Οδός Ελλήνων: Βλάστη

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Βλάστη. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2015

Το ταφικό μνημείο του Χριστόδουλου Γαλάνου στη Βλάστη

Για τον βίο του μεγάλου Βλατσιώτη ευεργέτη Χριστόδουλου Γαλάνου (αρκετές φορές στη βιβλιογραφία αναφέρεται και ως Γαλανός) έκανα λόγο σε προηγούμενο άρθρο αυτής της στήλης. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθώ στο ταφικό του μνημείο το οποίο βρίσκεται στα νεκροταφεία της Βλάστης.

Ο Ζήκος Τσίρος στο βιβλίο του «Βλάστη: τετράδια της πατρίδας μου» αναφέρει πως όταν πέθανε ο Γαλάνος αρχικά ενταφιάστηκε στην πόλη των Αθηνών. Στις 1 Αυγούστου του 1960, τρία έτη μετά τον θάνατο του, τα οστά του μεταφέρθηκαν στη γενέτειρα του όπου και παρέμειναν για τρεις ημέρες στο ναό του αγίου Μάρκου. Στις 3 Αυγούστου, ενταφιάστηκαν στο νεκροταφείο του χωριού.

Το ταφικό μνημείο του Χριστόδουλου Γαλάνου ακολουθεί τα πρότυπα των αντίστοιχων μνημείων μεγάλων αστικών οικογενειών στο Α΄ Νεκροταφείο των Αθηνών, στο ορθόδοξο νεκροταφείο του αγίου Γεωργίου στην Ερμούπολη, στο νεκροταφείο του Ναυπλίου κτλ. Πρόκειται για ορειχάλκινο άγαλμα το οποίο αναπαριστά μια νεαρή έφηβη κοπέλα. Φοράει φόρεμα, έχει τα πόδια της ενωμένα σε στάση προσοχής και τα μαλλιά της πιασμένα. Πάνω στην μαρμάρινη πλάκα του τάφου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΓΑΛΑΝΟΥ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΓΑΛΑΝΟΣ

ΑΠΕΒΙΩΣΕΝ 1940

ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΓΑΛΑΝΟΣ

ΑΠΕΒΙΩΣΕΝ 1913

ΠΗΝΕΛΟΠΗ Γ. ΓΑΛΑΝΟΥ

ΑΠΕΒΙΩΣΕΝ 1946

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΓΑΛΑΝΟΣ

ΑΠΕΒΙΩΣΕΝ 1939

ΜΙΝΕΡΒΑ Κ. ΓΑΛΑΝΟΥ

ΑΠΕΒΙΩΣΕΝ 1922

Βλέπουμε πως το μνημείο επέχει θέση σήματος όχι μόνο για τον Χριστόδουλο Γαλάνο αλλά για ολόκληρη την οικογένεια του, πρόκειται δηλαδή για έναν οικογενειακό τάφο. Δεν είναι το μοναδικό μνημείο τέτοιου είδους στο νεκροταφείο της Βλάστης: υπάρχει και η «Σιωπή» η οποία επίσης συνδέεται με την οικογένεια Γαλάνου και για στην οποία θα αναφερθώ στο επόμενο άρθρο.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές

Ζήκος Τσίρος, Βλάστη: Τετράδια της Πατρίδας μου, Θεσσαλονίκη, 1964

Τετάρτη 9 Σεπτεμβρίου 2015

Ο ναός του αγίου Γεωργίου στη Βλάστη

Όπως είδαμε σε προηγούμενο μας άρθρο, ο πρώτος ορθόδοξος ναός της Βλάστης ήταν αυτός του αγίου Νικολάου στο κέντρο περίπου του οικισμού. Καθώς όμως τα χρόνια περνούσαν και η οικονομική ευμάρεια του τόπου διόγκωνε με γεωμετρικούς ρυθμούς τον πληθυσμό, η ανάγκη για τη δημιουργία μιας νέας ενορίας κρίθηκε απαραίτητη. Έτσι λοιπόν θεμελιώθηκε νέος ναός περίπου διακόσια μέτρα βόρεια του αγίου Νικολάου, ναός ο οποίος αφιερώθηκε στη μνήμη του αγίου Γεωργίου.

