Η προτομή της Μπουμπουλίνας στο Πεδίο του Άρεως

Καθώς η διαδρομή μας στην λεωφόρο των ηρώων στο Πεδίο του Άρεως φτάνει σιγά - σιγά στο τέλος της, ήρθε η στιγμή να μελετήσουμε την προτομή της καπετάνισσας από το νησί των Σπετσών: της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας.

Μερικά λόγια για την Μπουμπουλίνα

Το πραγματικό όνομα της Μπουμπουλίνας ήταν Λασκαρίνα Πινότση. Ήταν κόρη της Σκεύως και του Σταυριανού Πινότση από την Ύδρα. Ο πατέρας της συμμετείχε στα ατυχή Ορλωφικά, πιάστηκε αιχμάλωτος και οδηγήθηκε στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης. Εκεί πήγε να τον επισκεφτεί η έγκυος γυναίκα του τον Μάιο του 1771. Και μέσα στις φυλακές της Πόλης, στις 11 του μήνα είδε το φως του ήλιου η μικρή Λασκαρίνα.

Με ένα παιδί στην αγκαλιά πια, η Σκεύω επέστρεψε στο νησί της Ύδρας και μετά τον θάνατο του άντρα της παντρεύτηκε τον Δημήτριο Λαζάρου - Ορλώφ, ισχυρό οικονομικό παράγοντα του διπλανού νησιού, των Σπετσών. Έτσι η μικρή Λασκαρίνα ακολούθησε την μητέρα της στις Σπέτσες και εκεί παντρεύτηκε για πρώτη φορά σε ηλικία 17 ετών τον Δημήτριο Γιάννουζα. Έντεκα χρόνια αργότερα όμως (το 1797) ο Γιάννουζας σκοτώνεται σε συμπλοκή με αλγερινούς πειρατές αφήνοντας την Λασκαρίνα χήρα μαζί με τα τρία παιδιά τους. Το 1801 σε ηλικία 30 ετών πραγματοποιεί τον δεύτερο και τελευταίο της γάμο με τον εξίσου ισχυρό καπετάνιο Δημήτριο Μπούμπουλη. Από εδώ της έχει μείνει και η προσωνυμία Μπουμπουλίνα. Μα και αυτός ο γάμος δεν έμελλε να ευδοκιμήσει αφού ο Μπούμπουλης σκοτώνεται το 1811 και αυτός σε συμπλοκή με αλγερινούς πειρατές.

Η Μπουμπουλίνα, χήρα πια για δεύτερη φορά, κληρονομεί την τεράστια περιουσία του άντρα της και αναλαμβάνει να την διαχειριστεί και να την μεγαλώσει. Έχει όμως μπλεξίματα με την υψηλή πύλη η οποία την κατηγορεί για συμμετοχή των πλοίων της στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1806 στο πλευρό των Ρώσων και θέλει να δημεύσει τόσο τον στόλο της όσο και ολόκληρη την περιουσία της. Η Μπουμπουλίνα πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη όπου έρχεται σε επαφή με τον Ρώσο πρεσβευτή ενώ ζητά βοήθεια και από την μητέρα του ίδιου του Σουλτάνου. Τελικώς, η μητέρα του Σουλτάνου εντυπωσιασμένη από το παρουσιαστικό και την δυναμική της Μπουμπουλίνας επεμβαίνει και ζητά να ανασταλεί η απόφαση. Την ίδια περίοδο ο Ρώσος πρεσβευτής στέλνει την Μπουμπουλίνα για ένα διάστημα την Κριμαία μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση.

Με την επιστροφή της στις Σπέτσες ξεκινά τη ναυπήγηση του πλοίου Αγαμέμνων το οποίο έμελλε να είναι το μεγαλύτερο πλοίο του ελληνικού επαναστατικού στόλου. Η δημιουργία του κίνησε τις υποψίες των τούρκικων αρχών που την κατηγόρησαν ότι κατασκευάζει πολεμικό πλοίο όμως η Μπουμπουλίνα δωροδόκησε τον επιθεωρητή και κατόρθωσε να ολοκληρώσει την κατασκευή του. Στις 3 Απριλίου του 1821, ένα έτος περίπου μετά την κατασκευή του Αγαμέμνονα, οι Σπέτσες γίνονται το πρώτο από τα ελληνικά νησιά που επαναστατούν εναντίον του Σουλτάνου. Η Μπουμπουλίνα δημιουργεί δικό της πολεμικό σώμα το οποίο συντηρεί με δικά της χρήματα. Με αυτό το σώμα συμμετέχει σε μια σειρά από μάχες όπως η πολιορκία του Ναυπλίου, ο αποκλεισμός του κάστρου της Μονεμβασιάς και του Νιόκαστρου καθώς και η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Στην Τρίπολη γνωρίζει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και μεταξύ τους αναπτύσσεται ένας αμοιβαίος σεβασμός που οδηγεί στον γάμο των παιδιών τους, του Πάνου Κολοκοτρώνη και της κόρης της Μπουμπουλίνας.

