Ο έφιππος ανδριάντας του βασιλιά Κωνσταντίνου στο Πεδίο του Άρεως των Αθηνών

Στην είσοδο του Πεδίου του Άρεως από την λεωφόρο Αλεξάνδρας, βρίσκεται το πιο επιβλητικό γλυπτό του πάρκου. Πρόκειται για τον έφιππο ανδριάντα του βασιλιά Κωνσταντίνου. 

Το γλυπτό είναι κατασκευασμένο από ορείχαλκο. Ο Κωνσταντίνος αποδίδεται ως στρατιωτικός: βρίσκεται καβάλα στο άλογο του φορώντας στρατιωτική στολή. Με το ένα χέρι κρατάει την στραταρχική ράβδο που του απονεμήθηκε μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους στους οποίους υπήρξε αρχιστράτηγος και στο άλλο τα ηνία του αλόγου του. Το άλογο έχει σηκωμένο το αριστερό πόδι και στραμμένο το κεφάλι του προς τα αριστερά. Η όλη κατασκευή εδράζεται πάνω σε μνημειακών διαστάσεων βάθρο στην πρόσοψη του οποίου υπάρχει εντοιχισμένος ο βασιλικός θυρεός και τα λόγια:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Δημιουργός του έργου είναι ο Ιταλός γλύπτης Francesco Parisi. Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν στις 9 Οκτωβρίου του 1938 όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό την διακυβέρνηση του φασιστικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου με αρχηγό τον Ιωάννη Μεταξά. Ο Μεταξάς υπήρξε στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου συμμετέχοντας στο Επιτελείο του κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων.

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003

Το μνημείο πεσόντων Βρετανών στο Πεδίο του Άρεως των Αθηνών

Στο Πεδίο του Άρεως, από την πλευρά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας βρίσκεται το μνημείο προς τιμήν των Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών οι οποίοι πολέμησαν κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα και βρήκαν τον θάνατο σε αυτήν. Το μνημείο κατασκευάστηκε από τον γλύπτη  Βάσο Φαληρέα και τα αποκαλυπτήρια του πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο του 1952.

Πρόκειται για ένα από τα ψηλότερα γλυπτά των Αθηνών. Πάνω σε μια μαρμάρινη στήλη ύψους σχεδόν έξι μέτρων είναι τοποθετημένο το ολόσωμο άγαλμα της θεάς Αθηνάς. Η Αθηνά αναπαρίσταται με πολεμική αυστηρότητα: είναι σοβαρή, φοράει περικεφαλαία στο κεφάλι ενώ στα δυο της χέρια κρατά αντίστοιχα ένα δόρυ και μια ασπίδα. Πάνω στο βάθρο στο οποίο στηρίζεται η στήλη υπάρχει ολόγλυφος λέων, σύμβολο της δύναμης και του ηρωισμού των νεκρών. Στο βάθρο υπάρχουν και τρία κενοτάφια (Βρετανία - Αυστραλία - Νέα Ζηλανδία). Η Αντωνοπούλου κάνει λόγο για επιγραφές οι οποίες σβήστηκαν στη συνέχεια. Όταν φωτογραφίσαμε το μνημείο (το 2011) δεν είδαμε καμιά επιγραφή πάνω στα κενοτάφια.

Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται τα λόγια:

ΤΟΙΣ ΒΡΕΤΑΝΟΙΣ ΑΥΣΤΡΑΛΟΙΣ ΝΕΟΖΗΛΑΝΔΟΙΣ

...ΑΓΩΝΙΣΑΜΕΝΟΙΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΕΙΣ ΑΪΔΙΟΝ ΜΝΗΜΗΝ

Η ΕΛΛΑΣ

και πιο κάτω

ΗΡΧΙΤΕΚΤΟΝΗΣΑΝ

ΦΑΙΔΩΝ Π. ΚΥΔΩΝΙΑΤΗΣ

ΕΘΕΛ Φ. ΚΥΔΩΝΙΑΤΟΥ

ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥΤΟ ΠΑΡΕΔΟΘΗ ΕΙΣ

ΔΗΜΟΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΕΤΕΙ

ΔΕΥΤΕΡΩ ΚΑΙ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΩ ΚΑΙ ΕΝΝΕΑΚΟΣ

ΤΩ ΚΑΙ ΧΙΛΙΟΣΤΩ ΜΗΝΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΚΕ΄

Στη δεξιά πλευρά της στήλης είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΒΑΣΙΛΕΥΟΝΤΟΣ ΠΑΥΛΟΥ Α΄