Ο πρώτος ναός – διότι το κτίσμα που στέκει όρθιο στις μέρες μας είναι μεταγενέστερο – αποπερατώθηκε σύμφωνα με τον Ζήκο Τσίρο το 1824. Ο ίδιος συγγραφέας στηριζόμενος σε αφιερώσεις εικόνων που υπάρχουν εντός του ναού και μερικές από τις οποίες φέρουν αφιέρωση με ημερομηνία το έτος 1819 ισχυρίζεται ότι πρέπει να θεμελιώθηκε κάπου μέσα στη δεκαετία του 1810. Δίνει επίσης μια περιγραφή του ναού σύμφωνα με την οποία καταλαβαίνουμε ότι ο νέος ναός δεν κτίστηκε στα πρότυπα του παλαιού αλλά είναι εξ ‘ ολοκλήρου νέας τεχνοτροπίας.

Ο ναός που συναντούμε στις μέρες μας κτίστηκε εκ θεμελίων το 1959. Πρόκειται για μια μονόκλιτη βασιλική η οποία φέρει ορθογώνιο τρούλο καλυμμένο από κεραμίδια όπως και η υπόλοιπη σκεπή. Το σύνολο του ναού είναι κατασκευασμένο από πέτρα. Η κεντρική θύρα βρίσκεται στη δυτική πλευρά του ναού, είναι κατασκευασμένη από σίδερο και φέρει τα αρχικά «ΚΖ». Προφανώς, πρόκειται για τα αρχικά του ονόματος και του επωνύμου του ανθρώπου που έκανε τη χορηγία για την κατασκευή της.

Στην πρόσοψη υπάρχει ξύλινο στέγαστρο. Εντός του ο ναός δεν παρουσιάζει τίποτε το ιδιαίτερο: υπάρχουν έξι σειρές από ξύλινα στασίδια και ένα ξύλινο τέμπλο. Από τους τοίχους απουσιάζουν οι αγιογραφίες. Στον εξωτερικό χώρο εντοπίζουμε το καμπαναριό, μια μικρή πέτρινη κατασκευή η οποία δεν υπερβαίνει τα 2,50 μέτρα. Στην πρόσοψη του, πάνω από την καμπάνα υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή στην οποία αναγράφονται τα παρακάτω:

ΔΩΡΕΑ

ΙΩΑΝΝΟΥ Μ. ΤΖΑΦΕΤΤΑ

ΜΝΗΜΗ ΓΟΝΕΩΝ

ΜΕΛΑ ΚΑΙ ΜΑΡΙΚΑΣ

2004

Στον πέτρινο περίβολο και πλάι στην είσοδο υπάρχει έτερη μαρμάρινη πλάκα η οποία ονοματίζει το ναό και και υποδεικνύει το έτος κατασκευής (1800 – ημερομηνία με την οποία δεν συμφωνεί ο Ζήκος Τσίρος στα γραπτά του ενώ είναι και μάλλον παραπλανητική μιας και το εν λόγω κτίσμα είναι κατά 159 χρόνια νεότερο από την αναγραφόμενη ημερομηνία):

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΈΤΟΣ 1800

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

Ζήκος, Τσίρος (1960), Η Βλάστη: Τετράδια της Πατρίδας μου, Θεσσαλονίκη

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στη Βλάστη

Στα νοτιοδυτικά του οικισμού της Βλάστης και κάτω ακριβώς από τη σκιά του Άσκιου όρους εκτείνεται ο κατάφυτος λόφος του Προφήτη Ηλία, ο λόφος του αη – λιά για τους ντόπιους. Όπως συνηθίζεται σε όλη την επικράτεια έτσι και στη Βλάστη ο ναός του Προφήτη Ηλία κτίστηκε πάνω σε ύψωμα, σε ένα μοναδικού κάλλους ξέφωτο στην κορυφή του λόφου.

