Στην κεντρική πλατεία της Πενταβρύσου του νομού Κοζάνης βρίσκεται μεταξύ άλλων μνημείων και η μεγαλύτερη ξύλινη ποντιακή λύρα του κόσμου. Έχει ύψος 6,67 μέτρα και με το βάθρο φτάνει τα 8.
Η Πεντάβρυσος προ της Ανταλλαγής, ήταν ένα αμιγώς τούρκικο χωριό. Με την φυγή των Τούρκων κατοίκων, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή πρόσφυγες από τον Πόντο και τον Καύκασο. Μεταξύ αυτών ήταν και η οικογένεια του Χαράλαμπου Πασσαλίδη από το Χαλβά Ματέν του Παϊπούρτ. Ο Πασσαλίδης ήταν ονομαστός λυράρης της περιοχής και έφερε μαζί του από τον Πόντο τη λύρα του με την οποία συμμετείχε σε τοπικά γλέντια και πανηγύρια. Το 2019, ο δισέγγονος του και Πρόεδρος της τοπικής Κοινότητας Ιωάννης Πασσαλίδης εμπνεύστηκε την κατασκευής μιας μεγάλης ξύλινης ποντιακής λύρας η οποία θα κοσμούσε την κεντρική πλατεία του χωριού.
Ο Νίκος Κοσμίδης, ανέλαβε αφιλοκερδώς να κατασκευάσει το έργο έχοντας ως πρότυπο την αυθεντική ποντιακή λύρα που έφερε ο Χαράλαμπος Πασσαλίδης από τον Πόντο. Τα αποκαλυπτήρια της πραγματοποιήθηκαν στις 13 Νοεμβρίου 2022 παρουσία πλήθους κόσμου μεταξύ των οποίων ο Δήμαρχος της Εορδαίας αλλά και βουλευτές του νομού Κοζάνης.
Στο βάθρο υπάρχει ψηφιδωτό το οποίο απεικονίζει τον εμπνευστή και οραματιστή του έργου, Πρόεδρο της Κοινότητας Πενταβρύσου Ιωάννη Πασσαλίδη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το καλοκαίρι του 2020, προτού προλάβει να δει το όραμα του να παίρνει σάρκα και οστά.
Δίπλα από το ψηφιδωτό αναγράφονται τα λόγια:
ΤΗΝ ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ
Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΕΠΙ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ
ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΣΣΑΛΙΔΗ (9/11/81 - 23/6/20)
ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΘΗΚΕ ΤΟ 2022 ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΛΑΚΕΝΤΑ
κάτω δεξιά αναγράφεται το όνομα του κατασκευαστή:
ΕΥΓΕΝΗ ΧΟΡΗΓΙΑ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΛΥΡΑΣ
ΚΟΣΜΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Βιβλιογραφία
