Το Μεσόβουνο βρίσκεται στους πρόποδες του Βερμίου και αποτελεί τμήμα του Νομού Κοζάνης υπαγόμενο στον Δήμο Βερμίου. Πρόκειται για την πάλαι ποτέ οθωμανική Κρέμισα η οποία εγκαταλείφτηκε από τους Τούρκους κατοίκους της (1.468 σύμφωνα με την απογραφή του 1920) το 1924 με την ανταλλαγή των πληθυσμών που όριζε η συνθήκη της Λωζάνης. Στην Κρέμισα εγκαταστάθηκαν 220 οικογένειες όλες προερχόμενες από την περιοχή του Πόντου (805 άτομα). Στην τελευταία απογραφή πριν το ξέσπασμα της παράνοιας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το χωριό κατοικούνταν από 1.171 κατοίκους.
Το χωριό όπως συμβαίνει με την πλειοψηφία των προσφυγικών οικισμών, είχε φιλελεύθερο πνεύμα και αγωνιστική διάθεση. Η μεταξική δικτατορία τους θεωρούσε μάλλον επικίνδυνους και το ίδιο πίστευε και ο κατοχικός νομάρχης Γερωργαντάς ο οποίος έγραψε "Οι κάτοικοι του χωρίου τούτου διατελούσιν εις εντελώς απολίτιστον κατάστασιν, τα δε 90% τούτων τυγχάνουσι κομμουνισταί εκ των μάλλον επικινδύνων".
Την φήμη τους ως "επικίνδυνοι κομμουνιστές" έμελλε να την επαληθεύσουν οι κάτοικοι του Μεσόβουνου αμέσως μετά την κατάρρευση του μετώπου της Αλβανίας: εν αντιθέσει με διάφορα γειτονικά χωριά, το Μεσόβουνο ήταν το πρώτο χωριό το οποίο σήκωσε τα όπλα ενάντια στου Γερμανούς και τους Έλληνες συνεργάτες τους. Και έμελλε να πληρώσουν αυτήν την ηρωική πράξη με την ίδια τους την ύπαρξη.
Ήταν 23 Οκτωβρίου 1941 όταν το χωριό περικυκλώθηκε από σαράντα οχήματα με στρατιώτες της Βέρμαχτ που έφτασαν από την Φλώρινα, την Έδεσσα και την Θεσ/νίκη. Μαζί τους βρίσκονται και 50 Έλληνες άνδρες της χωροφυλακής οι οποίοι στάλθηκαν στην περιοχή από το Νομάρχη της Κατοχικής κυβέρνησης. Οι συνεργάτες των Γερμανών φροντίζουν για την μεταφορά των γυναικόπαιδων στα γειτονικά Κομνηνά χωρίς να κάνουν κάτι για να σταματήσουν την σφαγή ενώ οι Γερμανοί αφού συγκεντρώσουν όλους τους άνδρες ηλικίας 16-69 ετών τους εκτελούν ομαδικά με αυτόματα όπλα.
Η επίσημη αναφορά κάνει λόγο για 135 άτομα, οι Γερμανοί ανεβάζουν τον αριθμό σε 142. Το επίσημο νούμερο είναι 157, τόσοι αναγράφονται πάνω στο μνημείο. Ακολούθησε η ολοκληρωτική καταστροφή του χωριού με εμπρηστικές βόμβες. Από την πύρινη λαίλαπα γλύτωσαν η εκκλησία και πέντε σπίτια. Τα γυναικόπαιδα στάλθηκαν στην Πτολεμαΐδα και από εκεί έπειτα από διαταγές των Γερμανών διασκορπίστηκαν στα χωριά της Εορδαίας, της Ημαθίας και της Φλώρινας. Η νομαρχία Κοζάνης σε μια επίδειξη φαρισαϊσμού αφού πρώτα έλαβε μέρος στη σφαγή μέσω της χωροφυλακής έδωσε βοήθημα 200 δραχμών σε κάθε άτομο καθώς και ψωμί και τρόφιμα για τον δρόμο.
