Η έκθεση "Η Ιστορία του Αληθούς Σταυρού" στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού

Μια σειρά σημαντικών εκθέσεων λαμβάνει χώρα το φθινόπωρο του 2012 στην πόλη της Θεσσαλονίκης: το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Τελλόγλειο Ίδρυμα, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης διοργανώνουν μαζί με το μουσείο του Λούβρου εκθέσεις στο πλαίσιο της συμπλήρωσης εκατό χρόνων από την είσοδο του ελληνικού στρατού στην πόλη. Η συμμετοχή του μουσείου του Λούβρου είναι κατά κάποιον τρόπο το έμπρακτο "ευχαριστώ" για την συμμετοχή των μουσείων της Μακεδονίας στην επιτυχημένη έκθεση του Λούβρου "Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου: Αρχαία Μακεδονία".

Η έκθεση που φιλοξενείται στο Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, ασχολείται με την "ιστορία του αληθούς σταυρού" δηλαδή με την υποτιθέμενη ανεύρεση του σταυρού πάνω στον οποίο σταυρώθηκε ο Ιησούς, από την Ελένη, την μητέρα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου.

Η έκθεση χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος συναντούμε δυο προθήκες με διάφορα αντικείμενα που σχετίζονται με το σύμβολο του σταυρού. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν ένα μετάλλιο του Ελληνικού Στρατού από το 1975, λυχνάρια του 5ου και 6ου αιώνα, δαχτυλίδια και μια αλυσίδα πολυκάνδηλου με δυο διαδοχικούς σταυρούς μεταξύ των κρίκων. Ο επισκέπτης μπορεί να δει σε αυτές τις προθήκες λειψανοθήκες (αντικείμενα σε σχήμα σταυρού και όχι μόνο όπου οι χριστιανοί διατηρούσαν λείψανα από αγαπημένα πρόσωπα ή "άγια" αντικείμενα) από τον 10ο και τον 12ο αιώνα.

Στο δεύτερο τμήμα της έκθεσης παρουσιάζονται αναπαραστάσεις από την εύρεση του σταυρού. Πρόκειται για έργα τα οποία βρίσκονται στην Κύπρο και την Ιταλία. Οι αναπαραστάσεις ξεκινούν ήδη από τις προφητείες τις παλαιάς διαθήκης των Εβραίων και καταλήγουν στον αυτοκράτορα Ηράκλειο ο οποίος τοποθέτησε εκ νέου τον σταυρό στα Ιεροσόλυμα μετά τη νίκη του εναντίον των Περσών.

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της έκθεσης, παρουσιάζεται το φιλοξενούμενο από την Γαλλία αντικείμενο. Πρόκειται για μια λειψανοθήκη βυζαντινής προέλευσης που κατασκευάστηκε κάπου στον 12ο με 13ο αιώνα. Οι πληροφορίες που μας παρέχονται από τα συνοδευτικά κείμενα, μας ενημερώνουν ότι η λειψανοθήκη πιθανώς να έφτασε ως λάφυρο ύστερα από την Δ΄ Σταυροφορία και τη νίκη των Λατίνων σε βάρος των Βυζαντινών. Πάνω στην λειψανοθήκη η οποία είναι κατασκευασμένη από χρυσό και άργυρο, παρουσιάζονται οι μορφές του Κωνσταντίνου και της Ελένης ενώ οι δυο άγγελοι που κρατούν το αντικείμενο είναι μεταγενέστερες προσθήκες που έλαβαν χώρα στη Δύση.

Η έκθεση συμπληρώνεται με αγιογραφίες - εκθέματα του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, όπως η εικόνα του Κωνσταντίνου και της Ελένης (Χαλκιδική/19ος αιώνας), η "Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού" (Θεσ/νίκη, 17ος αιώνας) και ο "Θρίαμβος του Τιμίου Σταυρού" (Θεσ/νίκη, 17ος αιώνας).