Φωτογραφίες από την προτομή του Σόλωνα Ζωγράφου στα Ιωάννινα

Η υπογραφή του γλύπτη

Φωτογραφίες από την προτομή της Ελένης Ζωγράφου στα Ιωάννινα

Η υπογραφή του γλύπτη

Η προτομή της Δόμνας Βισβίζη στο Πεδίο του Άρεως των Αθηνών

Πέρα από τους χιλιάδες άντρες αγωνιστές υπήρξαν επίσης και πολλές γυναίκες αγωνίστριες που πολέμησαν συχνά στην πρώτη γραμμή μαζί με τους άντρες με το τουφέκι στο χέρι εναντίον της οθωμανικής δεσποτείας. Σημαντικότερες εξ αυτών των γυναικών ήταν βεβαίως η πολυθρύλητη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα καθώς και η Μυκονιάτισσα Μαντώ Μαυρογένους. Υπάρχει όμως και μια ακόμα γυναίκα αγωνίστρια του 21΄ η οποία είχε εξίσου σπουδαία προσφορά στον Αγώνα για ελευθερία παραμένει όμως η ιστορία της λιγότερο γνωστή. Πρόκειται για την Δόμνα Βισβίζη, την Θρακιώτισσα καπετάνισσα την οποία τίμησε το ελληνικό κράτος στήνοντας την προτομή της στο Πεδίο του Άρεως πλάι στην προτομή των υπολοίπων αγωνιστών του 21΄.

Η Δόμνα Βισβίζη γεννήθηκε στην πόλη του Αίνου της Θράκης το 1783. Προερχόταν από πλούσια οικογένεια γαιοκτημόνων. Το 1808 παντρεύτηκε τον Αντώνιο Βισβίζη ο οποίος είχε στην κατοχή του μια σειρά από μεγάλα εμπορικά πλοία. Μαζί αποκτήσαν πέντε παιδιά. Η ιστορία της Δόμνας είναι στενά συνδεδεμένη με αυτήν του άντρα της ο οποίος μυήθηκε από νωρίς στην Φιλική Εταιρεία. 

Η επαναστατική δράση του ζεύγους άρχισε στις 2 Μαΐου 1821 όταν εμφανίστηκαν στον ορίζοντα του Αίνου Ψαριανά πλοία τα οποία ήλθαν με σκοπό να πολιορκήσουν το τούρκικο φρούριο της πόλης. Το ζεύγος αμέσως αρμάτωσε το ισχυρότερο τους πλοίο το μπρίκι "Καλομοίρα" το οποίο διέθετε 16 κανόνια και 140 ναύτες και συμμετείχε ενεργά στο βομβαρδισμό του φρουρίου. Οι επαναστάτες τελικά κυρίεψαν το οχυρό και έφεραν πίσω στα Ψαρά 24 κανόνια ως λάφυρα.

Η  "Καλομοίρα" ακολούθησε τα επαναστατημένα πλοία από τα Ψαρά και στα μέσα του Μαΐου έδωσε έμπρακτη βοήθεια στους επαναστάτες της Κασσάνδρας. Μετά την αποτυχία του επαναστατικού κινήματος στην Μακεδονία το πλοίο του ζεύγους Βισβίζη κατόρθωσε να διασώσει τον αρχηγό της ελληνικής επανάστασης στην Μακεδονία Εμμανουήλ Παππά από το Άγιο Όρος και να τον μεταφέρει στην Ύδρα. Δυστυχώς όμως όχι σώο αφού πάνω στο πλοίο ο Παππάς πέθανε από καρδιακή ανακοπή. Συνέχισε την επαναστατική του δράση συμμετέχοντας σε πολεμικές ενέργειες στον Βόλο, την Στυλίδα και τον Ευβοϊκό κόλπο και μέσα σε αυτές τις δράσεις υπήρξε και η μεταφορά του Οδυσσέα Ανδρούτσου και των ανδρών του.

Σε μια από αυτές τις εκστρατείες ο Αντώνης Βισβίζης σκοτώθηκε. Η Δόμνα συνέχισε τον αγώνα κρατώντας κρυμμένο το νεκρό κουφάρι του άντρα της και αφού τελείωσε η μάχη έθαψε την επομένη τον νεκρό στο ναό των Αγίων Αναργύρων στην Λιβάδα της Εύβοιας. Πολέμησε συνεχόμενα για τρία ολόκληρα χρόνια από το 1821 μέχρι και το 1823. Το 1823 αποσύρθηκε λόγω έλλειψης πόρων (είχε ξοδέψει όλη την περιουσία του άντρα της υπέρ του Αγώνα) παραχωρώντας την "Καλομοίρα" στο ελληνικό κράτος. Η διοίκηση μετέτρεψε το πλοίο σε πυρπολικό το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τον εμπρησμό της τούρκικης φρεγάτας που μετέφερε το θησαυροφυλάκιο του τουρκικού στόλου. Ως αντάλλαγμα στην Δόμνα Βισβίζη δόθηκε ένα σπίτι με δυο δωμάτια στο Ναύπλιο.

Μετά την λήξη της Επανάστασης έζησε δύσκολα χρόνια. Με πέντε παιδιά στο χέρι τριγυρνούσε από πόλη σε πόλη της ελεύθερης Ελλάδας πότε στο Ναύπλιο πότε στην Ύδρα πότε στην Ερμούπολη ζητώντας προστασία και βοήθεια από το ελληνικό κράτος. Πέτυχε τελικά να της χορηγηθεί σύνταξη αγωνιστή που έφτανε τις 30 δραχμές. Πέθανε στον Πειραιά το 1850. Πριν πεθάνει πρόλαβε να δει τον γιο της Θεμιστοκλή αρχικά ακόλουθο του Υπουργείου εξωτερικών και μετέπειτα διοικητή της Νάξου.

Στις μέρες μας το ελληνικό κράτος τιμά την μνήμη της με διάφορες προτομές και ονομασίες οδών. Επίσης το 3ο Γυμνάσιο της Αλεξανδρούπολης φέρει το όνομα της.

Όσον αφορά το μνημείο, πρόκειται για μια λιτή μαρμάρινη προτομή η οποία απεικονίζει την Δόμνα Βισβίζη σε νεαρή ηλικία την εποχή που ήταν αρχικαπετάνισσα του ελληνικού επαναστατικού στόλου. Φοράει ναυτική στολή και φέρει μαντήλι στο κεφάλι. Στην βάση αναγράφεται:

ΔΟΜΝΑ ΒΙΣΒΙΖΗ

1783 -1850

Δημιουργός του έργου είναι ο γλύπτης Απόστολος Φανακίδης. Η προτομή είναι κατά πολύ μεταγενέστερη των υπολοίπων. Τοποθετήθηκε μόλις το 2005.

Διαβάστε για τη Δόμνα Βισβίζη Ι, ΙΙ, ΙΙΙ