Το ψηφιδωτό του Κοσμά του Αιτωλού στα Ιωάννινα

Στον περίβολο του ορθόδοξου ναού της Παναγίας Περίβλεπτου στην πόλη των Ιωαννίνων βρίσκεται τοποθετημένο ψηφιδωτό το οποίο αναπαριστά τον Κοσμά τον Αιτωλό. Δεν μπόρεσα να βρω πληροφορίες σχετικά με τον δημιουργό του έργου και το έτος της ανέγερσης του. Το ψηφιδωτό είναι μεγάλων διαστάσεων και αναπαριστά τον Κοσμά με ιερατική αμφίεση, φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι και κομποσκοίνι στα χέρια. Δεξιά και αριστερά από το κεφάλι του αναγράφονται τα λόγια:

ΚΟCΜΑC Ο ΑΙΤΩΛΟC

Πάνω από το ψηφιδωτό υπάρχει αέτωμα στο οποίο βρίσκεται εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

Ακούοντας τον γλυκύτατον λό-

γον όπου λέγει ο Χριστός μας, χάρισαμ να δουλεύωμεν

τους αδελφούς μας, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός περιπατών από τόπου εις το-

πον εστάθη και εν τω πανσέπτω ναώ της Κοιμήσεως της Θεοτόκου τω επιλεγομένω της Περιβλέπτου

εις την περίχωρον των Ιωαννίνων και εδίδαξεν τους Χριστιανούς κατά το έτος 1779, Αυγούστου δ'.

Κάτω από το ψηφιδωτό υπάρχει έτερη εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

Μνήcθητι Κύριε των ψυχών των κεκοιμένων δούλων cου:

Α. Cαρμανιώτη - Δ. Ράπτη - C. Cτεφάνου - Π. Πάνου - Δ. Γκοργκόλη

Α. Βυζούκη - Κ. Καρρά - Δ. Κατcάνου - Α. Νίκου - C. Νάκα - Δ. Τίκου

Μ. Μπαρμπίcη - Θ. Κρικώνη - Β. Μουcτάκα - Κ. Κολέβα - Α. Ζαξίρη

Α. Κύρκου - Θ. Ζυγούρη - Ε. Κρικώνη - Ε. Κωcτούλα - Ν. Φαρμάκη

Γ. Βαcιλείου - C. Ζώη - Ε. Τριάντου - Κ. Τζουρμπανά - Δ. Δημητριάδη - Ι. Νούcια

Ν. Αναcταciου - Κ. Αθαναcίου - N. Λαβράνου - Κ. Κώcτα - Λ. Τόλια

Ν. Cταμούλη - Α. Καρβούνη - Β. Βίννη - Α. Αλεξίου - και κατάταξον αυτούς εν παραδείσω.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το μνημείο του Κύριλλου και Μεθόδιου στη Θεσσσαλονίκη

Στον περιβάλλοντα χώρο του ορθόδοξου ναού των αγίων Κύριλλου και Μεθόδιου στην πόλη της Θεσσαλονίκης βρίσκεται μνημείο προς τιμήν των δυο ιεραποστόλων που δημιούργησαν το σλαβικό αλφάβητο και κατήχησαν του Σλάβους στην Ορθοδοξία.

Για την κατασκευή του μνημείου συνεργάστηκαν ο ψηφιδογράφος Βαγγέλης Γαληνός, ο αρχιτέκτων Κλαύδιος Γαληνός και η κεραμογλύπτρια Δήμητρα Σταυρινίδου. Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2008. Προφανώς τις αναπαραστάσεις των αγίων φιλοτέχνησε ο Βαγγέλης Γαληνός την υπογραφή του οποίου διαβάζουμε στο κάτω δεξιό μέρος του έργου, γραμμένη με ψηφίδες.

