Φωτογραφίες από την οικία του Χριστόδουλου Γαλάνου στη Βλάστη

Φωτογραφίες από το νεότερο ναό του αγίου Γεωργίου στο Δροσερό της Εορδαίας

Φωτογραφίες από το ναό του αγίου Φανούριου στο Εμπόριο

Φωτογραφίες από την ποντιακή λύρα στην Άρδασσα

Φωτογραφίες από την οικία Προκόπη στην Πτολεμαΐδα

Το μνημείο πεσόντων στην Ερμακιά

Το μνημείο πεσόντων της Ερμακιάς βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού, εκατόν πενήντα μέτρα νοτίως της εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου.

Πρόκειται για μια λιτή κατασκευή, όμοια με εκείνη που βρίσκεται στον οικισμό του Δροσερού επίσης στο Δήμο της Εορδαίας. Φαίνεται πως αυτά τα μνημεία κατασκευάστηκαν έπειτα από μαζικές παραγγελίες του καθεστώτος της Δικτατορίας και τοποθετήθηκαν σε κάθε μικρό χωριό της επαρχίας, ειδικότερα της βορείου Ελλάδας.

Το μνημείο δεν διεκδικεί δάφνες αισθητικής ποιότητας, Πρόκειται για μια τσιμεντένια στήλη ύψους περίπου ενός μέτρου και πενήντα εκατοστών, επενδυμένη εξωτερικά με μάρμαρο. Στην πρόσοψη του είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΜΝΗΜΕΙΟΝ

ΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

ΠΕΣΟΝΤΩΝ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΕΡΜΑΚΙΑΣ

1968

Εν αντιθέσει με το μνημείο του Δροσερού το οποίο παρουσιάστηκε σε προηγούμενο άρθρο, σε αυτό το μνημείο αναγράφεται και το σημαντικό στοιχείο του έτους ανέγερσης (1968) που επιβεβαιώνει το γεγονός ότι τοποθετήθηκε από το διδακτορικό καθεστώς της 21ης του Απριλίου.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το μνημείο των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς στην Ερμακιά

Η Ερμακιά της Εορδαίας, χτισμένη στο Βέρμιο όρος σε υψόμετρο χιλίων μέτρων πάνω από τη στάθμη της θάλασσας, υπήρξε ένα από τα εκατοντάδες χωριά της Ελλάδας που πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος κατά τη διάρκεια της σκληρής κατοχής της χώρας από τα ναζιστικά στρατεύματα.

Το ολοκαύτωμα του οικισμού της Ερμακιάς σύμφωνα με τον καθηγητή Θεοφάνη Μαλκίδη πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 1944 από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής που είχαν έδρα τους την πόλη της Πτολεμαΐδας. Πέντε συνολικά φορές εισήλθαν οι Γερμανοί στο χωριό (στης 6, 8, 10 και 28 Μαρτίου καθώς και στης 22 Απριλίου) με στόχο την πυρπόληση των κατοικιών του χωριού και τον πλήρη αφανισμό των κατοίκων του. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων έφτασε τα 63 άτομα.

Πλάι στο κτίριο της Κοινότητας και ακριβώς πάνω στον κεντρικό δρόμο του χωριού είναι τοποθετημένο ένα λιτό μνημείο προς τιμήν των θυμάτων εκείνης της σφαγής. Πρόκειται για μια ορθογώνια στήλη ύψους περίπου ενός μέτρου και πενήντα εκατοστών, κατασκευασμένη από τσιμέντο και επενδυμένη με γρανίτη. Στην πρόσοψη του υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται με αλφαβητική σειρά τα ονοματεπώνυμα των θυμάτων:

ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ

ΒΟΓΙΑΡΗΣ ΤΡΥΦΩΝ

ΒΟΙΤΣΙΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΓΑΙΤΑΤΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΓΙΑΝΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΓΙΑΝΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΓΙΑΝΤΣΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΓΙΑΝΤΣΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΓΟΥΣΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΓΚΕΚΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ

ΔΑΛΛΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

ΔΑΛΛΑΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ

ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ

ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛ.

