Το γλυπτό "Επινίκιο" στην πλατεία Κολωνακίου

Είδαμε σε προηγούμενες μας αναρτήσεις τα γλυπτά των Φιλικών που υπάρχουν στην πλατεία Κολωνακίου η οποία ονομάζεται και Πλατεία Φιλικής Εταιρείας. Πέρα όμως από τις προτομές των πρωτεργατών της Φιλικής Εταιρείας που βρίσκονται σε αυτήν την πλατεία, υπάρχει και ένα ακόμα γλυπτό το οποίο είναι άσχετο με την συγκεκριμένη θεματολογία.

Είναι το γλυπτό με την ονομασία Επινίκιο. Είναι τοποθετημένο μέσα στην πλατεία ενώ η πλάκα η οποία είναι τοποθετημένη στην μπροστινή πλευρά της βάσης του γλυπτού μας φανερώνει το όνομα του καλλιτέχνη και το έτος δημιουργίας του:

- ΕΠΙΝΙΚΙΟ -

Γιώργος Γεωργιάδης

1986

Το γλυπτό παρουσιάζει την μορφή ενός ανθρώπου και αν παρατηρήσουμε το στήθος του θα καταλάβουμε πως είναι γυναίκα. Είναι καθισμένη πάνω σε μια αυτοσχέδια καρέκλα χωρίς πλάτη, δεν έχει χέρια ενώ τα πόδια της απεικονίζονται από τους αστραγάλους και πάνω παραμορφωμένα σε ένα μεγάλο βαθμό. Το ίδιο παραμορφωμένο επίσης είναι και το στήθος της ενώ ανάμεσα στα πόδια της υπάρχει το αποτύπωμα μιας παλάμης. Η γυναίκα είναι ντυμένη με ένα πρόχειρο φόρεμα που μοιάζει με μανδύα το οποίο αφήνει ακάλυπτα τα στήθη της. Το γλυπτό είναι ακέφαλο ενώ στην πλάτη υπάρχει ένα φτερό.

Πραγματικά δύσκολο έργο τέχνης και σίγουρα με την πρώτη ματιά ακατανόητο. Δεν μπορώ να γνωρίζω τι ήθελε να αποδώσει ο καλλιτέχνης με αυτό του το έργο, τι ήθελε να πετύχει όταν το κατασκεύαζε. Παρατηρώντας το, η δική μου ερμηνεία – αδόκιμη, ερασιτεχνική και γι αυτό καθαρά προσωπική – είναι η εξής:

Το γλυπτό φέρει τη ονομασία «επινίκιο». Επινίκιος είναι αυτός που ακολουθεί τη νίκη και αναφέρεται συνήθως σε ύμνους που ψάλλονται μετά (ή και για) τη νίκη ή για γιορτές που έπονται της επίτευξης μιας νίκης. Η συγκεκριμένη κοπέλα έχοντας στην αγκαλιά το έγχορδο όργανο, ψάλλει έναν επινίκιο ύμνο. Όμως δεν έχει χέρια για να παίξει το όργανο ενώ και τα πόδια της είναι παραμορφωμένα αναγκάζοντας την να κάθεται σε καρέκλα. Η έλλειψη χεριών και τα παραμορφωμένα πόδια είναι οι πληγές του πολέμου: όσο σημαντική και να είναι μια πολεμική νίκη, πάντα μετά τον πόλεμο οι επιζώντες είναι τραυματισμένοι είτε σωματικά (κομμένα χέρια, σπασμένα πόδια) είτε νοητικά (αυτό δείχνει το γεγονός ότι το γλυπτό δεν έχει κεφάλι άρα του λείπει το μυαλό, η νοητική διεργασία). Παρατηρώντας ανάμεσα στα πόδια της κοπέλας βλέπουμε το αποτύπωμα μια παλάμης, πέντε δαχτύλων δηλαδή. Αυτή η παρέμβαση μπορεί να ερμηνευτεί σαν η κοπέλα να έχει πέσει θύμα βιασμού - μιας ακόμα συμφοράς του πολέμου. 

Επίσης, τα δυο της στήθη είναι παραμορφωμένα και αν θεωρήσουμε το στήθος ως πηγή τροφής επομένως και ζωής για όλους τους νεογέννητους ανθρώπους μπορούμε να πούμε ότι το παραμορφωμένο στήθος συμβολίζει το τραύμα του πολέμου στην ίδια την ζωή. Το γεγονός ότι η κοπέλα έχει στην πλάτη της μόνο ένα φτερό - άρα δεν μπορεί να πετάξει - ίσως συμβολίζει πως ενώ η φύση της χάρισε την δυνατότητα να πετάει, ο πόλεμος της στέρησε το ένα φτερό επομένως δεν μπορεί να πετάξει.

Έτσι η κοπέλα του γλυπτού αν και ανήκει προφανώς στην πλευρά των νικητών δεν έχει χέρια για να παίξει τον επινίκιο ύμνο ούτε πόδια για να σταθεί όρθια. Ούτε στόμα για να τραγουδήσει, ούτε φτερά για να πετάξει.

Κατά την δική μου οπτική γωνία λοιπόν, πρόκειται για ένα βαθιά αντιπολεμικό έργο. Κοιτώντας το, βυθίζεσαι ολοένα και περισσότερο στην ματαιότητα κάθε πολεμικής επιχείρησης και βλέπεις μπρος στα μάτια σου τα δεινά που αυτή προσφέρει  σε νικητές και ηττημένους.  

Δείτε φωτογραφίες από το γλυπτό εδώ

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2004