Το μνημείο πεσόντων ΕΠΟΝιτών στην οδό Πανεπιστημίου των Αθηνών

Το 1943 η Ελλάδα στέναζε κάτω από την μπότα της τριπλής κατοχής: των Γερμανών, των Ιταλών και των Βουλγάρων. Εκείνο το έτος ο Αδόλφος Χίτλερ αποφάσισε να παραχωρήσει και το υπόλοιπο τμήμα της Μακεδονίας μέχρι τον Αξιό ποταμό στους συμμάχους του Βούλγαρους. Μια τέτοια απόφαση βεβαίως καταδίκαζε οριστικά την Μακεδονία αφού οι Βούλγαροι είχαν ως στόχο την εξουδετέρωση των ελληνικών πληθυσμών και την πλήρη βουλγαροποίηση της περιοχής.

Ήταν τότε που ο ελληνικός λαός με μια μεγαλειώδη διαδήλωση (δεν έχει αναφερθεί παρόμοια στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ευρώπη) που έφτασε μέχρι και τα 300.000 άτομα σύμφωνα με αναφορές της εποχής ακύρωσε στην πράξη τα σχέδια των Γερμανοβουλγάρων. Το κάλεσμα στην διαδήλωση έκανε το ΕΑΜ και ανάμεσα στις χιλιάδες του λαού συμμετείχαν και νέοι και νέες της ΕΠΟΝ. Η διαδήλωση  κατεστάλη από τα γερμανικά τανκς και γλαφυρές εικόνες εκείνης της ημέρας μας δίνει στο διήγημα του "22 Απριλίου 1943" ο συγγραφέας Ηλίας Βενέζης. Σε αυτό το διήγημα μνημονεύεται και ο θάνατος της 17χρονης ΕΠΟΝίτισσας Σταθοπούλου Παναγιώτας η οποία κρατώντας τη σημαία δολοφονήθηκε όταν το γερμανικό τανκ πέρασε από πάνω της. Η διαδήλωση εν τέλει κρίθηκε επιτυχής αφού ακυρώθηκαν τα σχέδια του Χίτλερ να παραδώσει τη Μακεδονία στους Βουλγάρους.

Στην πρόσοψη του κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδος επί της οδού Πανεπιστημίου υπάρχει εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα (έργο του γλύπτη Γιώργου Χουλιάρα και έτος κατασκευής το 2003) σε ανάμνηση εκείνης της μέρας:

ΕΔΩ ΈΠΕΣΑΝ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΔΗΛΩ

ΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ

ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΦΑΣΙΣΤΩΝ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΆΟΠΛΟΙ

ΤΑ ΧΙΤΛΕΡΙΚΑ ΤΑΝΚΣ

ΤΗΝ 22 7 1943

ΟΙ ΕΠΟΝΙΤΕΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ 17 ΕΤΩΝ

ΘΩΜΑΣ ΧΑΤΖΗΘΩΜΑΣ 20 ΕΤΩΝ

ΚΟΥΛΑ ΛΙΛΗ 19 ΕΤΩΝ

Κάτω δεξιά υπάρχει η υπογραφή του γλύπτη και το έτος κατασκευής:

Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ 03

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές:

1. Ηλίας Βενέζης, 22 Απριλίου 1943, Ριζοσπάστης: ένθετη έκδοση 7 μέρες μαζί,  26.08.2001