπροστά μου υπήρχαν υπολείμματα από ένα αρχαίο τείχος. Ποιο τείχος να ήταν αυτό άραγε; Τα Μακρά Τείχη; Ρωμαϊκά Τείχη; Σίγουρα πάντως όχι βυζαντινής περιόδου αφού η τεχνοτροπία τους ήταν καθαρά ελληνορωμαϊκή...

Την απάντηση την πήρα με την έναρξη ακριβώς της ξενάγησης. Βρισκόμασταν μπροστά στα τείχη που έχτισε ο Θεμιστοκλής για να προφυλάξει την πόλη από τους εξωτερικούς κινδύνους. Είναι ουσιαστικά η πρώτη σπουδαία οχύρωση της πόλης των Αθηνών και του επίνειου της πρόδρομος των τειχών του Κίμωνα και μετέπειτα αυτών του Κόνωνα. Γύρω από τα τείχη υπάρχουν διάφορα άλλα ευρήματα της περιοχής του Πειραιά (αλλά και από ναυάγια) όπως πέτρινες μπάλες που χρησιμοποιούνταν από τους πολεμικούς καταπέλτες των πλοίων και αμφορείς στους οποίους έμπαινε λάδι ή κρασί συνήθως και οι οποίοι στερεώνονταν πάνω σε άμμο για να μην σπάσουν κατά την διάρκεια του ταξιδιού.

Στην δεύτερη αίθουσα υπάρχουν ομοιώματα από πλοία της αρχαίας και της βυζαντινής περιόδου. Υπάρχει ομοίωμα μια τριήρους, ενός βυζαντινού πλοίου, ομοιώματα εμπορικών πλοίων καθώς και ομοίωμα του καραβιού που βρέθηκε στην Κερύνεια της Κύπρου. Η δεύτερη αίθουσα είναι η αίθουσα του Αριστοτέλη Ωνάση στην οποία υπάρχουν αντικείμενα από προσωπικές Συλλογές του μεγιστάνα. Εδώ πέρα από τα ομοιώματα μεγάλων εμπορικών πλοίων και πετρελαιοφόρων συναντούμε και τα πιο ενδιαφέροντα εκθέματα του Ναυτικού Μουσείου Πειραιά. Πρόκειται για μικρά ομοιώματα πλοίων τα οποία κατασκευάστηκαν από Γάλλους αιχμαλώτους πολέμου κατά την διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων. Οι Βρετανοί επειδή οι φυλακές είχαν γεμίσει τους φυλάκιζαν σε πλοία τα οποία τα ρυμουλκούσαν μέσα σε έλη ούτως ώστε να μην υπάρχει διαφυγή. Οι Γάλλοι αιχμάλωτοι κατασκεύασαν με τρομερή τέχνη αρκετά τέτοια ομοιώματα τα οποία συγκλονίζουν με την λεπτομέρεια τους. Εκπληκτικά δείγματα τέχνης τα οποία βρίσκονταν πάνω στο πλοίο "Χριστίνα" του Ωνάση και σώθηκαν κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή πριν την πώληση του πλοίου σε ιδιώτες.

Στην τρίτη αίθουσα υπάρχουν εκθέματα από τον ναυτικό αγώνα των Ελλήνων κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 21΄. Ξεχωρίζουν τα μετάλλια ανδρών που έλαβαν μέρος στην ναυμαχία του Ναβαρίνου, οι προτομές του Κανάρη και του Μιαούλη, η πλάκα από τον τάφο του Μιαούλη καθώς και οι ναυτικές σημαίες των επαναστατημένων νησιών. Σπουδαίοι είναι και οι πίνακες του Βολανάκη που κοσμούν τους τοίχους της αίθουσας και έχουν ως θέμα τους το ναυτικό αγώνα της επαναστατημένης Ελλάδας. Ξεχωρίζουν βέβαια δυο πίνακες: ένας που απεικονίζει την πυρπόληση της τούρκικης ναυαρχίδας του Καρά- Αλί από τον Κανάρη και ο δεύτερος που απεικονίζει το σπουδαίο κατόρθωμα του πλοίου Άρης να σπάσει τον τουρκοαιγυπτιακό αποκλεισμό και να ξεφύγει από το λιμάνι του Ναβαρίνου. 

