Ο ναός του αγίου Μάρκου του Ευγενικού στην Κρυόβρυση της Εορδαίας

O Μάρκος ο Ευγενικός υπήρξε Μητροπολίτης Εφέσου και μια από τις ηγετικές μορφές του ανθενωτικού κινήματος στους κόλπους της Ορθόδοξης εκκλησίας. Υπήρξε ο μόνος από τους εκπροσώπους της βυζαντινής ακολουθίας στη Σύνοδο της Φλωρεντίας (1439) που αρνήθηκε να υπογράψει την ένωση των εκκλησιών (Ρωμαιοκαθολικής και Ορθόδοξης). Μετά την πτώση της Πόλης στους Τούρκους και την άνοδο στον Πατριαρχικό θρόνο του Γεννάδιου Σχολάριου ο οποίος υπήρξε μαθητής του, ανακηρύχθηκε Άγιος.  

Στη δυτική πλευρά του οικισμού της Κρυόβρυσης, στις παρυφές του όρους Μουρίκι βρίσκεται μικρός ορθόδοξος ναός που τιμά τη μνήμη του. Πρόκειται για μια μικρή, μονόκλιτη βασιλική άνευ τρούλου κατασκευασμένη από πέτρα. Στη νότια πλευρά του ναού υπάρχει έξεργο καμπαναριό ύψους περίπου έξι μέτρων. Εντοιχισμένο στην πρόσοψη του καμπαναριού βρίσκεται ένα ρολόι ενώ πάνω στην κόκκινη σιδερένια πόρτα διακρίνουμε τα αρχικά: ΝΘΠ. Στην ανατολική πλευρά του ναού βρίσκεται εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΛΕΥΡΙΑΔΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ

ΈΤΟΣ 1967

Υποθέτουμε λοιπόν πως ο ναός θεμελιώθηκε το 1967, έπειτα από χορηγία της Αλευριάδου Βαρβάρας. Το σίγουρο είναι πως ο ναός λειτουργούσε τη δεκαετία του 1970 καθώς σώζεται ομιλία του Μητροπολίτη Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Αυγουστίνου Καντιώτη στο ναό του Μάρκου του Ευγενικού με ημερομηνία 19.01.19761 (ανήμερα τη εορτής του ναού). Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν πολλές δεκαετίες αργότερα (την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014) από τον διάδοχο του Αυγουστίνου, Μητροπολίτη Θεόκλητο2.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές:

1. Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός: Ένας εναντίονΌλων, Ομιλία του Αυγουστίνου Καντιώτη στην Κρυόβρυση, salpismazois.blogspot.gr, 18.01.2013
2. Εγκαίνια Ναού από τον Μητροπολίτη Φλωρίνης, www.romfea.gr, 23.09.2014

Η κρήνη στην κεντρική πλατεία της Κρυόβρυσης Εορδαίας

Στην κεντρική πλατεία της Κρυόβρυσης, πλάι στο μνημείο του Ποντιακού Ελληνισμού (για το οποίο κάναμε λόγο σε προηγούμενη μας ανάρτηση) και ακριβώς πάνω στον κεντρικό δρόμο που συνδέει τον οικισμό με τα γειτονικά χωριά της Άρδασσας και της Αναρράχης υπάρχει εν ενεργεία τσιμεντένια κρήνη.

Πρόκειται για μια από τις πιο ιδιαίτερες κρήνες που έχω συναντήσει στην περιήγηση μου ανά την Ελλάδα. Είναι κατασκευασμένη από τσιμέντο και από πάνω καλυμμένη με επεξεργασμένη πέτρα. Την κρήνη καλύπτει σκέπαστρο το οποίο προφανώς κατασκευάστηκε μεταγενέστερα. Το σκέπαστρο είναι σιδερένιο με την οροφή του να καλύπτεται από κεραμίδια. Τα σίδερα είναι βαμμένα με θαλασσί, κόκκινο και κίτρινο χρώμα. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι ο μαρμάρινος αετός ο οποίος με ανοιγμένα τα φτερά του βρίσκεται τοποθετημένος στην κορυφή του στεγάστρου. Φαίνεται πως αποκολλήθηκε από κάποιο άλλο μνημείο διότι όχι μόνο δείχνει παλαιότερο από την όλη κατασκευή αλλά και αισθητικώς μοιάζει ξένο σώμα. Πάνω από τη βρύση υπάρχει κεφαλή λιονταριού βαμμένη με κόκκινο και κίτρινο χρώμα και περιμετρικά από αυτήν αναγράφονται τα λόγια:

ΠΑΡΧΑΡΙ ΝΕΡΟΝ

Η χρήση της λέξης «παρχάρ» (που στα ποντιακά σημαίνει το οροπέδιο) υποδηλώνει ότι η κρήνη κατασκευάστηκε από Πόντιους πρόσφυγες κατοίκους της Κρυόβρυσης. Δυστυχώς όμως, οι μεταγενέστερες παρεμβάσεις δημιούργησαν ένα αποτέλεσμα μάλλον ακαλαίσθητο, ταυτισμένο με τον ορισμό του σύγχρονου κιτς.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Φωτογραφίες από την κρήνη στην κεντρική πλατεία της Κρυόβρυσης Εορδαίας

Φωτογραφίες από το ναό του αγίου Μάρκου Ευγενικού στην Κρυόβρυση Εορδαίας

Τα μνημεία στην Κρυόβρυση Εορδαίας

Η Κρυόβρυση είναι ένας μικρός οικισμός του νομού Κοζάνης. Πριν το σχέδιο Καλλικράτης ανήκε στον Δήμο Μουρικίου ενώ έπειτα έγινε Δημοτικό Διαμέρισμα του ενοποιημένου Δήμου Εορδαίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ο πληθυσμός του οικισμού ανερχόταν σε 191 κατοίκους. Πρόκειται για ένα αμιγώς προσφυγικό χωριό με τους κατοίκους του να προέρχονται από τον Πόντο και την Μικρά Ασία.

Το χωριό βρίσκεται μερικά μόλις χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Πτολεμαΐδας, στους πρόποδες του όρους Μουρίκι (ορεινός όγκος του του Ασκίου) μεταξύ των μεγαλύτερων οικισμών της Άρδασσας και της Αναρράχης.

Στο χωριό υπάρχουν δυο μνημεία: ένα μνημείο για τους πεσόντες της Εθνικής Αντίστασης εναντίον της τριπλής κατοχής της Ελλάδας την περίοδο 1941-1945 και ένα μνημείο για τον Ποντιακό Ελληνισμό. Και τα δύο βρίσκονται στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης

Το μνημείο υπέρ των πεσόντων της Εθνικής Αντίστασης είναι μια μαρμάρινη πλάκα περίπου ενός μέτρου και μερικών εκατοστών. Στην κορυφή της υπάρχει σκαλισμένη μια δάδα με φλόγα. Από κάτω υπάρχει σκαλισμένη η μορφή ενός νεαρού άνδρα που φοράει χιτώνιο και κρατάει όπλο στον δεξί ώμο του. Κάτω από την μορφή του νεαρού άνδρα είναι σκαλισμένα τα γράμματα

ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ

ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΑΣΙΣ

1941 – 1944

ενώ κάτω από τα γράμματα είναι χαραγμένο μέσα σε ένα κυκλικό δάφνινο στεφάνι ένα πυροβόλο όπλο. Τέλος, στη βάση του μνημείου γίνεται αναφορά στον χορηγό του έργου

ΔΩΡΕΑ ΟΙΚΟΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΚΩΦΙΔΗ

Το μνημείο είναι σε καλή κατάσταση από αισθητικής άποψης όμως δεν αποτελεί κάτι το ιδιαίτερο.

Το μνημείο του Ποντιακού Ελληνισμού

Το μνημείο του Ποντιακού Ελληνισμού της Κρυόβρυσης έχει πολλές ομοιότητες με το αντίστοιχο στον γειτονικό οικισμό της Αναρράχης. Πρόκειται για μια μαρμάρινη πλάκα περίπου ενός μέτρου. Στην κορυφή της υπάρχει ο ποντιακός μονοκέφαλος αετός. Πάνω της είναι σκαλισμένη η μορφή ενός άνδρα ντυμένου με την παραδοσιακή στολή του Πόντου. Έχει μουστάκι και στα χέρια του κρατάει το παραδοσιακό όργανο της περιοχής, την ποντιακή λύρας. Στην βάση του μνημείου αναγράφονται τα εξής:

ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ 1916-1919

Η ΡΩΜΑΝΙΑ ΚΙ ΑΝ ΕΠΕΡΑΣΕΝ

ΑΝΘΕΙ ΚΑΙ ΦΕΡΕΙ ΚΙ ΑΛΛΟ

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ 1995

Από αισθητικής πλευράς όπως και το αντίστοιχο μνημείο της Αναρράχης, δεν αποτελεί κάτι το εξαιρετικό.

Φωτογραφίες από το Μνημείο Πεσόντων Εθνικής Αντίστασης εδώ

Φωτογραφίες από το Μνημείο Ποντιακού Ελληνισμού εδώ

Φωτογραφίες από το μνημείο πεσόντων Εθνικής Αντίστασης στην Κρυόβρυση Εορδαίας

Φωτογραφίες από το μνημείο Ποντιακού Ελληνισμού στην Κρυόβρυση Εορδαίας

Η υπογραφή του γλύπτη στο κάτω δεξί (όπως κοιτάμε)
μέρος της στήλης.