H προτομή του Παλαιών Πατρών Γερμανού στο Πεδίο του Άρεως

Πλησιάζοντας στο τέλος της περιήγησης μας στην λεωφόρο των ηρώων στο Πεδίο του Άρεως, συναντάμε την προτομή του πιο διάσημου ίσως από τους Μητροπολίτες που έλαβαν μέρος στην επανάσταση του 1821, του μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανού.

Μερικά λόγια για τον Παλαιών Πατρών Γερμανό

Το κοσμικό όνομα του μετέπειτα ιερωμένου Γερμανού ήταν Γεώργιος Γκόζιας. Γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1771 στην Δημητσάνα της Αρκαδίας, ανήμερα μεγάλης Παρασκευής. Φοίτησε στην χολή της πόλης του και αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στο Άργος. Εκεί ανέλαβε χρέη γραμματέα του μητροπολίτης Αργολίδας και χειροτονήθηκε διάκονος παίρνοντας το όνομα Γερμανός.

Ως ιερωμένος Γερμανός πλέον πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη για να διευρύνει την μόρφωση του αλλά και τις γνωριμίες του στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Το 1806 εκλέγεται μητροπολίτης Παλαιών Πατρών, εγκαταλείπει την Πόλη και πηγαίνει στην Πάτρα στην οποία και έμεινε ως Μητροπολίτης μέχρι το τέλος της ζωής του (μπορεί το αξίωμα να ήταν ισόβιο συχνά όμως στις υψηλές εκκλησιαστικές θέσεις συναντούμε το φαινόμενο της καθαίρεσης από την τούρκικη αρχή προφανώς γιατί ο κάτοχος δεν εξυπηρετούσε την δεδομένη χρονική στιγμή τα συμφέροντα τους). Κατά την διετία 1815 - 1817 ο Γερμανός έφτασε στο απόγειο της εκκλησιαστικής του δόξας συμμετέχοντας ως μέλος στην πατριαρχική σύνοδο. Το Νοέμβριο του 1818 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και από τότε ξεκινά η επαναστατική του δράση.

Ο ίδιος - ίσως και λόγω της προχωρημένης ηλικίας του - υπήρξε αρκετά επιφυλακτικός ως προς την ημερομηνία της Επανάστασης. Πίστευε ότι ο Μάρτης του 1821 ήταν μια πολύ πρώιμη ημερομηνία για την έκρηξη της Επανάστασης. Τις ενστάσεις του τις διατύπωσε στην συνέλευση της Βοστίτσας όμως εκεί η ορμή και το πάθος του Παπαφλέσσα επικράτησαν και έτσι συμφωνήθηκε η ημερομηνία. Εν τω μεταξύ, στις 21 Φεβρουαρίου ξεκινούσε η Επανάσταση στο Ιάσιο με αρχηγό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη.

Ο Γερμανός ως αρχηγός της Επανάστασης στην πόλη των Πατρών ευλόγησε τα όπλα των επαναστατημένων Ελλήνων στις 21 του Μάρτη στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα και δυο μέρες αργότερα παρέδωσε μανιφέστο με τις θέσεις της Ελληνικής Επανάστασης στου πρόξενους των μεγάλων δυνάμεων στην Πάτρα ζητώντας παράλληλα ηθική και πρακτική στήριξη στον αγώνα. Συμμετείχε στην κατάληψη των Καλαβρύτων η Πάτρα όμως δεν έπεσε ποτέ στα χέρια των Ελλήνων αλλά παραδόθηκε μετά την ναυμαχία του Ναβαρίνου στον Γάλλο Μαιζόν όταν ο Γερμανός είχε ήδη πεθάνει.

Συμμετείχε επίσης στην Α΄ Εθνοσυνέλευση τον Δεκέμβρη του 1821 και σύμφωνα με υπόδειξη της μετέβη στην Ιταλία μαζί με τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη για να ζητήσει την συνδρομή του Πάπα στον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών. Τελικά δεν κατόρθωσε να συναντήσει τον προκαθήμενο της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας κατόρθωσε όμως να προπαγανδίσει τις ελληνικές θέσεις και να ενδυναμώσει κατ' αυτόν τον τρόπο το φιλελληνικό κίνημα στην ιταλική χερσόνησο.

Όταν επέτρεψε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1824, ο εμφύλιος πόλεμος βρισκόταν στο απόγειο του. Προσπάθησε να φέρει σε συνεννόηση τα δυο αντίπαλα στρατόπεδα δίχως όμως επιτυχία. Αποσύρθηκε τότε στη μονή Χρυσοποδαρίτισσας όμως εκεί ήρθαν άνδρες του Γκούρα τον χειμώνα του 1825, τον έδεσαν και τον μετέφεραν πεζή μέχρι την Γαστούνη. Το 1826 εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο και συμμετείχε στις εργασίες τις Γ΄ Εθνοσυνέλευσης. Στην πόλη του Ναυπλίου φαίνεται ότι προσβλήθηκε από λοιμώδη νόσο η οποία οδήγησε εν τέλει και στον θάνατο του στις 30 Μαΐου 1826.

Τα οστά του μεταφέρθηκαν στην πόλη της Δημητσάνας όπου βρίσκονται μέχρι και τις μέρες μας στην αίθουσα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Σχολής της πόλης, φυλαγμένα μέσα σε μια ορειχάλκινη λάρνακα. Η πολιτεία των τίμησε στήνοντας αγάλματα του στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα, στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα αλλά και στην γενέτειρα του.

