Το μνημείο του Δασκάλου στα Ιωάννινα

Στον προαύλιο χώρο της νέας Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας στην πόλη των Ιωαννίνων βρίσκεται τοποθετημένο το μνημείο προς τιμήν του άγνωστου Δάσκαλου. Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Θεόδωρο Παπαγιάννη και τοποθετήθηκε το έτος 2006 (ο ίδιος γλύπτης κατασκεύασε το αντίστοιχο μνημείο του Δασκάλου που βρίσκεται πίσω από το ξενοδοχείο Hilton στην Αθήνα).

Το μνημείο αποτελείται από δυο στήλες τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη. Σε καθεμία στήλη υπάρχει ένα εντοιχισμένο ορειχάλκινο ανάγλυφο και τα αντίστοιχα χαραγμένα επιγράμματα. Στην αριστερή στήλη (όπως κοιτάμε το έργο) το ανάγλυφο αναπαριστά μια σχολική επετειακή φωτογραφία όπως αυτές που έχουμε όλοι όσοι περάσαμε κάποτε από το δημόσιο σχολείο. Τα παιδιά είναι τοποθετημένα σε γραμμές: στις μπροστινές γραμμές τα παιδιά κάθονται στο χώμα και στις πίσω στέκονται όρθια. Δεξιά και αριστερά τους στέκεται αντίστοιχα η δασκάλα και ο δάσκαλος. Πάνω από το ανάγλυφο είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΣΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ

Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές!

κι ότι σ' απόμεινε ακόμα στη ζωή σου.

Μη τ' αρνηθής! θυσίασ' το ως τη στερνή πνοή σου.

Χτισ' το παλάτι δάσκαλε σοφέ!

κι αν λίγη δύναμη μεσ' το κορμί σου μένη

μην κουρασθής. Είν' η ψυχή σου ατσαλωμένη.

θέμελα βάλε τώρα πιο βαθιά

ο πόλεμος να μην μπορή να τα γκρεμίση

Σκάψε βαθιά. τι κι αν πολλοί σ' έχουνε λησμονήσει;

θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί 

τα βάρη που κρατάς σαν Άτλαντας στην πλάτη

Υπομονή! Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι!

Κ. Παλαμάς

Κάτω από το ανάγλυφο είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια σχετικά με τον χορηγό του έργου:

ΣΤΗΘΗΚΕ ΤΟ 2006 ΜΕ ΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Στην έτερη στήλη το εντοιχισμένο ανάγλυφο απεικονίζει μια αίθουσα διδασκαλίας την ώρα του μαθήματος. Τα παιδιά κάθονται στα θρανία και ο δάσκαλος όρθιος, μπροστά στον πίνακα διδάσκει. Πάνω από το ανάγλυφο είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΣΤΗ ΔΑΣΚΑΛΑ

Τόσα χρόνια σαν μητέρα

στα παιδιά σκορπάς τη γνώση.

μια τους γράφεις, μια τους λες

κι έχουν όλα μεγαλώσει

με δικές σου συμβουλές

Συ τους έδειξες τον δρόμο

τον μεγάλο, τον πλατύ

με τα φώτα που σκορπούσες

κι απ' το χέρι τα κρατούσες

ως να βρουν την αρετή.

Τόσα χρόνια σαν μητέρα,

δεν κουράστηκες κι ακόμα

Το επίγραμμα διακόπτεται για να τοποθετηθεί το ανάγλυφο κι ακολουθεί κάτω απ' αυτό η συνέχεια:

στρατιά σε τριγυρνά.

Σε κοιτάζουνε στο στόμα

τα παιδιά τα τωρινά.

Σου ζητούν τις συμβουλές σου

και τα φώτα σου μαζί

κι όλα λένε νύχτα - μέρα

τέτοια μάλαμα - μητέρα

πάντα για καλό να ζη.

Αν. Μωραϊτη

Βεβαίως το επίγραμμα για την δασκάλα δεν μπορεί ούτε κατά διάνοια να σταθεί πλάι στον χειμαρρώδη, αντιστασιακό λόγο του Παλαμά. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ιωαννίνων Γλυπτοθήκη, Παπασταύρος Αναστάσιος, Εκδόσεις Apeirotan, Ιωάννινα, 2009
• Επίσημη ιστοσελίδα Θεόδωρου Παπαγιάννη, το μνημείο του αγνώστου Δασκάλου