Ο ναός είναι κατασκευασμένος από πέτρα. Πρόκειται για μια μονόκλιτη βασιλική άνευ τρούλου η σκεπή της οποίας είναι καλυμμένη από κεραμίδια. Στις δυο πλαϊνές πλευρές υπάρχουν αντιστοίχως από τέσσερα παράθυρα ενώ η μια και μοναδική θύρα είναι αυτή που βρίσκεται στην πρόσοψη, στη δυτική δηλαδή πλευρά του ναού. Δεξιά και αριστερά της εισόδου υπάρχουν δυο πλάκες, μια μεταλλική και άλλη μια μαρμάρινη. Πάνω τους είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

Στη μεταλλική:

ΑΝΗΓΕΡΘΗ

ΔΑΠΑΝΙΣ

ΣΥΛΟΓΟΥ

ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ

ALBANY, N.Y.

1917 – 1969

Στη μαρμάρινη

ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΑΠΑΝΗ

ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΒΛΑΤΣΙΩΤΩΝ

«Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ»

ΑΛΜΠΑΝΥ Ν.Υ.

ΕΝ ΈΤΕΙ 1956

Ο Ζήκος Τσίρος στο έργο του αναφέρει πως σε μια μικρή καμάρα υπήρχε με κεφαλαία γράμματα η παρακάτω επιγραφή:

«ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗ Ο ΘΕΙΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΑ ΔΙΑ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΟΥ ΕΝΤΙΜΟΛΟΓΙΩΤΑΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ – ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ 1802 ΙΟΥΝΙΟΥ 11»

Ο Τσίρος αναφέρει πως και στα χρόνια του αυτή η καμάρα δεν υπήρχε δεν μας λέει όμως από που πληροφορήθηκε την ύπαρξη της. Όπως και να χει, το κτίσμα που συναντούμε στις μέρες μας είναι η ανακαινισμένη μορφή του Προφήτη Ηλία που όπως δηλώνουν και οι εντοιχισμένες πλάκες οικοδομήθηκε από τον Σύλλογο Βλατσιωτών της Νέας Υόρκης – ένα ακόμα τεκμήριο για το μέγεθος της οικονομικής ευμάρειας αλλά και της γεωγραφικής διασποράς κατά μήκος του πλανήτη των Βλατσιωτων.

Πλάι στο ναό υπάρχει μικρό μεταλλικό καμπαναριό το οποίο σε ύψος δεν ξεπερνάει τα τέσσερα μέτρα. Τούτη η κατασκευή όπως μας μαρτυρά η μεταλλική πλάκα που βρίσκεται τοποθετημένη πάνω του είναι μεταγενέστερη της ανακαίνισης:

ΑΝΗΓΕΡΘΗ

ΔΑΠΑΝΗ

ΚΩΝ/ΤΙΝΟΥ Γ. ΛΑΜΠΑ

1968

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

Ζήκος, Τσίρος (1960), Η Βλάστη: Τετράδια της Πατρίδας μου, Θεσσαλονίκη

Τετάρτη 22 Ιουλίου 2015

Ο ναός του αγίου Νικολάου στη Βλάστη

Στο κέντρο της Βλάστης και λίγα μόλις μέτρα ανατολικότερα της κεντρικής πλατείας βρίσκεται ο αρχαιότερος ορθόδοξος ναός του οικισμού που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του αγίου Νικολάου.

Ο άγιος Νικόλαος κτίσθηκε το έτος 1761. Είναι εξ’ ολοκλήρου πέτρινος με τη σκεπή να καλύπτεται από κόκκινα κεραμίδια. Πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική άνευ τρούλου η οποία περιστοιχίζεται από ψηλό, πέτρινο περίβολο. Η είσοδος του περιβόλου καλύπτεται με μια μεγάλη, ξύλινη θύρα ενώ δεξιά και αριστερά αυτής υπάρχουν αντιστοίχως οι προτομές του Κοσμά του Αιτωλού και του Γεώργιου Σίνα. Από την μέσα πλευρά, πλάι στην πόρτα υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα από γρανίτη στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ

ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΟΔΩΝ 1992

ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

ΣΤΟΥΣ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥΣ:

ΝΙΚΟ ΑΘ. ΚΑΤΣΑΝΙΚΑ – 1987

ΓΙΩΡΓΟ ΝΙΚ. ΤΖΙΑΦΕΤΤΑ 1993

Η κεντρική είσοδος του ναού βρίσκεται στην πλαϊνή βόρεια πλευρά του. Πλάι από αυτήν υπάρχει εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα παρακάτω:

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΛΑΣΤΗΣ

ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΟΣ

ΤΕΜΠΛΟΣ ΕΚ ΜΟΣΧΟΠΟΛΕΩΣ ΌΠΟΥ ΜΕΤΕΦΕ-

ΡΑΝ ΤΟ 1769 ΣΤΟ ΜΠΛΑΤΣΙ Ο ΙΕΡΕΑΣ ΜΟΣΧΟ-

ΠΟΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΙΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

ΤΟΥ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΑΣ.

ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥ ΒΑΡΩΝΟΥ ΣΙΜΩΝΟΣ Γ. ΣΙΝΑ ΒΙΕΝΝΗ

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΟΣΧΟΠΟΛΕΩΣ 1769

Στη δυτική πλευρά του ναού υπάρχει εντοιχισμένο μικρό ξύλινο καμπαναριό ενώ παραδίπλα είναι εντοιχισμένες δυο μαρμάρινες πλάκες οι οποίες γράφουν αντιστοίχως τα παρακάτω:

ΝΟΜΑΡΧΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΜΗΤΛΙΑΓΚΑΣ

ΒΛΑΣΤΗ

2002

και η έτερη

ΔΑΠΑΝΗ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Ν. ΦΙΣΤΑ

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΓΟΝΕΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΚΑΙ ΓΛΥΚΕΡΙΑΣ ΦΙΣΤΑ

ΒΛΑΣΤΗ 2002

Καθώς μπαίνουμε στο ναό αυτό που βεβαίως κυριαρχεί στο οπτικό μας πεδίο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο από τη Μοσχόπολη. Σύμφωνα με τον Ζήκο Τσίρο, οι Βλατσιώτες αγόρασαν το τέμπλο από τους Μοσχοπολίτες το 1769 ενώ το πωλητήριο – σύμφωνα πάντα με τον Τσίρο – βρίσκεται στα αρχεία της μητρόπολης Σισανίου και Σιατίστης. Γι’ αυτό και μόνο το υπέροχο έργο λαϊκής τέχνης – πραγματικό καύχημα της οικονομικής ευμάρειας των κατοίκων της Μοσχόπολης – αξίζει κανείς να επισκεφτεί το ναό. Ακριβώς απέναντι από το τέμπλο, στο ύψος του γυναικωνίτη βρίσκεται τοποθετημένη η αρχαιότερη μαρμάρινη πλάκα του ναού η οποία αναγράφει τα παρακάτω:

ΑΜΜΟΚΟΝΙΑΣΙΣ

ΔΑΠΑΝΗ Μ.Γ. ΛΑΓΓΑ

ΚΙΟΝΕΣ ΔΑΠΑΝΗ

Ι.Ν. ΤΖΙΑΦΗ

ΙΟΥΝΙΩ 1. 1902

Πράγματι τα τρία κλίτη χωρίζονται με κίονες που φέρουν κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού ενώ πάνω από κάθε κίονα αναπαρίσταται αγιογραφικώς και ένας Απόστολος.

Ο άγιος Νικόλαος της Βλάστης αποτελεί το σημαντικότερο θρησκευτικό αξιοθέατο του διευρυμένου Δήμου της Εορδαίας. Η σημαντικότητα του έγκειται όχι μόνο στην παλαιότητα ή στην αρχιτεκτονική του αλλά κυρίως στο υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο που φέρει εντός του. Είναι κρίμα λοιπόν αυτός ο ναός να παραμένει τις περισσότερες – αν όχι όλες – μέρες του χρόνου κλειστός στο ευρύ κοινό στερώντας από του κατοίκους και τους επισκέπτες ένα αξιοθέατο που είναι κυριολεκτικά άξιο θέασης.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το περίφημο ξυλόγλυπτο τέμπλο της Μοσχόπολης εδώ