Τέλος στην τρίτη αίθουσα υπάρχουν εκθέματα από την νεότερη ναυτική ιστορία της Ελλάδας. Παράσημα ναυτών και αξιωματικών, στολές και χειρόγραφα (ξεχωρίζουν τα χειρόγραφα του Τσαμαδού) χάρτες που απεικονίζουν τις ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου καθώς και εκθέματα από την "Έλλη" η οποία βυθίστηκε ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου του 1940 από ιταλικό υποβρύχιο. 

Ο περίβολος είναι από τους καλύτερους που έχω συναντήσει σε ελληνικό Μουσείο. Πρόκειται ουσιαστικά για μια πλατεία σε ημικυκλικό σχήμα στο τόξο της οποίας βρίσκεται το Μουσείο. Ακριβώς έξω από το Μουσείο και κατά μήκος της περιμέτρου του υπάρχουν εκθέματα όπως άγκυρες και οπλισμός από διάφορα ιστορικά πλοία (πολεμικά και εμπορικά) ενώ στο κέντρο της πλατείας υπάρχει ένα τμήμα του υποβρυχίου Παπανικολής. Εν αντιθέσει με το υπόλοιπο Μουσείο, στο εξωτερικό χώρο επιτρέπεται η φωτογράφηση. Φωτογράφισα αυτά τα μνημεία και μπορείτε να τα δείτε στην αντίστοιχη ενότητα.

Συνοψίζοντας, το Ναυτικό Μουσείο μπορεί να μην συγκλονίζει τον επισκέπτη του όμως αποτελεί ένα άρτιο  και εξειδικευμένο Μουσείο. Στην εξειδίκευση του είναι από τα καλύτερα στην χώρα ίσως μετά το Μουσείο του Θωρηκτού Αβέρωφ. Παρουσιάζει με εξαιρετικό τρόπο την ελληνική ναυτική παράδοση τόσο την πολεμική όσο και την εμπορική. Ίσως αν μαζεύονταν όλα τα εκθέματα που αφορούν την ελληνική ναυτική ιστορία και που βρίσκονται διασκορπισμένα από τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη μέχρι το Ιόνιο και τις ακτές της Πελοποννήσου, το αποτέλεσμα να ήταν καλύτερο. Ένα μεγάλο μουσείο δηλαδή ναυτικής ιστορίας αντί για πολλά μικρά διασκορπισμένα μουσεία σε διάφορες περιοχές. Το θετικό σε αυτήν την περίπτωση όμως είναι πως εξαιτίας αυτής της εξειδίκευσης αναδεικνύονται εκθέματα τα οποία σε ένα ενοποιημένο ναυτικό μουσείο θα έχαναν μεγάλο μερίδιο από την προβολή που τους αξίζει καθώς θα επισκιάζονταν από σημαντικότερα εκθέματα.

Τέτοια είναι τα μικρά κοκάλινα πλοία για τα οποία και μόνο αξίζει κανείς να επισκεφτεί το Ναυτικό Μουσείο του Πειραιά.

Πως θα πάμε

Το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας βρίσκεται στην πόλη του Πειραιά, στην μαρίνα της Ζέας, στην οδό Θεμιστοκλέους. Είναι παραλιακό και βέβαια ούτε λόγος για μετρό ή ηλεκτρικό. Αν χρησιμοποιήσουμε τον ηλεκτρικό κατεβαίνουμε στην τερματική στάση στο λιμάνι του Πειραιά. Από εκεί με αυτοκίνητο διασχίζουμε την ακτή Ποσειδώνος η οποία στη συνέχεια γίνεται ακτή Μιαούλη. Μετά από 700 περίπου μέτρα από τον ηλεκτρικό στρίβουμε αριστερά στην οδό Φιλελλήνων την οποία και τερματίζουμε. Στο τέλος της οδού στρίβουμε δεξιά...αυτή είναι η ακτή Θεμιστοκλέους! Το Ναυτικό Μουσείο βρίσκεται περίπου 300 μέτρα παρακάτω δίπλα από το Τζάνειο Νοσοκομείο.

Διαβάστε για το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας Ι, ΙΙ, ΙΙΙ

Φωτογραφίες από το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας εδώ