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΣΜΑΣ

ΚΑΡΑΠΕΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΚΑΡΑΠΕΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΚΑΡΑΠΕΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΚΑΡΑΤΑΣΗ ΆΝΝΑ

ΚΑΡΑΤΆΣΗ ΌΛΓΑ

ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ

ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΘΩΜΑΣ

ΚΟΥΝΤΗ ΑΛΙΚΗ

ΚΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΩΤΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ

ΚΩΤΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΚΩΤΗΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ

ΚΩΤΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΜΑΝΤΖΙΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΜΑΝΤΖΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ

ΜΗΓΓΟΥ ΒΑΙΤΣΑ

ΜΗΓΚΟΥ ΌΛΓΑ

ΜΙΓΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΜΙΓΓΟΥ ΑΛΙΚΗ

ΜΙΓΓΟΥ ΒΕΛΙΚΑ

ΜΠΗΚΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛ.

ΜΠΗΚΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ

ΝΙΚΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

ΠΑΛΗΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΙΑ

ΠΕΓΙΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ

ΠΕΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ

ΠΕΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ

ΠΙΤΤΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ

ΣΑΚΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

ΣΦΑΡΤΙΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΣΦΑΡΤΙΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΤΣΙΩΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΤΣΙΩΡΑΣ ΘΩΜΑΣ

ΤΖΟΥΒΑΡΑ ΧΡΥΣΗ

ΤΟΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΤΟΥΝΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

ΤΟΥΣΙΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΤΣΑΒΔΑΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΤΣΕΓΓΑΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ

ΤΣΟΤΣΙΚΑΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ

ΤΣΟΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΤΣΟΤΣΟΣ ΚΟΣΜΑΣ

Στην κορυφή του μνημείου είναι τοποθετημένη έξεργη μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

Στην αιώνια μνήμη

των εκτελεσθέντων Ερμακιωτών

από τους Γερμανούς την Άνοιξη του 1944

Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου πραγματοποιήθηκαν στης 3 Απριλίου του 2016 (2).

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές

1. Θεοφάνης Μαλκίδης, Το Ναζιστικό Έγκλημα στην Ερμακιά Εορδαίας
2. ΕΡΤ Κοζάνης, Στην Ερμακιά τίμησαν τους νεκρούς της Άνοιξης του 1944, Σύνταξη: Μαίρη Κεσκελίδου

Ο ναός των αγίων Πάντων στο Δροσερό της Εορδαίας

Ο ορθόδοξος ναός των αγίων Πάντων βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού του Δροσερού της Εορδαίας και αποτελεί την κεντρική ενορία του χωριού. Πρόκειται για ένα ναό στο ρυθμό της τρίκλιτης βασιλικής. Το σύνολο της σκεπής είναι καλυμμένο με κεραμίδια. Η κεντρική είσοδος βρίσκεται στη μεσημβρινή πλευρά και πλάι της υπάρχουν δυο παράθυρα. Άλλη μια είσοδος υπάρχει στη νότια πλευρά του ναού ενώ το κωδωνοστάσιο είναι τοποθετημένο στη βόρεια πλευρά της πρόσοψης. Φέρει εντοιχισμένο ρολόι και μεταλλικό σταυρό τοποθετημένο στην κορυφή του. Ένας ακόμα μεταλλικός σταυρός υπάρχει στο μέσο της κορυφής της πρόσοψης του ναού. 

Περιμετρικά του οικοδομήματος υπάρχει τσιμεντένιος περίβολος με μεταλλικά κάγκελα. Η κεντρική καγκελόπορτα βρίσκεται στην δυτική πλευρά του ναού και φέρει επάνω της δυο ανάγλυφα παγόνια, το ένα αντίκρυ στο άλλο. Πάνω από αυτήν, σε μεγάλη μεταλλική πινακίδα αναγράφονται τα λόγια:

ΙΕΡΟC NAOC ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το μνημείο πεσόντων στο Δροσερό της Εορδαίας

Το μνημείο πεσόντων του Δροσερού βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του περιβόλου του ορθόδοξου ναού των Αγίων Πάντων, στο κέντρο του μικρού αυτού οικισμού της Εορδαίας. Πρόκειται για ένα λιτό μνημείο κατασκευασμένο από τσιμέντο και επενδυμένο από επάνω με λευκό μάρμαρο. Έχει το σχήμα ορθογώνιας στήλης ύψους ενός μέτρου και μερικών εκατοστών και εδράζεται πάνω σε βαθμιδωτό βάθρο τριών επιπέδων. Δεν αναγράφονται πουθενά ονόματα πεσόντων παρά μόνο στην πρόσοψη υπάρχει εγχάρακτη η παρακάτω υπογραφή:

ΜΝΗΜΕΙΟΝ

ΤΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ

ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

ΟΠΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΩΝ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ 

ΔΡΟΣΕΡΟΥ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός της Μεταμορφώσης του Σωτήρα στην Άρδασσα

Ο ορθόδοξος ναός της Μεταμορφώσης του Σωτήρα είναι ο κεντρικός ενοριακός ναός της Άρδασσας. Βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο που συνδέει τον οικισμό με την πόλη Πτολεμαΐδας, δίπλα στο Δημοτικό Σχολείο και εκατόν πενήντα μέτρα δυτικά των νεκροταφείων του χωριού.

