Ο ανδριάντας του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην Μητρόπολη Αθηνών

Στη μικρή πλατεία που βρίσκεται μπροστά από την Μητρόπολη των Αθηνών, απέναντι ακριβώς από την πρόσοψη του εκκλησιαστικού κτηρίου βρίσκεται το μνημείο προς τιμήν του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.

Πρόκειται για μια λιτή κατασκευή που έρχεται σε αντίθεση με το μεγάλο άγαλμα του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού που βρίσκεται μόλις μερικά μέτρα πιο πέρα. Κατασκευάστηκε το 1989 από τον γλύπτη Σπύρο Γογγάκη και το αρχικό σχέδιο βρίσκεται στον Μυστρά. Το συγκεκριμένο άγαλμα που υπάρχει στην πλατεία Μητροπόλεως αποτελεί αντίγραφο του αγάλματος του Μυστρά. Παριστάνει τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου ντυμένο με στρατιωτική ενδυμασία, με τον χιτώνα στην πλάτη του, το στέμμα στο κεφάλι του και το σπαθί του στο δεξί χέρι με το δεξί πόδι προτεταμένο προς τα μπρος. Αξίζει να παρατηρήσουμε την λεπτομέρεια του αγάλματος και ειδικά τις δυο περικνημίδες σε κάθε μια από τις οποίες είναι χαραγμένος ένας δικέφαλος αετός. Στην μαρμάρινη πλάκα που βρίσκεται πίσω από τον ανδριάντα υπάρχει ένας δικέφαλος αετός με στέμμα (ελαφρώς ψηλότερα από το ύψος του κεφαλιού του Παλαιολόγου, ακριβώς από πίσω) στο αριστερό χέρι του αγάλματος είναι χαραγμένη η ημερομηνία γέννησης και η ημερομηνία θανάτου μαζί με το επίσημο όνομα του (Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος 9 2 1404 - 29 - 05 -1453) και στο δεξί ένα μέρος από την απάντηση που έδωσε στον Μωάμεθ

ΤΟ ΔΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΣΟΙ ΔΟΥΝΑΙ ΟΥΤ' ΕΜΟΝ ΕΣΤΙΝ ΟΥΤ' ΑΛΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΟΥΝΤΩΝ ΕΝ ΤΑΥΤΗ ΚΟΙΝΗ ΓΑΡ ΓΝΩΜΗ ΠΑΝΤΕΣ ΑΥΤΟΠΡΟΑΙΡΕΤΩΣ ΑΠΟΘΑΝΟΥΜΕΝ ΚΑΙ ΟΥ ΦΕΙΣΟΜΕΘΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΗΜΩΝ*

Μερικά στοιχεία για την ζωή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο τελευταίος αυτοκράτορας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντινής) υπήρξε μια σπουδαία ελληνική μορφή μέσα σε μια περίοδο διχασμού, σκοταδισμού και παρακμής τόσο πνευματικής όσο και σε επίπεδο κοινωνικής ανάπτυξης.

Υπήρξε καρπός του γάμου μεταξύ του αυτοκράτορα της Νέας Ρώμης Μανουήλ Β Παλαιολόγου και της Ελένης Δραγάτσης, κόρης του Σέρβου άρχοντα των Σερρών. Δέχτηκε να καθίσει στον αυτοκρατορικό θρόνο σε μια εποχή που αυτός έμοιαζε περισσότερο με ηλεκτρική καρέκλα παρά με μια θέση που προσδίδει κύρος, ισχύ και δύναμη. Αφήνοντας το 1449 το Δεσποτάτο του Μυστρά και ερχόμενος στην Κωνσταντινούπολη βρέθηκε αντιμέτωπος με μια εχθρική εκκλησία που προτιμούσε το τούρκικο τουρμπάνι από την δυτική καλύπτρα και έθετε αναχώματα στην οποιαδήποτε αντίσταση, με τον λαό βαθιά διχασμένο ανάμεσα σε ανθενωτικούς και ενωτικούς και με τον κρατικό μηχανισμό αυτό καθεαυτό πλήρως αποδιοργανωμένο.

Ωστόσο, κατόρθωσε μέσα στα ελάχιστα χρόνια της βασιλείας του να συμπεριφερθεί βαθιά ελληνικά αφού ενώ μπορούσε κάλλιστα να αρνηθεί τον θρόνο ή να συνθηκολογήσει με τους υπεράριθμους Οθωμανούς που πατούσαν το ένα κάστρο μετά το άλλο αντ' αυτού πιστός στο μεγάλο ιδανικό της ανθρωπότητας, την ελευθερία, προτίμησε να πεθαίνει με το σπαθί στο χέρι κάνοντας ότι περνούσε από το χέρι του για να παραμείνει ελεύθερη η Πόλη δίνοντας στον Μωάμεθ τον Πορθητή απάντηση ανάλογη με αυτή του προπάτορα του, του Λακεδαιμόνιου Λεωνίδα.

Γι' αυτό τον λόγο, κατέχει μια ξεχωριστή θέση μέσα στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων αλλά και αποτελεί πανανθρώπινο παράδειγμα αυταπάρνησης και αυτοθυσίας. Γιατί την ώρα που η Εκκλησία και ένα μεγάλο μέρος του λαού με προεξάρχοντα τα μεγάλα οικονομικά τζάκια του Βυζαντίου είχε φορέσει ήδη την ενδυμασία του ραγιά, αυτός πιστός στο ιδανικό της ελευθερίας και της προάσπισης της με κάθε μέσο πέθανε βαστώντας το σπαθί στο χέρι του ως απλός στρατιώτης ανάμεσα στις λιγοστές χιλιάδες των υπερασπιστών της Πόλης.

Γι' αυτό ακριβώς τον λόγο, είναι αθάνατος. Και όχι μαρμαρωμένος.

Πληροφορίες σχετικά με την ζωή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV

Πληροφορίες σχετικά με το μνημείο Ι

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Την μνήμη του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου διέσωσε η λαϊκή μούσα μέσα από ποιήματα και δημοτικά τραγούδια. Δυο από τα γνωστότερα σύγχρονα τραγούδια που αναφέρονται στον τελευταίο αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είναι το "Θα ρθεις σαν Αστραπή" σε μουσική και στίχους του Σταμάτη Σπανουδάκη και το "Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" σε στίχους του Πυθαγόρα και μουσική του Απόστολου Καλδάρα.

Βιβλιογραφία:

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003

* Το να σου παραδώσω την πόλη δεν είναι ούτε δικιά μου πρόθεση ούτε κανενός άλλου κατοίκου της γιατί έχουμε όλοι πάρει την κοινή απόφαση ότι αυτοβούλως θα πεθάνουμε και δεν θα λογαριάσουμε την ζωή μας.