Το μνημείο 

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή η οποία απεικονίζει τον Γερμανό σε μεγάλη ηλικία με πλούσια γενειάδα και μακριά μαλλιά. Στην βάση της προτομής αναγράφονται τα λόγια:

ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ 

ΓΕΡΜΑΝΟΣ

1771 - 1826

Η προτομή είναι ένα έργο του γλύπτη Γεώργιου Συννέφα. Τοποθετήθηκε το 1940.

Συνοψίζοντας - προσωπικές εντυπώσεις

O ρόλος της Εκκλησίας κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας είναι πλέον γνωστός σε όλους όσους έχουν κάνει τον κόπο να μελετήσουν αυτή την μαύρη περίοδο για τον ελληνισμό. Από την στιγμή που ο Μωάμεθ πάτησε την Πόλη και ο Πατριάρχης που είχε φυλακιστεί από τον Παλαιολόγο προσκύνησε δουλικά στο σεράι, η μοίρα και ο ρόλος της Εκκλησίας είχαν γραφτεί. Θα αναλάμβανε τον θεσμικό ρόλο της κοίμησης, της αποβλάκωσης και της εκδούλευσης του ελληνικού στοιχείου πατώντας πάνω στις υπαρξιακές του ανησυχίες. Όμως, μέσα σε αυτά τα πέτρινα χρόνια υπήρξαν και κάποιοι ιερωμένοι - τον βίο αρκετών  θα εξετάσουμε εδώ - που αρνήθηκαν να παίξουν τον ρόλο της κεντρικής εκκλησίας αλλά προτίμησαν να ταχθούν με το κοινό καλό, με το συμφέρον του ελληνισμού και των Ελλήνων.

Ένας τέτοιος ιεράρχης υπήρξε και ο Γερμανός. Από τους λίγους ιερωμένους υψηλής ιεραρχίας που συμμετείχε ενεργά στην Επανάσταση κατά "παράβαση καθήκοντος" (μην ξεχνάμε πως ο ανώτερος του Πατριάρχης είχε αφορίσει την Επανάσταση και τον αρχηγό της Εταιρείας στην οποία ήταν μέλος από το 1818) και βοήθησε τον κοινό σκοπό με όλα τα μέσα. Αλλά η μεγαλύτερη βοήθεια του ήταν στον τομέα της ψυχολογίας: ήταν πολύ σημαντικό για τους αγράμματους και βαθιά θρησκευόμενους Έλληνες της εποχής να βλέπουν στο πλευρό τους έναν Μητροπολίτη, έναν άνθρωπο του Θεού ειδικά τη στιγμή που τους είχε αφορίσει ο Πατριάρχης. Η παρουσία του Γερμανού στο πλευρό των Επαναστατών έδινε την θρησκευτική νομιμοποίηση στον αγώνα, μια νομιμοποίηση που οι Έλληνες την είχαν μεγάλη ανάγκη για να πιστεύουν ασυνείδητα πως αφού ο Μητροπολίτης είναι μαζί τους επομένως και ο Θεός είναι μαζί τους και δεν είναι τα απολωλότα πρόβατα που αφορίστηκαν από τον Πατριάρχη και θα καούν στο πυρ το εξώτερον μεταθανάτια επειδή στην επίγεια ζωή τους σήκωσαν το κεφάλι στον Τούρκο δυνάστη.

Αλλά και στην πράξη η συμμετοχή του ήταν ουσιαστική: ενίσχυσε τον φιλελληνικό κίνημα στην Ιταλία παρ' όλο που δεν κατόρθωσε να συναντήσει τον Πάπα ενώ λειτουργώντας ως εγγυητική δύναμη προσπάθησε να συμφιλιώσει τα αντίπαλα στρατόπεδα κατά την διάρκεια του Εμφυλίου. Δεν εισακούστηκε και αποσύρθηκε σε μια μονή όμως εκεί δέχτηκε την ταπείνωση από τον μετέπειτα δολοφόνο του Ανδρούτσου, τον Γιάννη Γκούρα. 

Πέθανε τελικά χωρίς να προλάβει να δει την Ελλάδα ελεύθερη.

Πως θα πάμε

Η προτομή του Παλαιών Πατρών Γερμανού όπως και οι προτομές των υπόλοιπων αγωνιστών της Επανάστασης του 1821 βρίσκεται στο Πεδίο του Άρεως στην πόλη των Αθηνών. Για να φτάσουμε στο Πεδίο του Άρεως το οποίο βρίσκεται σχεδόν πάνω στην συμβολή τον οδών Πατησίων και Αλεξάνδρας (παρεμβάλλεται πλαγίως η πλατεία Αιγύπτου) χρησιμοποιούμε τον ηλεκτρικό και κατεβαίνουμε στην στάση Βικτώρια. Από εκεί ανηφορίζουμε την οδό Χέυδεν η οποία τερματίζει ακριβώς στο Πεδίο του Άρεως. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στο δεξί μας χέρι ακριβώς στο άγαλμα του βασιλιά Κωνσταντίνου. Τα αγάλματα βρίσκονται στην πρώτη στροφή του πάρκου αριστερά όπως ερχόμαστε από το άγαλμα του Κωνσταντίνου.

Διαβάστε για τον Παλαιών Πατρών Γερμανό Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V

Δείτε φωτογραφίες από την προτομή εδώ


Βιβλιογραφία

• Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004, Αντωνοπούλου Ζέτα, Εδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2003