Ξινό Νερό - Βομβαρδισμένη Γέφυρα

 

Καρτ ποστάλ της δεκαετίας του 1910 στην οποία απεικονίζεται μια κατεστραμμένη σιδηροδομική γέφυρα έξω από το χωριό Εξισού (σημερινό Ξινό Νερό του νομού Φλωρίνης). Οι Βούλγαροι κατά την υποχώρηση τους ανατινάσσουν την σιδηροδρομική γέφυρα προκειμένου να ανακόψουν την προέλαση των συμμαχικών (γαλλικών κυρίως αλλά και βρετανικών) στρατευμάτων. Γινόμαστε λοιπόν αυτόπτες μάρτυρες ενός πολεμικού περιστατικού μεταξύ Κεντρικών δυνάμεων και δυνάμεων της Αντάντ κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στα δυτικά του Μακεδονικού Μετώπου. Από κάτω αναγράφονται τα λόγια:

Tο γεφύρι του Εξισού που το έχουνε καταστρέψει οι Βούλγαροι στην υποχώρησι των.

Στο πίσω μέρος αναγράφεται η ίδια πρόταση στα γαλλικά:

La Viaduc d' Eksisson detruit par les Bulgares dans leur retraite.

Η σιδηροδρομική γραμμή είναι ενεργή μέχρι τις μέρες μας. Η γέφυρα έχει ανακατασκευαστεί και βρίσκεται 3,2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Ξινού Νερού. Παραδίπλα, πάνω σε λόφο, υπάρχει μνημείο. 

Ξινό Νερό - Βομβαρδισμένη Εκκλησία

Carte Postale αγνώστου κατασκευής στην οποία απεικονίζονται τα ερείπια της ορθόδοξης εκκλησίας του Εξισού (σημερινό Ξινό Νερό). Η εκκλησία βομαρδίστηκε κατά πάσα πιθανότητα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο όταν το Εξισού ήταν κέντρο επιχειρήσεων των γαλλικών δυνάμεων στο μέτωπο της Μακεδονίας. Όπως διακρίνουμε στη φωτογραφία, ο ναός έχει καταστραφεί ολοσχερώς και έχει απομείνει μόνο ένα μικρό τμήμα του πίσω μέρους. Κάτω αριστερά αναγράφονται στα ελληνικά τα παρακάτω λόγια:

Η βομβαρδισμένη εκκλησία του Εξισού

Στο πίσω μέρος αναγράφονται:

Eglise bombardee d' Eksisson  

Καρτ Ποστάλ - Ξινό Νερό

Οι καρτ ποστάλ του Ξινού Νερού (πρώην Έξισου στο νομό της Φλώρινας) που περιέχονται στις συλλογές της Βιβλιοθήκης μας:

• Βομβαρδισμένη Γέφυρα
• Βομβαρδισμένη Εκκλησία
• Οδογέφυρα

Ξινό Νερό - Η οδογέφυρα

 

Cart Postale γαλλικής κατασκευής στην οποία απεικονίζεται η κατασκευή μιας οδογέφυρας στο Εξισού (σημερινό Ξινό Νερό) του νομού Φλώρινας. Η cart postale προέρχεται από την εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατά την οποία οι Γάλλοι θέλοντας να ενισχύσουν τις θέσεις τους στο Μακεδονικό Μέτωπο προέβησαν στην δημιουργία πολλών έργων μεταξύ των οποίων και η συγκεκριμένη οδογέφυρα.