Μετά την πτώση του Ναυπλίου σημαντικό ρόλο στην οποία έπαιξε και ο αποκλεισμός της πόλης από τα Σπετσιώτικα καράβια, η προσωρινή διοίκηση παραχώρησε στην Μπουμπουλίνα ένα μέρος στην πόλη για να μείνει. Η έκρηξη του εμφυλίου πολέμου την βρήκε το Ναύπλιο. Πήρε όπως ήταν φυσικό το μέρος του συμπέθερου της Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Οι κυβερνητικοί σκότωσαν τον γαμπρό της και την ανάγκασαν να εγκαταλείψει το Ναύπλιο. Απογοητευμένη επέστρεψε στο αρχοντικό της στις Σπέτσες βλέποντας από απόσταση τους Έλληνες να αλληλοσπαράζονται. Με την απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, έβαλε στην άκρη τις όποιες πίκρες και διαφορές είχε με τους κυβερνητικούς και άρχισε να ετοιμάζει τα πλοία της και το πολεμικό της σώμα για να πολεμήσει τον Αιγύπτιο πασά.

Δεν πρόφτασε όμως. Ο μικρότερος της γιος από τον πρώτο της γάμος ερωτεύτηκε την κόρη της οικογένειας των Κουτσαίων. Οι Κουτσαίοι ήταν μια πολύ ισχυρή οικονομικά οικογένεια του νησιού και δεν επιθυμούσαν να γίνει ο γάμος γιατί η Μπουμπουλίνα είχε εκπέσει οικονομικά έχοντας δώσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας της στον Αγώνα. Ωστόσο το ζευγάρι κλέφτηκε και κατέφυγε στο σπίτι του πρώτου άντρα της Μπουμπουλίνας, του πατέρα δηλαδή του "κλέφτη". Οι Κουτσαίοι θεώρησαν αυτήν την πράξη προσβλητική και στα πλαίσια της βεντέτας πήγαν στο σπίτι για να ζητήσουν τον λόγο. Εκεί έφτασε και η Μπουμπουλίνα και ακολούθησε έντονη λογομαχία. Μέσα στα νεύρα και την ένταση κάποιος πάτησε την σκανδάλη και φύτεψε μια σφαίρα στο μέτωπο της.

Ο θάνατος της, ακαριαίος. Η Μπουμπουλίνα, η ατρόμητη καπετάνισσα που πολέμησε στην Τρίπολη, την Μονεμβασιά και το Ανάπλι έμελλε να χαθεί με έναν τρόπο πέρα για πέρα άδοξο. Μεταθανάτια, έλαβε πολλές τιμές από τις οποίες ξεχωρίζει ο βαθμός της Ναυάρχου που της απέδωσε το ρώσικο ναυτικό. Τιμή μοναδική για γυναίκα σε παγκόσμια κλίμακα. Το ελληνικό κράτος την τίμησε στήνοντας προτομές και αγάλματα της (ενδεικτικά αναφέρω στο Πεδίο του Άρεως και στις Σπέτσες) ενώ έδωσε το όνομα της σε μια σειρά από δρόμους σε διάφορες πόλεις της επικράτειας. 

Το αρχοντικό της στις Σπέτσες έχει μετατραπεί σε μουσείο στο οποίο εκτίθενται διάφορα αντικείμενα σχετικά με την ζωή και την δράση της. Το ακρόπρωρο του θρυλικού Αγαμέμνων βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Το μνημείο

Πρόκειται για μαρμάρινη προτομή η οποία παρουσιάζει την Μπουμπουλίνα με το κεφάλι της τυλιγμένο με ένα μεγάλο μαντήλι. Στην βάση της προτομής αναγράφονται τα λόγια:

ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ 

ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ

1771 - 1825

Η προτομή είναι έργο του γλύπτη Λάζαρου Λαμέρα. Τοποθετήθηκε το 1937.