Πρόκειται για ένα μεγάλο ναό ο οποίος στο σύνολο του είναι πέτρινος. Υπάρχουν δυο είσοδοι, μια στη δυτική και μια στη νότια πλευρά. Οι θύρες είναι κατασκευασμένες από ξύλο ενώ η σκεπή είναι καλυμμένη με κεραμίδια. Το κωδωνοστάσιο είναι εντοιχισμένο στη νότια πλευρά της πρόσοψης του ναού και φέρει εντοιχισμένο ρολόι καθώς και μεταλλικό σταυρό στην κορυφή του. Μεταλλικός σταυρός υπάρχει επίσης στην κορυφή του τρούλου.

Τα εγκαίνια του ναού πραγματοποιήθηκαν στης 6 Αυγούστου 1968 (ανήμερα της εορτής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα) από τον τότε Μητροπολίτη Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Αυγουστίνο Καντιώτη. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το Δημοτικό Σχολείο του Ανατολικού

Το Δημοτικό Σχολείο του Ανατολικού βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού, εβδομήντα μέτρα νοτίως του ορθόδοξου ναού της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. 

Πρόκειται για μια πέτρινη, διώροφη κατασκευή ορθογώνιου σχήματος. Η πρόσοψη του κοιτάει προς το νότο. Η κεντρική θύρα είναι κατασκευασμένη από ξύλο και σε αυτήν οδηγεί τσιμεντένια κλίμακα τεσσάρων σκαλοπατιών. Δεξιά και αριστερά της θύρας υπάρχουν δυο ορθογώνια παράθυρα και μπροστά από αυτήν δυο τσιμεντένιοι κίονες, καλυμμένοι με επεξεργασμένη πέτρα. Η πρόσοψη φέρει εφτά παράθυρα στον πρώτο όροφο και οχτώ στο ισόγειο (δυο τα παράθυρα που αναφέρθηκαν πλάι στην πόρτα και επιπλέον άλλα έξι). Πάνω από την κεντρική θύρα, στο μέσο σχεδόν της πρόσοψης υπάρχει πινακίδα που αναγράφει τα λόγια:

ΔΗΜΟΤΙCΟ CXOΛΕΙΟ

Από δύο παράθυρα υπάρχουν στη δυτική και ανατολική πλευρά του κτιρίου (από ένα σε κάθε όροφο) ενώ στην βορεινή πλευρά υπάρχουν τρία παράθυρα στο ισόγειο και τρία στον πρώτο όροφο.

Την ανέγερση του κτιρίου ανέλαβε η Κοινότητα του Ανατολικού με την στήριξη  της Επιθεώρησης Δημοτικών Σχολείων Νομού Κοζάνης και την υλική αρωγή της Διεύθυνσης Εποικισμού Δυτικής Μακεδονίας. Εργολάβος αναδείχτηκε έπειτα από διαγωνισμό ο Σταύρος Πετρίδης. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το έτος 1936.

Στις μέρες μας είναι ανακαινισμένο και σε καλή κατάσταση. Δυστυχώς όμως, όπως σχεδόν όλα τα πέτρινα κτίρια της περιοχής, έτσι και αυτό σοβατίστηκε με αποτέλεσμα να μειωθεί του αισθητικό του κάλλος.

ΥΓ: Ευχαριστώ θερμά τον κ. Ιωάννη Σιδερίδη από το Ανατολικό για τις πολύτιμες πληροφορίες που μου παρείχε μέσω του πλούσιου αρχείου του σχετικά με το χρονικό ανέγερσης του σχολείου. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Φωτογραφίες από το μνημείο των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς στην Ερμακιά

Φωτογραφίες από το κτίριο της Κοινότητας στην Ερμακιά

Φωτογραφίες από το Δημαρχείο Βερμίου στα Κομνηνά

Εντοιχισμένες μαρμάρινες πλάκες στην
πρόσοψη του κτιρίου

Ο ναός του αγίου Νικολάου στον παλαιό Κόμανο της Εορδαίας

Ο ναός του αγίου Νικολάου είναι ένας από τους παλαιότερους ναούς του καλλικρατικού Δήμου της Εορδαίας. Ήταν ο κοιμητηριακός ναός του Κομάνου, ενός από τα πολλά χωριά της περιοχής τα οποία αναγκαστικά απαλλοτριώθηκαν και σβήστηκαν από τον χάρτη προκειμένου να εξορυχθεί ο λιγνίτης που βρίσκεται στο υπέδαφος τους.