Αν και η cart postale είναι σχετικά σκοτεινή, διακρίνονται οι στρατιώτες που μεταφέρουν τις σιδηροδρομικές ράγες στο κάτω μέρος ενω στα δεξιά φαίνεται ευκρινώς το τμήμα της μεταλλικής γέφυρας που είναι ήδη έτοιμο. Στο κάτω μέρος αναγράφονται τα λόγια:

184. - EKSISOU. - Le Viaduc

(μτφ: Εξισού - Η οδογέφυρα) 

Το Δημοτικό Σχολείο στο Ξινό Νερό της Φλώρινας

Το Δημοτικό Σχολείο του Ξινού Νερού βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού και αποτελεί ένα από τα ομορφότερα οικοδομήματα όχι μόνο του νομού Φλώρινας αλλά και ολόκληρης της Δυτικής Μακεδονίας.

Πρόκειται για ένα πέτρινο κτίριο, ορθογώνιου σχήματος το οποίο έχει υπόγειο, ισόγειο, πρώτο και δεύτερο όροφο. Η κεντρική θύρα βρίσκεται στην πρόσοψη του και σε αυτήν οδηγεί διπλή κλίμακα. Το ισόγειο έχει στην πρόσοψη τέσσερα ορθογώνια παράθυρα και ο πρώτος με τον δεύτερο από έξι παράθυρα έκαστος. Στις παραστάδες των παραθύρων υπάρχουν όμορφες ανάγλυφες διακοσμήσεις. Στην κορυφή της πρόσοψης υπάρχει περίτεχνο αέτωμα με διάφορες φυτικές διακοσμήσεις. 

Σύμφωνα με τις πηγές, το κτίριο άρχισε να κατασκευάζεται το 1907 με δαπάνες των κατοίκων και ολοκληρώθηκε το 1910. Με την υποχώρηση τους οι Οθωμανοί έβαλαν φωτιά στο σχολείο καταστρέφοντας το σχεδόν ολοκληρωτικά. Οι κάτοικοι το αναστήλωσαν και κατά την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Παγκοσμίου Πολέμου λειτούργησε - όπως και πολλά άλλα δημόσια κτίρια της περιοχής - ως στρατιωτικό νοσοκομείο για τη γαλλική Στρατιά της Ανατολής η οποία δρούσε στην περιοχή του Μακεδονικού Μετώπου. Υπάρχει μάλιστα μια μεταλλική πλάκα δίπλα από την κεντρική θύρα η οποία μνημονεύει τα παρακάτω:

AUX SOLDATS FRANCAIS

DU FRONT D' ORIENT

ACCUELLIS EN ELLIES ET AMIS

A XINO NERO

1915 - 1918

MUNICIPALITE D' AMYNTAIO

&

CONSULAT GENERAL DE FRANCE

Α THESSALONIQUE

(16 - X- 2011)

ΣΤΟΥΣ ΓΑΛΛΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ

ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

ΠΟΥ ΈΓΙΝΑΝ ΔΕΚΤΟΙ

ΩΣ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ

ΣΤΟ ΞΙΝΟ ΝΕΡΟ

1915 - 1918

ΔΗΜΟΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ

&

ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ

ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011

Διαβάζουμε λοιπόν ότι η πλάκα τοποθετήθηκε τον Οκτώβριο του 2011 με πρωτοβουλία του Δήμου Αμυνταίου και του Γαλλικού Προξενείου της Θεσσαλονίκης. Το κτίριο, κηρύχτηκε διατηρητέο το 1988 σύμφωνα με την την Υπουργική Απόφαση ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1570/25374/4-8-1988 - ΦΕΚ 635/Β/30-8-1988 

η οποία αναγράφει τα παρακάτω:

"Xαρακτηρίζουμε ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του N1469/50, το Δημοτικό Σχολείο Ξινού Nερού στη Φλώρινα, με τον περιβάλλοντα χώρο του, όπως ακριβώς απεικονίζεται στο τοπογραφικό διάγραμμα με τα στοιχεία ABΓΔEZHΘIKΛMNA, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής της απόφασης, γιατί πρόκειται γιά πολύ αξιόλογο κτίσμα των αρχών του αιώνα μας, με εκλεκτικιστική διάθεση στην μορφολογική οργάνωση των όψεων, όπου συνυπάρχουν στοιχεία αναγεννησιακά και μπαρόκ".