Υπάρχουν τρεις μεταλλικές πλάκες οι οποίες αναγράφουν αντιστοίχως τα παρακάτω λόγια:

ΟΙ ΑΓΙΟΙ

ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΣ

ΈΛΛΗΝΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ

ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΤΕΣ ΤΩΝ ΣΛΑΒΩΝ

ΔΗΜΗΤΡΑ CΤΑΥΡΙΝΙΔΟΥ

ΚΕΡΑΜΟΓΛΥΠΤΡΙΑ

ΕΥΑΓΓΕΛΟC ΓΑΛΗΝΟC

ΨΗΦΙΔΟΓΡΑΦΟC

ΚΛΑΥΔΙΟC ΓΑΛΗΝΟC

ΑΡΧΙΤΕΚΩΝ

CΕΠΤΕΒΡΙΟΣ 2008

Αποκαλυπτήρια 14 - 09 - 2008

από τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης Β. Παπαγεωργόπουλο

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το ψηφιδωτό "Το Βήμα του Μακεδόνα" στη Θεσσαλονίκη

Στο πάρκο που βρίσκεται απέναντι από το κτίριο της ΧΑΝΘ από το πάνω μέρος της οδού Τσιμισκή, βρίσκεται τοποθετημένο το ψηφιδωτό του Βαγγέλη Γαληνού με τίτλο "Το Βήμα του Μακεδόνα". Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί πολύχρωμες ψηφίδες κυρίως χρώματος μπλε και καφέ για να αναπαραστήσει τον ουρανό και τη γη της πόλης. Μέσα από τον ουρανό ξεπροβάλλει ένας χρυσαφένιος ήλιος και η μορφή ενός αγγέλου με επίσης χρυσό φωτοστέφανο στο κεφάλι.

Το έργο κατασκευάστηκε το 1986 και δωρήθηκε από τον καλλιτέχνη στο Δήμο της Θεσσαλονίκης με αφορμή την επέτειο των 2.300 χρόνων από την ίδρυση της πόλης. Σχετική μεταλλική πλάκα που βρίσκεται εντοιχισμένη πάνω το έργο μας ενημερώνει:

ΓΑΛΗΝΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ

ΨΗΦΙΔΟΓΡΑΦΟΣ

ΔΩΡΕΑ

ΥΠΟ ΤΟΥ ΙΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΩΝ

2300 ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΕΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ 1986

Δ/ΝΣΗ: Π. ΛΕΒΑΝΤΗ 4 ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ

ΤΗΛ: 436185

Ο Γαληνός και σε αυτό το ψηφιδωτό δεν ξεφεύγει από τη χριστιανική θεματολογία. Η παράθεση της διευθύνσεως και του τηλεφώνου του αποτελεί μια μόνιμη διαφήμιση σε δημόσιο μάλιστα χώρο που δικαιολογεί την ιδέα της "δωρεάς".

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Προσεγγίζοντας τα υπαίθρια γλυπτά της Θεσσαλονίκης, συλλογικό έργο, 14ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, Ιδιωτική Έκδοση, Θεσσαλονίκη, 1999

Φωτογραφίες από το ψηφιδωτό της Πέλλας στην Πέλλα

Φωτογραφίες από το μνημείο της Πέλλας στην Πέλλα

Το μνημείο του ιερέα Θωμά Μεκάλη στα Ιωάννινα

Ένα από τα πολλά μνημεία που στήθηκαν στην πόλη των Ιωαννίνων εξ' αφορμής της συμπλήρωσης εκατό ετών από την απελευθέρωση της πόλης είναι και ο μνημείο προς τιμήν του Θωμά Μεκάλη το οποίο τοποθετήθηκε στον προαύλιο χώρου του ναού της Παναγίας Περίβλεπτου.

Ο Θωμάς Μεκάλης ήταν ορθόδοξος ιερωμένος, εφημέριος του ναού της Περίβλεπτου. Δολοφονήθηκε στις 8 Οκτωβρίου του 1912 (είχε ήδη ξεσπάσει ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος) από ομάδα Τούρκων την ώρα που πήγαινε στο ναό για να τελέσει τον Όρθρο. Η δολοφονία του αποτελεί δείγμα του εμπόλεμου κλίματος στο οποίο βρισκόντουσαν η ελληνική και η οθωμανική κοινότητα της πόλης με την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου.