Πηγές

Βλάστη: τα τετράδια της πατρίδας μου, Ζήκος Τσίρος, Θεσαλλονίκη, 1964

Το ξωκλήσι της αγίας Παρασκευής στη Βλάστη

Έξω από τον οικισμό της Βλάστης και νοτιοδυτικώς της θέση «λιβάδια» πάνω σε ένα λόφο που είναι ευρύτερα γνωστός στους κατοίκους του χωριού ως το «Κιόσκι» βρίσκεται κτισμένο το ξωκλήσι της αγίας Παρασκευής. Πρόκειται για ένα μονόχωρο ναΐσκο κατασκευασμένο από πέτρα. Πάνω από την πρόσοψη του ναού προεξέχει ένα μικρό καμπαναριό χτισμένο από τούβλα. Όταν επισκέφτηκα τον χώρο τόσο η κεντρική θύρα όσο και το ένα και μοναδικό παράθυρο ήταν καλυμμένα με λαμαρίνες, προφανώς για προστασία από τις χαμηλές θερμοκρασίες και το χιόνι. Μπροστά από την θύρα υπάρχει ξύλινο κιόσκι οι τέσσερις βάσεις του οποίου στηρίζονται σε δυο πέτρινες προεξοχές. Τέλος, στα πλαϊνά θύρας υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφεται το όνομα του κτήτορα και το έτος της κατασκευής:

ΑΝΗΓΕΡΘΗ

ΔΑΠΑΝΑΙΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ. ΒΡΑΝΑΚΗ

ΕΝ ΕΤΕΙ 1958

Την ιστορία πίσω από την ανέγερση του ναού μας τη διασώζει ο Ζήκος Τσίρος και τη μεταφέρω αυτούσια «[...] εκτίσθη υπό του φιλογενούς Γεωργίου Κ. Βρανάκη στις 10-08-1959, γόνου του μεγάλου ευεργέτου Γεώργιου Βρανάκη, για τη διάσωση του, από βέβαιο θάνατο, την ημέρα της Αγίας Παρασκευής από τους Γερμανούς». Το 1958 που αναγράφεται στην πλάκα αντιστοιχεί στο έτος θεμελίωσης ενώ η ημερομηνία που παραδίδει ο Ζήκος Τσίρος αντιστοιχεί προφανώς στη μέρα που πραγματοποιήθηκαν τα θυρανοίξια του ναού.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές

Βλάστη: Τετράδια της Πατρίδας μου, Ζήκος Τσίρος, Θεσσαλονίκη, 1964

Ο ναός του αγίου Αθανασίου στη Βλάστη

Καθώς φεύγουμε από τον οικισμό της Βλάστης και κατευθυνόμαστε πάνω στον επαρχιακό δρόμο με κατεύθυνση προς το Σισάνι, συναντούμε στο αριστερό μας χέρι απέναντι από τα νεκροταφεία και πάνω στους πρόποδες του λόφου του Προφήτη Ηλία τον ορθόδοξο ναό του αγίου Αθανασίου.

Ο άγιος Αθανάσιος είναι ουσιαστικά ο κοιμητηριακός ναός της Βλάστης. Πρόκειται για μια μονόκλιτη βασιλική άνευ τρούλου κατασκευασμένη από πέτρα. Η σκεπή είναι καλυμμένη με κόκκινα κεραμίδια. Πάνω από την κεντρική είσοδο του ναού υπάρχει επιγραφή η οποία έχει αλλοιωθεί με το πέρασμα των χρόνων. Ανατρέχοντας στο βιβλίο του Ζήκου Τσίρου «Βλάστη: Τετράδια της Πατρίδας μου» προχωράμε στην αποκρυπτογράφηση:

Κτήτορ του Ναού

Κοινότης της Βλάστης

1869

Από αυτήν την επιγραφή καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ο ναός κατασκευάστηκε το 1869 με έξοδα της Κοινότητας. Στα πλαϊνά της θύρας υπάρχει έτερη επιγραφή (καλύτερα διατηρημένη από την προηγούμενη) η οποία αναγράφει το έτος 1869.