Σήμερα, βρίσκεται εντός των ορίων του Λιγνιτικού Κέντρου της Δυτικής Μακεδονίας, εξακόσια μέτρα ανατολικά του παλαιού επαρχιακού δρόμου που ένωνε την Πτολεμαΐδα με την Κοζάνη. Σύμφωνα με την οικιστική διαμόρφωση του παλαιού οικισμού (ο οποίος σήμερα δεν υπάρχει), βρισκόταν βορειοδυτικά της κεντρικής πλατείας.

Πρόκειται για έναν ναό κατασκευασμένο από πέτρα. Ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής. Η στέγη είναι καλυμμένη με κεραμίδια τα οποία από ότι φαίνεται τοποθετήθηκαν προσφάτως σε μια προσπάθεια ανακαίνισης του ναού. Η κεντρική είσοδος βρίσκεται στη νότια πλευρά, είναι μεταλλική και μπροστά από αυτήν υπάρχει ξύλινο στέγαστρο καλυμμένο με κεραμίδια το οποίο καλύπτει όλη τη νότια πλευρά του ναού. Πάνω από την κεντρική θύρα υπάρχει αγιογραφία του αγίου Νικολάου και μια επιγραφή η οποία μνημονεύει το 1882 ως έτος θεμελίωσης. Δεξιά της κεντρικής θύρας υπάρχει μια εντοιχισμένη εικόνα του αγίου Νικολάου η οποία όπως μνημονεύει η επιγραφή κάτω δεξιά είναι δωρεά του Χρήστου Π. Πετρίδη.

Το κωδωνοστάσιο είναι ύψους περίπου τεσσάρων μέτρων και στέκεται αυτόνομο πέντε μέτρα νοτίως του ναού. Ανατολικά και σχεδόν δίπλα στην εκκλησία, πάνω στο ύψωμα, σώζεται ακόμα ένα μικρό τμήμα από τα νεκροταφεία του Κομάνου.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το ταφικό μνημείο του Κωνσταντίνου Τιγκλιανίδη στην Ασβεστόπετρα

Το ταφικό μνημείο του ορθόδοξου ιερωμένου Κωνσταντίνου Τιγκλιανίδη βρίσκεται στα νεκροταφεία του οικισμού της Ασβεστόπετρας του νομού Κοζάνης, ακριβώς πίσω από το ναό του αγίου Δημητρίου.

Ο Κωνσταντίνος Τιγκλιανίδης γεννήθηκε το 1867 στον Πόντο. Διετέλεσε Αρχιερατικός Επίτροπος και Αρχιμανδρίτης της Μητρόπολης Ροδοπόλεως του Πόντου (Μητρόπολη η οποία συστάθηκε το 1902 στην περιοχή του καζά της Μάτσκας ή Ματσούκας με κύρια χωριά τη Λιβερά, τη Λαραχανή και τα χωριά της Σάντας) και μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την επακόλουθη ανταλλαγή των πληθυσμών, εγκαταστάθηκε στην Ασβεστόπετρα όπου και συνέχισε να υπηρετεί την Ορθόδοξη Εκκλησία μέχρι το τέλος του βίου του το έτος 1937.

Το μνημείο είναι λιτό, ορθογώνιου σχήματος, κατασκευασμένο από μάρμαρο. Πάνω στην κεντρική πλάκα υπάρχουν οι ακόλουθες επιγραφές:

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΚΩΝΣ/ΤΙΝΟΣ ΤΙΓΚΛΙΑΝΙΔΗΣ

1867-1937

ΕΚ ΛΙΒΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΚΑΙ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

ΛΙΒΕΡΑΣ ΡΟΔΟΠΟΛΕΩΣ ΝΟΜΟΥ

ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ

ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΝ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΙΜΗΝ ΤΗΣ

ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΣΒΕΣΤΟΠΕΤΡΑΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΟΣ

ΑΓΑΠΑΤΕ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΚΑΘΩΣ

ΕΓΩ ΗΓΑΠΗΣΑ ΥΜΑΣ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΝ ΜΑΘΕΤΕ ΟΙ

ΕΝΟΙΚΟΥΝΤΕΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η κρήνη με την επιγραφή ΚΣ στην Άρδασσα της Εορδαίας

Στη νότια πλευρά του οικισμού της Άρδασσας Εορδαίας και κοντά στον δρόμο που συνδέει το χωριό με την γειτονική Ασβεστόπετρα, βρίσκεται κρήνη η οποία φέρει εγχάρακτη επιγραφή:

1961 ΚΣ

Το 1961 αναφέρεται στην ημερομηνία κατασκευής της κρήνης ενώ τα αρχικά ΚΣ αναφέρονται στην επωνυμία Κοινότητα Σούλποβου. Σούλποβο ήταν η παλαιά ονομασία του χωριού, πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών και την εγκατάσταση των προσφύγων σε αυτό. Η επιγραφή είναι και το σημαντικότερο σημείο του μνημείου μιας και διασώζει την παλαιά ονομασία της Άρδασσας. Η κρήνη ως κατασκευή δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο: είναι μικρού μεγέθους (περίπου ενός μέτρου), κατασκευασμένη από τσιμέντο με μια μικρή γούρνα μπροστά για να εξυπηρετεί τις κτηνοτροφικές ανάγκες της περιοχής.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο παλαιός ναός του αγίου Γεωργίου στην Αναρράχη της Εορδαίας

Στον οικισμό της Αναρράχης, σαράντα μέτρα βορειοδυτικά του νεωτέρου ναού του αγίου Γεωργίου (της κεντρικής ενορίας του χωριού) συναντούμε τον παλαιό, τον πρώτο ναό του αγίου Γεωργίου ο οποίος εγκαινιάσθηκε το έτος 1858 όταν η τότε Δέβρη βρισκόταν ακόμα υπό Οθωμανική κατοχή.

Πρόκειται για μια μονόκλιτη βασιλική, κεραμοσκεπή, επενδυμένη εξ ολοκλήρου με επεξεργασμένη πέτρα. Η κεντρική είσοδος είναι μεταλλική και βρίσκεται στη μεσημβρινή πλευρά. Πάνω από αυτή υπάρχει ξύλινο στέγαστρο το οποίο καλύπτεται με κεραμίδια. Στη βόρεια πλευρά του φέρει τρία μικρά τετράγωνα παράθυρα και στη νότια δύο. Δεν υπάρχει κωδωνοστάσιο ενώ η όλη κατασκευή του είναι λιτή, χωρίς μεγάλο όγκο και υπερβολικά ύψη. 

Πάνω από την κεντρική θύρα υπάρχει επιγραφή η οποία δυστυχώς δεν φαίνεται ολόκληρη διότι την καλύπτει το σκέπαστρο. Από αυτά που διακρίνονται αντιγράφω:

ΙΕΡΟC

ΟΦΟΡΟΥ

ΕΝ ΔΕΒΡΗ 1858

Από τα συμφραζόμενα, προφανώς η επιγραφή αναγράφει ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΥ ΕΝ ΔΕΒΡΗ 1858. Η επιγραφή είναι σημαντική διότι διασώζει την παλαιά ονομασία της Αναρράχης. 

Η Βαΐα Γκέκα στην Μεταπτυχιακή της εργασία "Στάσεις των γηγενών Σλαβόφωνων κατοίκων της Εορδαίας απέναντι στους πρόσφυγες από το 1922 ως σήμερα" (Φλώρινα, 2010) αναφέρει πως ο ναός κατεδαφίστηκε το έτος 1927. Επομένως, υπάρχει η πιθανότητα ο ναός που αντικρίζουμε στις μέρες μας να μην είναι αυτός του 1858 αλλά μια μεταγενέστερη του 1927 κατασκευή και απλώς η επιγραφή να τοποθετήθηκε ως ενθύμηση του παλαιού ναού.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το Δημαρχείο της Αγίας Παρασκευής στον Άγιο Χριστόφορο Εορδαίας

Ο Δήμος της Αγίας Παρασκευής ήταν καποδιστριακός Δήμος που προέκυψε από τη συνένωση των οικισμών της Ερμακιάς, της Σπηλιάς, του Καρυοχωρίου και του Αγίου Χριστοφόρου. Έλαβε το όνομα του από το ξωκκλήσι της αγίας Παρασκευής που βρίσκεται στους πρόποδες του Βέρμιου μεταξύ Ανατολικού και Αγίου Χριστόφορου. Διαλύθηκε το 2010 με το πρόγραμμα Καλλικράτης και συμπεριλήφθηκε ως δημοτική ενότητα πια στον ενωμένο Δήμο της Εορδαίας.

