Η προτομή του Κώστα Κοτζιά στη Κυψέλη

Σήμερα θα ξεκινήσουμε την αναφορά μας στα γλυπτά τα οποία υπάρχουν κατά μήκος ενός από τους μεγαλύτερους και διασημότερους πεζόδρομους των Αθηνών, του πεζόδρομου Φωκίονος Νέγρη. Ένα από τα πρώτα γλυπτά που συναντάμε εισερχόμενοι στην οδό από την πλευρά της Πατησίων είναι αυτό του Δημάρχου της πόλης και μεγάλου στελέχους του δικτατορικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, του Κώστα Κοτζιά.

Μερικά λόγια για τον Κώστα Κοτζιά

Γεννήθηκε το 1892 στην πόλη των Αθηνών. Ήταν γιος του έμπορου Γιώργου Κοτζιά. Όταν ενηλικιώθηκε  σπούδασε Νομική στην Αθήνα και αργότερα στην πόλη της Ρώμης. Ωστόσο το επάγγελμα του δικηγόρου δεν το εξάσκησε ποτέ. Ασχολήθηκε με τον Τύπο εκδίδοντας την εφημερίδα Χρονικά (1921-1924). Κατά την διάρκεια του Εθνικού Διχασμού στάθηκε όπως και το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής αστικής τάξης στο πλευρό του Κωνσταντίνου και γι' αυτόν τον λόγο εξορίστηκε από τους βενιζελικούς στην Κρήτη. Την εμφάνισή του στο πολιτικό προσκήνιο την πραγματοποιεί το 1934 όταν εκλέγεται με το Λαϊκό Κόμμα δημοτικός σύμβουλος της πόλης. Ωστόσο κηλίδα στην εκλογή παραμένει το γεγονός ότι οι γύρω από την πόλη προσφυγικοί συνοικισμοί μετατράπηκαν σε κοινότητες ούτως ώστε να μην μπορούν με την φιλελεύθερη κρίση τους να ανατρέψουν το προδεδικασμένο αποτέλεσμα που ήθελε ανθρώπους φίλα προσκείμενους στο καθεστώς του Μεταξά που εκείνη την περίοδο βρισκόταν στο στάδιο της προετοιμασίας για την κατάληψη της εξουσίας.

Το 1936 έφυγε από το Δημαρχείο για να διοριστεί από τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά Υπουργός "Διοικήσεως Πρωτευούσης". Θεωρείται αξιομνημόνευτος γι' αυτήν ακριβώς την δράση του όταν και εφάρμοσε ένα καινούργιο διοικητικό μοντέλο για τους Δήμους και τις κοινότητες του Λεκανοπεδίου. Μετά τον θάνατο του Μεταξά ο βασιλιάς του αναθέτει την εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης αυτός όμως αρνείται. Το 1951 επανεκλέγεται Δήμαρχος Αθηναίων και τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους πεθαίνει από καρδιακή προσβολή.

Καθ' όλη την διάρκεια του βίου του υπήρξε συνειδητός υποστηρικτής τόσο του ιταλικού φασισμού όσο και του γερμανικού ναζισμού. Το 1936 υποδέχτηκε ο ίδιος τον υπουργό προπαγάνδας του Χίτλερ, τον Γκαίμπελς, στο αεροδρόμιο της Αθήνας ενώ και ο ίδιος πραγματοποίησε αρκετές επισκέψεις τόσο στην Ιταλία όσο και στην Γερμανία μιλώντας με τα καλύτερα λόγια ειδικά για τον φασίστα δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι. Το ιταλικό ινστιτούτο της Αθήνας εξέδωσε ομιλία του το 1935 στην οποία γίνεται φανερή η αγάπη του για τον εχθρό της Ελλάδας και της ανθρωπότητας εν γένει Μπενίτο Μουσολίνι καθώς και για το ιταλικό φασιστικό κίνημα στο σύνολο του (απόσπασμα αυτής της ομιλίας παρατίθεται στις πηγές στο τέλος του κειμένου).

Το μνημείο

Πρόκειται για μια προτομή η οποία απεικονίζει τον Κώστα Κοτζιά από την μέση και πάνω. Έχει μουστάκι και φοράει γραβάτα με πουκάμισο και σακάκι. Από την τσέπη του σακακιού του προεξέχει ένα μαντήλι. Στο μαρμάρινο βάθρο στο οποίο είναι στημένη η προτομή αναγράφονται τα λόγια:

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΤΖΙΑΣ

ΔΗΜΑΡΧΟΣ

ΑΘΗΝΑΙΩΝ

Δημιουργός του έργου είναι η γλύπτρια Γεωργαντή Λουκία. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν τον Μάρτιο του 1967 (βλ. βιβλιογραφία).

Συνοψίζοντας - προσωπικές εντυπώσεις

Η Ελλάδα είναι η χώρα των αντιφάσεων και των αντιθέσεων. Η χώρα όπου χωράνε άνετα και μάλιστα σε απόσταση μόλις μερικών μέτρων οι προτομές του Κοτζιά και του Κανάρη ενός ανθρώπου που θαύμασε, υποστήριξε και έδρασε υπέρ καθεστώτων που πολέμησαν την ελευθερία των Ελλήνων και την Ελλάδα και ενός ανθρώπου που πολέμησε υπέρ της ελευθερίας των Ελλήνων. Στην Ελλάδα της παρακμής όπου αναγκαστικά και μόνο το αξίωμα τιμά τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος το αξίωμα, υπάρχουν προτομές ακόμα και για αυτούς τους ανθρώπους που συμμετείχαν ενεργά στον Εθνικό Διχασμό, στήριξαν την Δικτατορία, τσαλαπάτησαν το δημοκρατικό αίσθημα των Ελλήνων πολιτών και στήριξαν καθεστώτα εχθρικά όχι μόνο προς την Ελλάδα αλλά και προς όλη την ανθρωπότητα εν γένει.

Το αν τιμά την Αθήνα να φέρει στο χώμα της την προτομή ενός ανθρώπου που εξόρισε μαζί με άλλους το πρώτο και ομορφότερο παιδί της - την Δημοκρατία - ο Έλληνας πολίτης μπορεί να το κατανοήσει ρίχνοντας μια ματιά στον βίο του εν λόγω πολιτικού.

Πως θα πάμε

Ο πεζόδρομος Φωκίονος Νέγρη βρίσκεται στην Αθήνα, στην περιοχή της Κυψέλης. Δεν εξυπηρετεί την περιοχή - τουλάχιστον όχι ακόμα - γραμμή μετρό ή ηλεκτρικού. Αναγκαστικά χρησιμοποιούμε τρόλεϊ ή λεωφορείο διασχίζοντας την Πατησίων και κατεβαίνοντας στην στάση . Η Φωκίονος βρίσκεται ανατολικά της Πατησίων μόλις μερικά μέτρα. Η προτομή του Κοτζιά είναι η πρώτη που συναντάμε καθώς μπαίνουμε στον πεζόδρομο.

Διαβάστε για τον Κοτζιά Ι, ΙΙ

Δείτε φωτογραφίες από την προτομή εδώ

Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 -2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003