Μα οι κατακτητές δεν είχαν τελείωσε εκεί το καταστροφικό τους έργο. Στις 22 Απριλίου 1944 οι Γερμανοί μαζί με τους συνεργάτες τους μπαίνουν και πάλι στο χωριό, το καίνε και σκοτώνουν άλλους 108 κατοίκους.
Τα μνημεία του χώρου
Η σύγχρονη κοινότητα του Μεσόβουνου φρόντισε να τιμήσει την μνήμη εκείνων που προτίμησαν να συνταχθούν με την ελευθερία και όχι με τον δωσιλογισμό και την υποταγή. Στο κέντρο του σύγχρονου οικισμού υπάρχει ένα σύμπλεγμα από μνημεία που αναφέρονται στην ιστορική προσφορά του μικρού αυτού χωριού στον αγώνα για μια ελεύθερη ζωή.
Τα μνημεία είναι τρία: το πρώτο είναι μια μεγάλη επιτύμβια στήλη στην οποία αναγράφονται όλα τα ονόματα των νεκρών. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος. Ανεγέρθηκε από την κοινότητα του Μεσόβουνου το 1989. Στα αριστερά της στήλης αναγράφεται "ΌΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ" και στα δεξιά "ΑΙΩΝΙΑ Η ΔΟΞΑ ΣΤΕΦΑΝΩΝΕΙ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΈΠΕΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ". Πίσω ακριβώς από την μαρμάρινη στήλη, στο κέντρο του μνημειακού χώρου, βρίσκεται ένας μεγάλος σταυρός.
Το δεύτερο μνημείο αναφέρεται σε αυτούς που εκτελέστηκαν τον Απρίλη του 1944. Πρόκειται για μια λιτή μαρμάρινη στήλη η οποία αναγράφει τα ονόματα των πεσόντων. Πάνω αριστερά έχει ένα δάφνινο στεφάνι και στην κορυφή αναγράφονται τα λόγια "ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΝ ΕΤΟΙ 1944".
Το τρίτο μνημείο είναι μια ορθογώνια στήλη τοποθετημένη πάνω σε βάθρο. Πάνω στο βάθρο αναγράφεται η φράση από τον Επιτάφιο του Περικλή "ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ" ενώ στην στήλη αναγράφεται "ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΥΠΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΜΕΣΟΒΟΥΝΟΥ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΗΡΩΪΚΩΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΤΟΠΟΘΕΤΗΘΗ ΤΟ ΕΤΟΣ 1973".
Πως θα πάμε
Η πρόσβαση στο Μεσόβουνο γίνεται κατά κύριο λόγο μέσω Πτολεμαΐδας. Βγαίνουμε από την έξοδο της πόλης που οδηγεί στα χωριά του Βερμίου. Παίρνουμε τον επαρχιακό δρόμο και στον πρώτο κόμβο στρίβουμε αριστερά προς Ανατολικό. Συνεχίζουμε στο επαρχιακό δίκτυο περνώντας κατά σειρά το Ανατολικό και τα Κομνηνά. Το Μεσόβουνο είναι το τρίτο χωριό που συναντάμε στα δεξιά του επαρχιακού δρόμου. Μεγάλη προσοχή γιατί το οδικό δίκτυο είναι κακής κατασκευής και επικίνδυνο. Επίσης μεγάλη προσοχή μέσα στα χωριά, κινούνται παιδάκια με ποδήλατα αλλά και διάφορα ζώα ελεύθερα.
Φωτογραφίες από τα μνημεία εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλώ τα σχόλια σας να γράφονται με ελληνικούς χαρακτήρες και όχι με greeklish. Spams και υβριστικά σχόλια διαγράφονται άνευ προειδοποίησης. Ευχαριστώ.