Το μνημείο πεσόντων στο Ανταρτικό Φλώρινας

Το Ανταρτικό βρίσκεται στις βορειοδυτικές εσχατιές της ελληνικής γης, κοντά στις λίμνες των Πρεσπών, ενταγμένο διοικητικά στο νομό Φλώρινας. Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Ζέλοβο άλλαξε όμως σε Ανταρτικό προς τιμήν των ανταρτών του Μακεδονικού αγώνα οι οποίοι κατάγονταν από τούτο τον τόπο. 

Το Ανταρτικό είναι ουσιαστικά ένας οικισμός αφημένος στην τύχη του όπως και όλοι οι οικισμοί των Πρεσπών: το άθλιο οδικό δίκτυο, η έλλειψη απασχόλησης και οι βαριές κλιματολογικές συνθήκες τον χειμώνα (το θερμόμετρο σπάνια ανεβαίνει πάνω από τους 0 βαθμούς Κελσίου από το Νοέμβρη μέχρι και τον Φλεβάρη) σε συνδυασμό με την αφαίμαξη του πληθυσμού από τον εμφύλιο και το μεταναστευτικό κύμα των μετέπειτα δεκαετιών οδήγησαν στην ερήμωση του τόπου.

Στην είσοδο όμως του χωριού, σε ένα πάρκο το οποίο βρίσκεται πάνω στον επαρχιακό δρόμο Φλώρινας - Πρεσπών, υπάρχουν δυο μνημεία τα οποία στέκουν για να θυμίζουν την προσφορά του μικρού αυτού τόπου στους αγώνες για την ελευθερία.

Το μνημείο

Το μνημείο πεσόντων του Ανταρτικού είναι μια μαρμάρινη στήλη περίπου ενός μέτρου ύψους. Στο πάνω μέρος του μνημείου βρίσκεται ένα πολύ όμορφο ανάγλυφο το οποίο αναπαριστά έξι μορφές: μια νεκρή γυναικεία μορφή, δυο νεκρές αντρικές μορφές και από πάνω τους μια γυναικεία μορφή με σπαθί στο χέρι καβάλα σε ένα άλογο και μια αντρική μορφή να εφορμούν προς τα εμπρός. Μια από τις νεκρές αντρικές μορφές φέρει στα χέρια της τσεκούρι. 

Στη βάση του μνημείου αναγράφονται τα λόγια

22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1943

ΈΠΕΣΑΝ ΠΙΣΤΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΗΛΙΑΣ ΜΗΡΤΣΟΣ 

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΠΑΗΛΙΟΥ

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΠΑΗΛΙΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΙΑΜΟΣ

ΗΛΙΑΣ ΣΙΑΝΤΡΑΣ

και από δίπλα

1904

ΛΑΜΠΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΛΑΝΤΣΑΚΗΣ

ΝΑΟΥΜ ΜΗΡΤΣΟΣ

στην ανάγλυφη στήλη εντοπίζουμε την υπογραφή του καλλιτέχνη

Αθαν. Σ. Μινόπουλος

Παραδίπλα υπάρχει μεταγενέστερη πλάκα η οποία αναγράφει τα λόγια

ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1944

ΣΠΥΡΟΣ Σ. ΜΥΡΤΣΟΥ

Συνοψίζοντας 

Το μνημείο πεσόντων καλύπτει τρεις χρονολογικές περιόδους: η πρώτη (1904) είναι η περίοδος του Μακεδονικού Αγώνα. Ο Βασίλειος Λαντζάκης και ο Ναούμ Μήρτσος ήταν πρόκριτοι της περιοχής ενώ ο Λάμπρος Νικολάου πρόεδρος του χωριού. Και οι τρεις τους δολοφονήθηκαν από Βουλγάρικα ένοπλα σώματα το 1904 (βλ . Μακεδονικός Αγών και Μακεδόνες Αρχηγοί, Γ.Χ. Μόδης "Ο πρόεδρος Ανταρτικού Λάμπρος Νικολάου, ενώ πήγαινε στην Καστοριά, βρέθηκε σφαγμένος με 19 μαχαιριές. Την ίδια τύχη είχαν καί οι πρόκριτοι Βασίλειος Λαντζάκης πρώτα καί Ναούμ Μήρτσος έπειτα την ώρα, πού πήγαιναν στο Πισοδέρι."

Η δεύτερη περίοδος (1943) όπως και η τρίτη (1944) προφανώς αναφέρονται στην εθνική αντίσταση εναντίον της τριπλής κατοχής. Δεν μπόρεσα ωστόσο να βρω στοιχεία για τα συγκεκριμένα περιστατικά και πρόσωπα για τα οποία γίνεται λόγος στο μνημείο.

Πως θα πάμε

Το Ανταρτικό βρίσκεται στο νομό Φλώρινας, όπως κατευθυνόμαστε δυτικά από την Φλώρινα μετά το Πισοδέρι και πριν το Τρίγωνο, κοντά στις λίμνες των Πρεσπών. Το μνημείο βρίσκεται σε ένα πάρκο το οποίο συνορεύει με τον επαρχιακό δρόμο Φλώρινας - Πρεσπών. Δίπλα από το μνημείο πεσόντων βρίσκεται η προτομή του Μακεδονομάχου Κύρου.

Δείτε φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές Ι, ΙΙ