ΤΗΣ ΑΝΙΔΡΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥΔΕ

ΕΠΕΜΕΛΗΘΗΣΑΝ 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

ΛΟΥΚΑΣ ΣΑΚΕΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

ΕΜΜΑΝΟΥΛΗ ΚΟΘΡΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

Στη πίσω όψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΣΑΝ ΔΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΡΑΝΩΝ ΑΝΕΓΕΡΣΙΝ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

ΤΟΥΤΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΝ ΕΠΛΑΙΣΙΩΣΕ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΕ Η ΠΡΩΤΟ

ΒΟΥΛΙΑ ΑΥΣΤΡΑΛΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΈΣΜΟΥ ΣΥΣΤΑΘΕΙΣΑ ΜΕΓΑΛΗ

ΛΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ 

ΣΧΟΛΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΕΠΙΣ

ΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡ

ΓΑΤΙΚΩΝ ΠΑΛ. ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ

ΑΝΔΡΕΑ ΙΩΣΗΦ ΓΕΩΡΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ - ΝΟΒΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΠΕΤΤΟΥ

ΜΙΚΕ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ - ΧΙΟΥ  ΔΗΜ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡ. ΒΑΛΑΣΙΔΟΥ ΔΗΜ.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Στην αριστερή πλευρά της στήλης είναι χαραγμένη η υπογραφή του γλύπτη:

ΑΘΗΝΑΝ

ΕΠΟΙΕΙ

ΒΑΣ. ΦΑΛΗΡΕΑΣ

Βλέπουμε λοιπόν ότι η Αθηνά που βρίσκεται στην κορυφή της στήλης είναι έργο του γλύπτη Βάσου Φαληρέα ενώ η υπόλοιπη κατασκευή είναι έργο των αρχιτεκτόνων Φαίδωνα Κυδωνιάτη και Εθελ. Κυδωνιάτου. 

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003.

Το μνημείο πεσόντων Φιλελλήνων στον Δομοκό στο Πεδίο του Άρεως

Στον περίβολο του ναού των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως βρίσκεται το μνημείο προς τιμήν των πεσόντων Φιλελλήνων στην μάχη του Δομοκού. Τούτη η μάχη έλαβε χώρα τον Μάιο του 1897 στον Δομοκό της Θεσσαλίας με αντιμέτωπες δυνάμεις το Ελληνικό Βασίλειο και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το αποτέλεσμα της ήταν η ήττα του ελληνικού στρατού ο οποίος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις θέσεις του και να υποχωρήσει νοτιότερα πριν την τελική συνθηκολόγηση.

Στην μάχη του Δομοκού αγωνίστηκε γενναία η Λεγεώνα των Φιλελλήνων η οποία αποτελούνταν από 3.000 φιλέλληνες η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήταν Ιταλοί. 

Πρόκειται για μια μαρμάρινη στήλη τοποθετημένη πάνω σε κυκλικό, επίσης μαρμάρινο βάθρο. Δημιουργός της είναι ο γλύπτης Λάζαρος Σώχος. Αυτός ο τρομερός Τήνιος καλλιτέχνης μάλιστα έλαβε ενεργά μέρος στην μάχη του Δομοκού υπό την σημαία της Λεγεώνας των Φιλελλήνων. Στην κορυφή υπάρχει ως επίστεψη μια περικεφαλαία ενώ στην πρόσοψη είναι εντοιχισμένο ορειχάλκινο ανάγλυφο μετάλλιο το οποίο απεικονίζει τον Περικλή Βαρατάση ο οποίος υπήρξε επικεφαλής της Λεγεώνας. Στο πρόσωπο του τιμώνται όλοι οι πεσόντες. Πάνω στο ανάγλυφο υπάρχουν χαραγμένα τα λόγια:

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΒΑΡΑΤΑΣΗΣ

ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ

Χαμηλά στο ανάγλυφο, η υπογραφή του γλύπτη και το έτος κατασκευής:

ΣΩΧΟΣ 1901

Κάτω από το ανάγλυφο είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΒΑΡΑΤΑΣΗΣ

ΛΟΧΑΓΟΣ

ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΛΕΓΕΩΝΟΣ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ

ΕΠΕΣΕ ΕΝ ΔΟΜΟΚΩ ΤΗ 6η ΜΑΪΟΥ 1897

Το έργο στήθηκε το έτος 1905.