Το ότι ο άγιος Αθανάσιος είναι ο κοιμητηριακός ναός της Βλάστης μας το μαρτυρεί όχι μόνο η θέση του (απέναντι από τα νεκροταφεία) αλλά και το γεγονός ότι στο βορειοανατολικό τμήμα του είναι χτισμένο το οστεοφυλάκιο του οικισμού εκεί όπου φυλάσσονται τα οστά μετά την διαδικασία της εκταφής. Περιμετρικά του ναού υπάρχει μικρού ύψους πέτρινος περίβολος ενώ στη νοτιοδυτική πλευρά του υπάρχει μεταλλικό καμπαναριό ύψους περίπου τεσσάρων μέτρων. Το καμπαναριό είναι κατά πολύ μεταγενέστερο του ναού και αυτό μας το επιβεβαιώνει και η μαρμάρινη πλάκα η οποία είναι τοποθετημένη στην πρόσοψη του:

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΔΕΛΦΩΝ ΑΘΑΝ. ΛΕΚΚΑ

1981

Φωτογραφίες από το ναό εδώ

Πηγές:

Βλάστη: Τετράδια της Πατρίδας μου, Ζήκος Τσίρος, Θεσσαλονίκη, 1964

Η προτομή του Κοσμά του Αιτωλού στη Βλάστη

Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, ένας από τους πολλούς οικισμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που επισκέφτηκε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν και η Βλάστη. Οι κάτοικοι του χωριού φαίνεται πως διατήρησαν αυτήν την επίσκεψη (η παράδοση αναφέρει δύο, μια το 1775 και άλλη μια δυο χρόνια μετά) στη συλλογική τους μνήμη και θέλοντας να την μνημονεύσουν ανήγειραν δυο μνημεία.

Το πρώτο μνημείο είναι μια προτομή του Κοσμά του Αιτωλού η οποία βρίσκεται τοποθετημένη ακριβώς έξω από την είσοδο του προαυλίου του αγίου Νικολάου. Πρόκειται για μια μαρμάρινη κατασκευή έργο αγνώστου γλύπτη. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός αναπαρίσταται σε μέση ηλικία. Φοράει τα ρούχα του ορθόδοξου μοναχού και έχει μακριά, πυκνή γενειάδα. Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΑΓΙΟΣ

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

1714 – 1779

ΠΕΡΑΣΕ ΚΑΙ ΔΙΔΑΞΕ

ΣΤΗ ΒΛΑΣΤΗ ΤΑ ΈΤΗ

1775 ΚΑΙ 1777

Σύμφωνα πάντα με την ορθόδοξη παράδοση, ο Κοσμάς ο Αιτωλός είχε το συνήθειο με το που έφτανε σε κάποιον οικισμό να τοποθετεί έναν ξύλινο σταυρό και να κηρύττει δίπλα σε αυτόν. Σε ανάμνηση αυτού του σταυρού οι κάτοικοι της Βλάστης τοποθέτησαν σε λόφο νοτιοδυτικά του οικισμού έναν μεγάλο σιδερένιο σταυρό ο οποίος είναι ορατός από μακριά και ο οποίος αποτελεί το δεύτερο μνημείο στο χωριό αναφορικά με το πέρασμα του Κοσμά του Αιτωλού. Πάνω στο σταυρό υπάρχει εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα η οποία όπως παρατηρεί ο αναγνώστης στην αντίστοιχη φωτογραφία δυστυχώς βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση και στην οποία είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΜΝΗΜΗ

ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

ΔΙΔΑΞΕ ΣΤΗ ΒΛΑΣΤΗ

ΤΑ ΈΤΗ 1775 ΚΑΙ 1777

ΔΩΡΕΑ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Ν. ΒΑΡΒΑΡΟΥΣΗ

ΒΛΑΣΤΗ 15 8 2006

Ο σταυρός λοιπόν όπως μας πληροφορεί η μικρή πλάκα τοποθετήθηκε τον Δεκαπενταύγουστο του 2006 και είναι χορηγία της Γεωργίας Βαρβαρούση.