Συνοψίζοντας - προσωπικές εντυπώσεις

Υπήρξε από εκείνους τους οικονομικά εύπορους που με την έκρηξη της Επανάστασης δεν σκέφτηκαν τι θα απογίνει η περιουσία και τα γρόσια τους αλλά αμέσως έθεσε τον εαυτό της, τα παιδιά της, την περιουσία και τα καράβια της στην υπηρεσία του έθνους. Σαφώς και η Επανάσταση θα είχε διαφορετική τροπή αν δεν υπήρχαν τα πλοία της Μπουμπουλίνας να αποκλείσουν από την θάλασσα τα τούρκικα φρούρια της Πελοποννήσου όπως αυτά του Ναυπλίου και της Μονεμβασιάς. Και η ίδια λέγεται πως έπαιρνε μέρος ενεργά στις μάχες, ζωσμένη με άρματα. Και η ιστορία το θέλει να σώζει το χαρέμι του Χουρσίτ Πασά μέσα από την ματωμένη, νεκρή και σάπια από τους χιλιάδες νεκρούς Οθωμανούς Τρίπολη ως μια κίνηση καλής θέλησης προς την μητέρα του Σουλτάνου η οποία τις είχε προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στο παρελθόν όπως είδαμε παραπάνω.

Δυστυχώς, υπήρξε και αυτή θύμα της διχόνοιας και του εμφυλίου πολέμου. Ο άντρας της κόρης της θανατώθηκε από τους κυβερνητικούς και η ίδια εκδιώχτηκε με την βία από το Ναύπλιο και στάλθηκε να ζήσει στις Σπέτσες ουσιαστικά σε μια μορφή εξορίας. Ακόμα όμως και έτσι, με τόσες πίκρες από τους ίδιους τους Έλληνες, ήταν έτοιμη να τα ρίξει όλα στον γιαλό και να πιάσει και πάλι το τουφέκι για να πολεμήσει τον Ιμπραήμ που κατέστρεφε τα πάντα στο πέρασμα του. Την πρόλαβε όμως το βόλι. 

Βόλι εκδίκησης και βεντετισμού...βόλι ελληνικό δυστυχώς...

Πως θα πάμε

Η προτομή της Μπουμπουλίνας όπως και οι προτομές των υπόλοιπων αγωνιστών της Επανάστασης του 1821 βρίσκεται στο Πεδίο του Άρεως στην πόλη των Αθηνών. Για να φτάσουμε στο Πεδίο του Άρεως το οποίο βρίσκεται σχεδόν πάνω στην συμβολή τον οδών Πατησίων και Αλεξάνδρας (παρεμβάλλεται πλαγίως η πλατεία Αιγύπτου) χρησιμοποιούμε τον ηλεκτρικό και κατεβαίνουμε στην στάση Βικτώρια. Από εκεί ανηφορίζουμε την οδό Χέυδεν η οποία τερματίζει ακριβώς στο Πεδίο του Άρεως. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στο δεξί μας χέρι ακριβώς στο άγαλμα του βασιλιά Κωνσταντίνου. Τα αγάλματα βρίσκονται στην πρώτη στροφή του πάρκου αριστερά όπως ερχόμαστε από το άγαλμα του Κωνσταντίνου.

Διαβάστε για την Μπουμπουλίνα Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V

Φωτογραφίες από την προτομή εδώ
Δείτε βίντεο για την Μπουμπουλίνα Ι, ΙΙ

Από την ζωή της Μπουμπουλίνας εμπνεύστηκε μεταξύ άλλων τεχνών και ο κινηματογράφος. Το 1959 κυκλοφόρησε η ταινία "Μπουμπουλίνα" σε σκηνοθεσία Κώστα Ανδρίτσου και σενάριο του Κώστα Ασημακόπουλου και του Νεκτάριου Μάτσα. Την Μπουμπουλίνα ενσάρκωσε η Ειρήνη Παππά.

Βεβαίως, εμπνεύστηκαν και ποιητές, συνθέτες και απλοί λαϊκοί τροβαδούροι. Εδώ μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια για την Μπουμπουλίνα:

Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα / Μαντώ Μαυρογένους: δημοτικό. Τραγουδάει η παιδική χορωδία του Σπύρου Λάμπρου.
Ξαναγύρνα Μπουμπουλίνα: τραγουδάει ο Χρηστάκης.


Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003