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003

Ο ανδριάντας του Αλέξανδρου Υψηλάντη στο Πεδίο του Άρεως

Το μνημείο του Αλέξανδρου Υψηλάντη βρίσκεται στο Πεδίο του Άρεως των Αθηνών, ακριβώς απέναντι από την είσοδο του ορθόδοξου ναού των Ταξιαρχών.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη κατασκευή. Ο Υψηλάντης αποδίδεται σε κοιμωμένη μορφή. Η Ζέτα Αντωνοπούλου λέγει στο έργο της ότι πρόκειται για τη μοναδική ανδρική κοιμωμένη μορφή στο ελλαδικό χώρο και προσωπικά συμφωνώ μιας και μέχρι σήμερα δεν συνάντησα κάτι ανάλογο. 

Το μνημείο αποτελείται από δυο μέρη: την αναπαράσταση του νεκρού σώματος του Υψηλάντη και την σαρκοφάγο πάνω στην οποία είναι τοποθετημένος ο νεκρός. Στη σαρκοφάγο είναι χαραγμένο οικόσημο το οποίο φέρει την αναπαράστασητου Φοίνικα που αναγεννιέται από τις στάχτες του, ένα σπαθί, μια σημαία και το πηλήκιο του Ιερού Λόχου. Στην πρόσοψη της σαρκοφάγου αναγράφονται τα λόγια:

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ

ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

Ο Υψηλάντης αποδίδεται σε μέση ηλικία. Έχει φαλάκρα και μουστάκι ενώ φοράει στρατιωτική στολή με πλήθος παρασήμων πάνω της. Στο αριστερό του χέρι κρατάει ξίφος.

Έτος φιλοτέχνησης δεν αναγράφεται πουθενά οπότε ακολουθώ κι εδώ την Αντωνοπούλου η οποία παραθέτει ως έτος κατασκευής το 1869. Αρχικά, το μνημείο τοποθετήθηκε στο χώρο του Πολυτεχνείου αργότερα όμως (το 1964) μεταφέρθηκε στο σημερινό του χώρο. Αρχικά λειτουργούσε ως κενοτάφιο σήμερα όμως λειτουργεί ως τάφος μιας και στις 27 Οκτωβρίου 1961 έγινε η ανακομιδή των οστών του Υψηλάντη από τη Βιέννη στην Αθήνα.

Όσον αφορά τον γλύπτη, παραμένει άγνωστος με τους μελετητές να αποδίδουν το έργο είτε στον Λεωνίδα Δρόση είτε στον Χριστιανό Χάνσεν.

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1864 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003

Η προτομή του Νότη Μπότσαρη στο Πεδίο του Άρεως των Αθηνών

Η προτομή του Νότη Μπότσαρη βρίσκεται στην λεωφόρο των Ηρώων, στο Πεδίο του Άρεως των Αθηνών. Ενώ οι προτομές των υπόλοιπων αγωνιστών είναι τοποθετημένες κατά μήκος της οδού και αντικριστά η μία στην άλλη, η προτομή του Νότη Μπότσαρη βρίσκεται στην αρχή της οδού και αντικρίζει όλες τις υπόλοιπες προτομές.

Είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο. Δημιουργός της είναι ο γλύπτης Μάριος Λοβέρδος. Ο Μπότσαρης αναπαρίσταται με φέσι στο κεφάλι. Φοράει γιλέκο, πουκάμισο και στη ζώνη του έχει ζωσμένα μια πιστόλα και ένα μαχαίρι. Η προτομή εδράζεται πάνω σε βάση περίπου τριών μέτρων. Στην πρόσοψη της αναγράφονται τα λόγια:

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

ΝΟΤΗΣ

ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ

ΠΟΛΕΜΑΡΧΟΣ

ΤΗΣ

ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΗΣ

ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

1756 - 1841

Η όλη κατασκευή εδράζεται πάνω σε που πλαισιώνεται από μαρμάρινο κιγκλίδωμα. Πάνω του είναι χαραγμένες οι λέξεις:

ΠΙΣΤΙΣ

ΠΑΤΡΙΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Το έργο τοποθετήθηκε το 1956.

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003

Φωτογραφίες από την προτομή του Αλέξανδρου Πραϊδη στο Πεδίο του Άρεως