Έδρα του Δήμου της Αγίας Παρασκευής υπήρξε ο οικισμός του Αγίου Χριστόφορου. Το Δημαρχείο του πρώην Δήμου βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο που ενώνει τον οικισμό βορειοδυτικά με την Πτολεμαΐδα και νοτιοανατολικά με το Καρυοχώρι. Εντοπίζεται σχετικά εύκολα αφού 40 μέτρα δυτικότερα βρίσκεται η κεντρική ενορία του χωριού, ο ναός του αγίου Χριστόφορου. 

Το κτίριο είναι ορθογώνιο και διώροφο, τσιμεντένιο, μετρίου μεγέθους. Στην πρόσοψη του πρώτου ορόφου φέρει οχτώ παράθυρα και τρεις βεράντες, δυο μικρές δυτικά και ανατολικά και μία μεγάλη στο κέντρο. Στο ισόγειο υπάρχουν τέσσερα μεγάλα ορθογώνια παράθυρα και τρεις κεντρικές είσοδοι στις οποίες οδηγεί τσιμεντένια κλίμακα επενδυμένη με μάρμαρο και μεταλλικά κάγκελα, εννέα σκαλοπατιών. Μεταξύ της κλίμακας και της εισόδου υπάρχουν τρεις καμάρες και πάνω από την κεντρική αναγράφεται με μεγάλα, μεταλλικά γράμματα μπλε χρώματος η λέξη ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ.

Οι επεξεργασμένες πέτρες οι οποίες έχουν τοποθετηθεί στις γωνίες του κτιρίου προσπαθούν να προσδώσουν το κύρος ενός νεοκλασικού ρυθμού, μάλλον με ατυχή τρόπο. Στη δεξιά πλευρά της εισόδου υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα η οποία αναγράφει τα παρακάτω λόγια:

ΕΠΙ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ

ΤΟΥ ΣΥΧΟΥΝΙΔΗ ΒΑΓΓΕΛΗ

ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

ΜΠΑΚΑΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΜΗΝΑΣ ΑΡΣΕΝΗΣ

ΜΑΝΤΣΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΑΛΤΣΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΣΤΗΝ ΤΕΤΡΑΕΤΙΑ 1995 - 1998

ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ

Ο ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

ΜΕ ΈΔΡΑ ΤΟΝ ΆΓΙΟ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η κρήνη της Ελένης Παπαδοπούλου στο ναό της Αγ. Παρασκευής στον Άγιο Χριστόφορο της Εορδαίας

Σε προηγούμενη ανάρτηση μου, αναφέρθηκα στο ναό της αγίας Παρασκευής ο οποίος βρίσκεται στον κάμπο της Εορδαίας, μεταξύ των οικισμών Άγιος Χριστόφορου και Ανατολικού. 

Στην είσοδο ακριβώς του άλσους της αγίας Παρασκευής, υπάρχει τσιμεντένια κρήνη η οποία τοποθετήθηκε το έτος 1968 από την κάτοικο των γειτονικών Κομνηνών Ελένη Παπαδοπούλου. Η κρήνη δεν έχει τίποτα το αξιομνημόνευτο πέρα από την εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή στην οποία αναγράφονται τα παρακάτω λόγια:

ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΑΠΑΝΑΙΣ

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ

Δ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

ΚΑΤΟΙΚΟΥ ΚΟΜΝΗΝΩΝ

ΕΝ ΈΤΕΙ 1968

Μερικά μέτρα πλάι στην κρήνη υπάρχει ένας μεγάλος, ξύλινος σταυρός όμοιος με αυτόν που βρίσκεται στην κεντρική ενορία του αγίου Χριστόφορου. Παραδίπλα, βρίσκεται το κεντρικό λιθόστρωτο καλντερίμι το οποίο οδηγεί στο ναό της αγίας Παρασκευής. Μια μεταλλική πινακίδα εντοιχισμένη πάνω σε δυο τσιμεντένιες, καλυμμένες με επεξεργασμένη πέτρα κολώνες τοποθετημένες δεξιά και αριστερά του μονοπατιού (εν είδει πύλης) αναγράφει τα παρακάτω λόγια:

ΆΛΣΟΣ ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