Φωτογραφίες από το ναό του αγίου Νικολάου στη Βλάστη

Δυο μαρμάρινες πλάκες εντοιχισμένες στην
πρόσοψη του ναού

Εντοιχισμένη πλάκα από γρανίτη στην είσοδο της
 περίφραξης του ναού

Έντοιχισμένη μεταλλική πλάκα δίπλα από την κεντρική
θύρα του ναού

Λεπτομέρειες από το εσωτερικό του ναού

Η κρήνη του Χρήστου Παληού στη Βλάστη της Εορδαίας

Στον περιφερειακό δρόμο του οικισμού της Βλάστης υπάρχει τσιμεντένια βρύση, κληροδότημα του Χρήστου Παληού στη μνήμη του πατέρα του και δημιούργημα του αρχιτέκτονα Ιωάννη Ζιάμου.

Πρόκειται για μια κατασκευή από τσιμέντο ύψους περίπου δυο μέτρων και τριάντα εκατοστών. Ο πίσω τοίχος της κρήνης είναι ντυμένος με επεξεργασμένη πέτρα ενώ γύρω – γύρω από την βρύση έχει δημιουργηθεί ένα μικρό τόξο από κόκκινες πέτρες. Στην κορυφή της κρήνης υπάρχει τσιμεντένια σκεπή τριγωνικού σχήματος καλυμμένη με κεραμίδια. Η βάση της καθώς και η γούρνα είναι ντυμένη με ακατέργαστη πέτρα. Η σκεπή στηρίζεται στο έδαφος με δυο ψηλές, σιδερένιες κολόνες. Στην κορυφή υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία μνημονεύονται τα ονόματα του δημιουργού και του χορηγού καθώς και το έτος της κατασκευής:

ΔΑΠΑΝΗ

ΧΡΗΣΤΟΥ Γ. ΠΑΛΗΟΥ

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ

ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ

ΕΤΟΣ 1987

Κατασκευή Ι. Ζιάμου

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η κρήνη στην κεντρική πλατεία της Βλάστης Εορδαίας

Στην κεντρική πλατεία του οικισμού της Βλάστης βρίσκεται τοποθετημένη από το 1981 τσιμεντένια κρήνη, χορηγία όπως και η αντίστοιχη κρήνη που βρίσκεται στον άγιο Μάρκο του Ιωάννη Γ. Βλαχοδήμου.

Ως γνωστόν, η Βλάστη είναι χτισμένη μεταξύ των ορεινών όγκων του Μουρικίου και του Ασκίου. Πάνω σε αυτούς τους όγκους διαβιούν μεταξύ άλλων οργανισμών και αρκούδες. Ο θρύλος της περιοχής θέλει τις αρκούδες να κατεβαίνουν στο χωριό ψάχνοντας για τροφή και νερό… Με βάση αυτόν τον θρύλο (ο οποίος βεβαίως είναι πραγματικότητα μιας και οι επισκέψεις των αρκούδων στη Βλάστη είναι συχνές) κατασκευάστηκε τούτη η κρήνη: μια έξεργη αρκούδα καθισμένη στα δυο πισινά της πόδια κρατά τη λεκάνη της κρήνης με τα δυο μπροστινά της, έτοιμη να σβήσει τη δίψα της. Πίσω από την αρκούδα, στερεωμένη ανάμεσα σε δυο τσιμεντένιες κολώνες ύψους ενός μέτρου και πενήντα εκατοστών περίπου η καθεμιά βρίσκεται τοποθετημένη μαρμάρινη πλάκα η οποία μνημονεύει το όνομα του χορηγού και το έτος της κατασκευής:

ΔΑΠΑΝΗ

ΙΩΑΝΝΟΥ Γ. ΒΛΑΧΟΔΗΜΟΥ

1981 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η κρήνη του Βλαχοδήμου Ιωάννη στον άγιο Μάρκο της Βλάστης Εορδαίας