Φωτογραφίες από την προτομή εδώ
Φωτογραφέις από τον σταυρό εδώ

Τρίτη 21 Ιουλίου 2015

Το μνημείο πεσόντων της Μάχης της Βλάστης στο λόφο του Προφήτη Ηλία

Νοτίως του οικισμού της Βλάστης υψώνεται το ύψωμα του Προφήτη Ηλία στη κορυφή του οποίου είναι κτισμένος ο ομώνυμος ναός. Μια ματιά στον χάρτη αποδεικνύει πως τούτος ο λόφος είναι εξαιρετικά σημαντικός για τον έλεγχο τόσο της Βλάστης όσο και του περάσματος που οδηγεί στο γειτονικό Σισάνι. Σε εκείνο λοιπόν το ύψωμα τον Νοέμβρη του 1948 έλαβε χώρα αιματηρή μάχη μεταξύ των δυνάμεων του Εθνικού Στρατού και εκείνων του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας.

Το βάρος της επίθεσης από πλευράς Εθνικού Στρατού έπεσε κυρίως στις μονάδες των Ειδικών Δυνάμεων και ιδιαίτερα στην Α΄ και τη Β΄ Μοίρα των Καταδρομών. Στόχος ήταν η κατάληψη των γειτονικών της Βλάστης υψωμάτων και η εκκαθάριση του όρους Άσκιου από τις δυνάμεις των ανταρτών. Φαίνεται ωστόσο πως ο διοικητής της καταδρομικής δύναμης Συνταγματάρχης Κυριάκος Παπαγεωργόπουλος δεν υπολόγισε ορθά τις δυνάμεις των ανταρτών (τους υπολογίζε για εκατόν πενήντα ενώ στην πραγματικότητα στο σημείο ήταν συγκεντρωμένη όλη η 18^η Ταξιαρχία του ΔΣΕ, σύνολο πάνω από χίλιοι μάχιμοι άνδρες) με αποτέλεσμα η Β΄ ΜΚ να κατορθώσει μεν προσωρινώς την κατάληψη του λόφου του Προφήτη Ηλία να αναγκαστεί δε σε υποχώρηση όταν δέχτηκε επίθεση από τα γύρω τμήματα των ανταρτών τα οποία υπερτερούσαν ολοκληρωτικά σε αριθμό.

Στη μάχη του υψώματος του Προφήτη Ηλία έχασαν τη ζωή τους τρεις αξιωματικοί και δεκαοχτώ οπλίτες του Εθνικού Στρατού. Προς τιμήν τους τοποθετήθηκε πλάι στο ναό του Προφήτη Ηλία μνημείο το οποίο μνημονεύει τον βαθμό και τα ονοματεπώνυμα τους. Πρόκειται για μια μαρμάρινη ορθογώνια στήλη στην κορυφή της οποίας απεικονίζεται ανάγλυφα το σήμα των Ειδικών Δυνάμεων με την φράση «ο τολμών νικά». Από κάτω ακολουθούν εγχάρακτα τα παρακάτω λόγια:

IEΡΗ ΜΝΗΜΗ

ΠΡΟΣ

ΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΑΣ ΑΞΚΟΥΣ

ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΑΣ ΤΩΝ Α-Β ΜΚ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗΝ

ΒΛΑΣΤΗΣ

21-23 ΝΟΕ 1948

ΑΞΚΟΙ

ΑΝΘΛΓΟΣ ΠΑΝΑΓΑΚΟΣ ΚΩΝ Β ΜΚ

ΑΝΘΛΓΟΣ ΡΙΖΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ Β ΜΚ

ΑΝΘΛΓΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ Θ. Β ΜΚ

ΟΠΛΙΤΑΙ

Κ/Δ ΜΕΣΤΟΥΣΑΚΗΣ ΜΙΧ. Α ΜΚ

Κ/Δ ΤΣΟΥΜΑΡΗΣ ΑΝΤΩΝ. Α ΜΚ

Κ/Δ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΑΥΛΟΓΙΑΡΗΣ ΚΩΝ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΑΓΓΕΛΗΣ ΘΩΜΑΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΒΕΡΥΚΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ Β ΜΚ

Κ/Δ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΚΥΡΙΑΖΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΛΑΤΖΟΥΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΜΑΣΤΡΟΓΙΩΡΓΟΣ ΡΑΖ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΝΤΟΥΚΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛ. Β ΜΚ