Στις μέρες μας το σχολείο είναι ένα ενεργό 6θεσιο Δημοτικό στο οποίο έρχονται παιδιά όχι μόνο από το Ξινό Νερό αλλά και από τα γειτονικά χωριά Φανός και Ροδώνας. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές:

1. Διαρκής κατάλογος των κυρηγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδας, ΦΕΚ 635/Β/30-8-1988
2. Περιοδικό Ελληνικό Πανόραμα, Τεύχος 37ο, 2004
3. Ιστοσελίδα Δημοτικού Σχολείου Ξινού Νερού
4. Στα ίχνη του Μακεδονικού Μετώπου, Ιστοσελίδα Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη

Το μνημείο πεσόντων στο Ξινό Νερό της Φλώρινας

Το μνημείο πεσόντων βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Ξινού Νερού απέναντι από το επιβλητικό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη δωρική κολόνα ύψους περίπου τριών μέτρων. Στην κορυφή της φέρει ως επίστεψη έναν φοίνικα ο οποίος αναγεννάται μέσα από τις φλόγες με ανοιχτά τα φτερά του. Περιμετρικά των τεσσάρων πλευρών του βάθρου είναι χαραγμένες οι κάτωθι επιγραφές:

1944 Ι. ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΣ ΣΥΝ/ΧΗΣ

Η ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΞΥΝΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΑΝΗΓΕΙΡΕΝ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ

ΚΑΡΩΘΙ ΕΝΔΟΞΩ ΠΕΣΟΝΤΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ 1912 -

1922 ΗΡΩΙΚΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΤΗΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΟΥΖΟΥΝΗΣ

ΣΥΜΕΩΝ ΛΥΣΙΤΣΑΣ

ΗΛΙΑΣ ΜΑΝΤΖΙΑΣ

ΓΕΩΡΓ ΓΚΙΟΖΗΣ

ΕΞΑΦΑΝΙΣΘΕΝΤΕΣ

ΠΕΤΡΟΣ ΚΛΕΑΝΟΣ

ΔΗΜ ΜΙΣΚΑΣ[...]ΜΗΣ

ΗΛΙΑΣ ΠΕΤΕΡΤΣΗΣ

1940 - 41

ΕΥΘΙΜΙΑΔΗΣ ΣΤ.

[...]ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ [...]

ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ ΝΙΚ.

ΡΕΠΤΣΗΣ ΚΩΝ.

ΠΑΠΠΑΣ ΒΑ

ΠΑΠΠΑΣ [...]

ΔΜΟΥΛΚΑΣ ΑΝΑΣ.

ΓΚΙΟΖΗΣ ΠΑΝ

ΚΟΛΙΟΖΗΣ ΓΡ.

ΚΛΙΑΝΟΣ Ε

ΘΑΝΟΝΤΕΣ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΠΟΣΚΟΣ

Στα πλαϊνά της βάσης υπάρχει επιγραφή με το όνομα του γλύπτη, τον τόπο και την ημερομηνία της κατασκευής:

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1927

Π. Ελευθεριάδης

ΘΕΣ/ΝΙΚΗ

Παίρνοντας ως δεδομένο ότι το έργο κατασκευάστηκε το 1927, τα ονόματα των πεσόντων κατά την διάρκεια του ΒΠΠ προφανώς και τοποθετήθηκαν μεταγενέστερα. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Φωτογραφίες από το μνημείο των Αυστραλών στο Ξινό Νερό

Φωτογραφίες από το Δημοτικό Σχολείο στο Ξινό Νερό

Εντοιχισμένη πινακίδα στην είσοδο της
κεντρικής θύρας

Φωτογραφίες από το μνημείο πεσόντων στο Ξινό Νερό

Η υπογραφή του γλύπτη, ο τόπος και η ημερομηνία
της κατασκευής