Στον περίβολο του ορθόδοξου ναού που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του αγίου Μάρκου στη Βλάστη της Εορδαίας υπάρχει περίτεχνη, σκεπαστή, πέτρινη κρήνη. Το κτίσμα έχει ύψος περίπου δυο μέτρα. Είναι εξ’ ολοκλήρου κατασκευασμένο από πέτρα ενώ η σκεπή καλύπτεται από κεραμίδια. Δεξιά και αριστερά υπάρχουν δυο τοξοειδή παράθυρα ενώ στην πρόσοψη κυριαρχεί η επίσης τοξοειδής θύρα. Πλάι στη βρύση υπάρχει κύπελλο το οποίο είναι καρφωμένο με αλυσίδα στον τοίχο της κρήνης. Με αυτό το κύπελλο δροσίζονται οι εκάστοτε διαβάτες.

Πάνω από την βρύση υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται το όνομα του χορηγού Ιωάννη Βλαχοδήμου, το έτος κατασκευής (1981) καθώς και στίχοι από ένα δημοτικό τραγούδι:

ΔΑΠΑΝΗ

ΙΩΑΝΝΟΥ Γ. ΒΛΑΧΟΔΗΜΟΥ

ΜΗ ΜΟΥ ΣΤΕΛΝΣ ΑΡΓΑ ΜΑΝΑΜ

Σ’ ΑΥΤΗΝ ΤΗ ΒΡΥΣΗ ΚΑΗΜΕΝΗ ΜΑΝΑ

ΓΙΑΤΙ ΚΑΛΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΗΜΕΝΗ ΖΑΧΟ

ΤΟΥΡΚΟΙ ΔΙΑΒΗΝΑΝ ΤΟΥΡΚΟΙ ΓΙΑΝΙΤΣΑΡΑΙΟΙ

ΣΕΡΝΟΥΝ ΆΛΟΓΑ ΣΕΡΝΟΥΝ ΚΑΛΑ ΜΟΥΛΑΡΙΑ

ΣΕΡΝΟΥΝ ΚΙ ΈΝΑΝ ΝΙΟ ΣΤΟΥΝ ΑΛΥΣΟΥ

ΔΙΜΕΝΟΥΝ ΚΑΗΜΕΝΕ ΖΑΧΟ

1981

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η προτομή του Νικόλαου Δούμπα στη Βλάστη Εορδαίας

Ο Νικόλαος Δούμπας υπήρξε γιος του εθνικού ευεργέτη Στέργιου Δούμπα με καταγωγή από την Βλάστη της Εορδαίας. Γεννήθηκε το 1830. Μεγάλωσε και ενηλικιώθηκε στην επαγγελματική βάση του πατέρα του, την Βιέννη της Αυστροουγγαρίας. Σπούδασε στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο των Αθηνών ενώ επιστρέφοντας στη Βιέννη κατόρθωσε να φτάσει σε υψηλά κρατικά αξιώματα όπως αυτό του βουλευτή του Αυστροουγγρικού Κοινοβουλίου και του Μυστικοσύμβουλου του Αυτοκράτορα. Υπήρξε ιδρυτής της Λαϊκής Τράπεζας της Βιέννης "Spar Kasse" κατορθώνοντας να δημιουργήσει μεγάλη περιουσία ανάλογη του επιφανούς πατέρα του.

Ακολουθώντας την τακτική της οικογένειας του, συνέχισε τις ευεργεσίες προς το ελληνικό κράτος αλλά και τη πόλη των Σερρών (τότε υπό οθωμανική κατοχή) προσφέροντας χρήματα για την κατασκευή του προστώου του Πανεπιστημίου Αθηνών (1888), σαράντα χιλιάδες φράγκα για τα σχολεία και τριάντα χιλιάδες για το νοσοκομείο της Κοινότητας Σερρών. 