To μνημείο είναι ένα ψηφιδωτό δημιούργημα του Βλάσιου Τσοτσώνη (1951, Βέλο Κορινθίας). Τα αποκαλυπτήρια του πραγματοποιήθηκαν στις 21 Οκτωβρίου του 2012. Το ψηφιδωτό περιέχεται μέσα σε μαρμάρινη στήλη οποία περιμετρικά είναι στολισμένη με μαίανδρους. Πάνω από το ψηφιδωτό υπάρχει ανάγλυφος σταυρός ενώ κάτω από αυτό υπάρχουν δυο ανάγλυφα χέρια σε στιγμή χειραψίας. Αυτό το σημείο θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μήνυμα συναδέλφωσης των λαών. Στο ψηφιδωτό αναπαρίσταται ο Μεκάλης τη στιγμή της δολοφονίας: φοράει μπλε ράσα και έχει άσπρα μαλλιά και γένια. Στο αριστερό του χέρι κρατά το κλειδί της πόρτας του ναού (τον οποίο θα άνοιγε για να τελέσει τη λειτουργία) ενώ στο μέρος τς καρδιάς είναι καρφωμένος ένας σταυρός. Από αυτή τη πληγή στάζει αίμα.

Δεν γνωρίζω αν ο Μεκάλης δολοφονήθηκε όντως κατ' αυτόν τον τρόπο ή εάν αυτή η εικόνα αποτελεί συμβολισμό του καλλιτέχνη ο οποίος με αυτόν τον τρόπο υποδηλώνει το γεγονός ότι ο ιερέας έχασε τη ζωή εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων: δολοφονήθηκε από τους Οθωμανούς διότι ήταν χριστιανός και μάλιστα μέρος του ορθόδοξου κλήρου.

Σε δυο έτερες εντοιχισμένες πλάκες που βρίσκονται πέριξ του ψηφιδωτού (πάνω και αριστερά του) αναγράφονται αντιστοίχως τα λόγια:

ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΑΥΤΗ ΕΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ ΤΗΝ 8η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912

ΥΠΟ ΤΟΥΚΙΚΗΣ ΣΥΜΜΟΡΙΑΣ, ΕΝΩ ΜΕΤΕΒΑΙΝΕ ΝΑ ΤΕΛΕΣΕΙ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟ,

Ο ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΠΕΡΙΒΛΕΠΤΟΥ

ΠΑΠΑ - ΘΩΜΑΣ ΜΕΚΑΛΗΣ

ΕΡΓΟ

ΒΛΑΣΙΟΥ

ΤΣΟΤΣΩΝΗ

21/10/2012

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ιστοσελίδα Epirus Online, Μνημείο στην Περίβλεπτο για τον παπα - Θωμά Μεκάλη, 15.10.2012
• Επίσημη ιστοσελίδα του Βλάσιου Τσοτσώνη

Το ψηφιδωτό για την απελευθέρωση της Φλώρινας

Στον περιβάλλοντα χώρο του μητροπολιτικού μεγάρου της Φλώρινας υπάρχει το ψηφιδωτό το οποίο στήθηκε το 2012 σε ανάμνηση της απελευθέρωσης της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό. Στο ψηφιδωτό εικονίζεται ένας ιερέας να παραδίδει το κλειδί της πόλης στον αρχιστράτηγο της ελληνικής στρατιάς, διάδοχο Κωνσταντίνο. Πίσω από τον Κωνσταντίνο στέκονται δυο Έλληνες αξιωματικοί πάνω από τους οποίους ανεμίζει η ελληνική σημαία. Πίσω από τον ορθόδοξο ιερέα στέκει ένας νεαρός άνδρας με ευρωπαϊκή ενδυμασία και πίσω από αυτόν ένας ηλικιωμένος Οθωμανός με φέσι στο κεφάλι και μπαστούνι. Η όλη σκηνή διαδραματίζεται με φόντο το μητροπολιτικό μέγαρο της πόλης. Στην κορυφή του ψηφιδωτού αναγράφονται με μπλε ψηφίδες τα λόγια:

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩCΗ ΤΗC ΦΛΩΡΙΝΑC 1912

Το ψηφιδωτό στηρίζεται σε μαρμάρινη βάση στην πρόσοψη του οποίου υπάρχει ανάγλυφο το αστέρι της Βεργίνας. Στα πλαϊνά του βάθρου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΕΠΟΙΗΘΗ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟC

ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΦΛΩΡΙΝΗC, ΠΡΕCΠΩΝ

& ΕΟΡΔΑΙΑC

κ. ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ ΤΟΥ Α΄

ΔΑΠΑΝΑΙC ΤΗC

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗC

ΕΝΟΤΗΤΟC ΦΛΩΡΙΝΗC

ΕΝ ΕΤΕΙ CΩΤΗΡΙΩ

ΑΠΟ ΧΡΙCΤΟΥ 2012

Χορηγός του έργου υπήρξε όπως βλέπουμε η περιφερειακή ενότητα της Φλώρινας. Το ψηφιδωτό δεν κατασκεύασε μεμονωμένος καλλιτέχνης αλλά οι καλόγριες της Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μάκρης Αλεξανδρούπολης (Παναγία του Έβρου). Τα αποκαλυπτήρια του έργου πραγματοποιήθηκαν στις 8 Νοεμβρίου του 2012.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Περιφερεια Δυτικής Μακεδονίας, Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας, Δελτίο Τύπου: ψηφιδωτό για την απελευθέρωση της Φλώρινας, 09.11.2012

Το ψηφιδωτό του αγίου Αναστασίου στο Ναύπλιο

Στην πόλη του Ναυπλίου, δίπλα ακριβώς από το ναό ο οποίος είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου, υπάρχει ψηφιδωτό μνημείο προς τιμήν του αγίου Αναστασίου του Νεομάρτυρα. Ο Αναστάσιος δολοφονήθηκε από τους Τούρκους στο σημείο εκείνο το έτος 1655. Για την εύρεση του σημείου βοήθησε όπως διαβάζω στο Αγιορείτικο Βήμα η ελιά η οποία υπάρχει δίπλα από το ναό η οποία λέγεται ότι είναι υπερ - αιωνόβια. Την είδα αυτήν την ελιά, είναι όντως γέρικη και αρκετά μεγάλη σε μέγεθος αλλά αυτό βεβαίως είναι γεγονός τελείως άσχετο με τη δολοφονία του Αναστασίου. Διότι αρκετοί ταυτίζουν την αντοχή της ελιάς με την ευλογία του Αναστασίου, πράγμα έξω από τους νόμους της φυσικής και ως εκ τούτου μη ρεαλιστικό.

Έρχομαι στο μνημείο. Κατασκευάστηκε από την γλύπτρια Ευδοκία Παπαγεωργίου. Το ψηφιδωτό απεικονίζει έναν άγγελο με φωτοστέφανο να δέχεται στην αγκαλιά του έναν άνθρωπο, προφανώς τον Αναστάσιο. Στο πίσω μέρος του ψηφιδωτού επίσης με ψηφίδες αναγράφονται τα λόγια:

CTOΝ ΤΟΠΟ ΑΥΤΟ

ΕΜΑΡΤΥΡΙCΕ Ο ΑΓΙΟΣ

ΑΝΑCΤΑCΙΟΣ Ο ΝΑV

ΠΛΙΕVEΣ ΕΝ ΕΤΕΙ 1655

Πιο κάτω, σε εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα αναγράφονται τα λόγια:

ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΑΠΑΝΑΙΣ

ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΤΩΝ

ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΝΑΥΠΛΙΕΩΝ

Ο ΝΑΥΠΛΙΟΣ

Πάνω στο ψηφιδωτό στο κάτω δεξιά μέρος,  εντοπίζουμε με ψηφίδες την υπογραφή της γλύπτριας

ΕΥΔΟΚΙΑ Π.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ευάγγελος Μπουγιώτης, Αγιορείτικο Βήμα, ο Άγιος Αναστάσιος Ναυπλίου και η Ιερή Ελαία, 05.04.2013

Φωτογραφίες από το μνημείο της Απελευθέρωσης της Φλώρινας

Φωτογραφίες από το ψηφιδωτό του αγίου Αναστασίου στο Ναύπλιο

Κάτω δεξιά ο χορηγός του έργου

Η υπογραφή της γλύπτριας