Κ/Δ Π’’ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Κ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΤΟΥΝΤΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΤΣΙΡΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΤΣΙΤΟΥΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΦΛΩΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Β ΜΚ

Παρακάτω ακολουθεί μεταγενέστερη εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένα τα ονόματα των παρακάτω καταδρομέων:

ΚΑΤΑΔΡΟΜΕΙΣ

ΚΑΡΠΟΥΖΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΛΙΑΤΣΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ

ΜΠΑΤΟΥΔΗΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Οι πηγές αναφέρουν δεκαοχτώ νεκρούς οπλίτες ενώ στο μνημείο αναγράφονται τα ονόματα εικοσιδύο. Όπως προανέφερα, η πλάκα που αναγράφει τα ονόματα των επιπλέον τεσσάρων καταδρομέων είναι μεταγενέστερη και δυστυχώς δεν αναφέρει την μονάδα στην οποία υπηρετούσαν. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου σύμφωνα με άρθρο του Γεώργιου Καζαντζή το οποίο συνοδεύεται και με την ανάλογη φωτογραφία (βλ. πηγές) πραγματοποιήθηκαν στις 28 Ιουλίου του 1986. Ως χορηγοί μνημονεύονται στο ίδιο άρθρο οι επιζώντες της Β΄ ΜΚ, η Κοινότητα της Βλάστης και διάφοροι βετεράνοι άνδρες των ΛΟΚ.

Το μνημείο σήμερα διατηρείται σε καλή κατάσταση ενώ κάθε χρόνο συγκεντρώνονται στο σημείο βετεράνοι άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων από όλη την Ελλάδα προκειμένου να αποτίσουν φόρο τιμής στους πεσόντες.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές

Τετάρτη 15 Ιουλίου 2015

Το παρεκκλησι των αγίων Δημητρίου και Μαρίνας στη Βλάστη

Τα νεκροταφεία της Βλάστης βρίσκονται έξω από τα οικιστικά όρια του χωριού, πάνω στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί στο Σισάνι. Πρόκειται για μια υπέροχη τοποθεσία η οποία έχει θέα το λόφο του Προφήτη Ηλία καθώς και το όρος Μουρίκι. Στο κέντρο περίπου του διαμορφωμένου χώρου βρίσκεται χτισμένο το παρεκκλήσι των αγίων Δημητρίου και Μαρίνας. Τούτος ο ναΐσκος δεν πρέπει να συγχέεται με τον κοιμητηριακό ναό του χωριού που βρίσκεται απέναντι από τα νεκροταφεία – πάνω στο δρόμο που οδηγεί στον αη – λια και που είναι αφιερωμένος στον άγιο Αθανάσιο.

Τούτο λοιπό το κοιμητηριακό παρεκκλήσι είναι ένας μικρός, μονόχωρος ναΐσκος με τρούλο. Η σκεπή του είναι καλυμμένη με κεραμίδια ενώ στη κορυφή του τρούλου υπάρχει μεταλλικός σταυρός. Πλάι από την κεντρική θύρα υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΔΩΡΕΑ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑC

KΩΝ Ν. ΚΩΝCΤΑΝΤΟΥΛΑ

ΕΙC MNHMHN TOY YIOY TOYC

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

CICANIOY –CIATICTHC

ANTΩΝΙΟΥ Α΄

Στα πλαϊνά πλευρά του ναού υπάρχει έτερη εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα παρακάτω:

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ

Η οικογένεια Κωνσταντούλα προφανώς αφιέρωσε το ναό στον άγιο Δημήτριο εξαιτίας του γεγονότος ότι ο νεκρός γιος τους έφερε το όνομα του. Η αφιέρωση στην αγία Μαρίνα πραγματοποιήθηκε διότι ο Δημήτριος Κωνσταντούλας έχασε τη ζωή του σε τροχαίο στην Αθήνα ανήμερα της εορτής της αγίας. Όσον αφορά το έτος ανέγερσης του ναού, η αναφορά στην επιγραφή του ονόματος του Μητροπολίτη Σιάτιστας και Σισανίου Αντώνιου Κόμπου το τοποθετεί στα χρόνια της διακονίας του δηλαδή από το 1974 εως το 2005.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