Η προτομή του βρίσκεται στον περίβολο του Θωμαΐδειου Διδακτηρίου της Βλάστης. Είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο. Ο Δούμπας αναπαρίσταται σε νεαρή ηλικία με πυκνά μαλλιά, μούσι και μουστάκι. Φοράει σακάκι, γιλέκο και παπιγιόν. Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΕΡΓ. ΔΟΥΜΠΑΣ

1830 - 1900

ΒΑΡΩΝΟΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ

ΓΕΡΟΥΣΙΑΣΤΗΣ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ. Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Η προτομή του Αντώνιου Κεραμόπουλου στη Βλάστη Εορδαίας

Ο Αντώνιος Κεραμόπουλος υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές της Δυτικής Μακεδονίας. Γεννήθηκε το 1870 στη Βλάστη της Εορδαίας. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στην Γερμανία. Το 1924 διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών ενώ δυο χρόνια αργότερα εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών φτάνοντας μέχρι τη θέση του Προέδρου (1938). Οι αρχαιολογικές του δραστηριότητες επικεντρώθηκαν κυρίως στους νομούς της Φωκίδας και της Βοιωτίας (Δελφοί, Θήβα και άλλοι αρχαιολογικοί χώροι) αλλά και στην Καστοριά όπου ανακάλυψε το λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού. Πέθανε το 1961 στην Αθήνα και ύστερα από δική του επιθυμία τάφηκε στη Θήβα όπου είχε αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος του επιστημονικού του βίου.

Η Βλάστη τίμησε το σπουδαίο της τέκνο στήνοντας την προτομή του στον περίβολο του Θωμαΐδειου Διδακτηρίου. Πρόκειται για μια ορειχάλκινη κατασκευή, δημιουργία του γλύπτη Νίκου Περαντινού το 1978. Ο Κεραμόπουλος αποδίδεται σε μέση ηλικία. Έχει κοντά μαλλιά και φοράει σακάκι, γιλέκο, πουκάμισο και γραβάτα. Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΑΝΤΩΝΙΟΣ Δ. ΚΕΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ - ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ

1870 -1960

"Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΝΕΥΜΩΝ

ΚΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ"

ΑΝΤΩΝΙΟΣ Δ. ΚΕΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ

Πάνω στην προτομή εντοπίζουμε εγχάρακτη την υπογραφή του γλύπτη:

Ν. ΠΕΡΑΝΤΙΝΟΣ

1978

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ. Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Η προτομή του Κωνσταντίνου Θωμαΐδη στη Βλάστη Εορδαίας

Ο Κωνσταντίνος Θωμαΐδης με καταγωγή από τη Βλάστη γεννήθηκε το 1810. Υπήρξε έμπορος καπνού με κύριο χώρο επαγγελματικής δραστηριότητας την τότε πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Κωνσταντινούπολη. Ο Θωμαΐδης κατόρθωσε να κερδίσει την εύνοια του Σουλτάνου και να γίνει ο αποκλειστικός προμηθευτής καπνού του παλατιού. Όπως είναι λογικό, αυτή του η επαγγελματική επιτυχία του άνοιξε διάπλατα όλους τους εμπορικούς δρόμους της Αυτοκρατορίας και σύντομα κατόρθωσε να δημιουργήσει μια διόλου ευκαταφρόνητη περιουσία.

Ένα μεγάλο μέρος αυτής της περιουσίας ο Θωμαΐδης το επένδυσε στην Παιδεία και ειδικότερα στην ανέγερση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Το 1860 διέθεσε χρήματα για την ανέγερση του Θωμαΐδειου Διδακτηρίου στη Βλάστη ενώ το 1871 ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη την Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα της οποίας υπήρξε και ο πρώτος πρόεδρος. Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Αδελφότητας ήταν η κατασκευή του Γυμνασίου στο Τσοτύλι (1873).

Η προτομή του Κωνσταντίνου Θωμαΐδη βρίσκεται στον περίβολο του Διδακτηρίου που φέρει το όνομα του, στη Βλάστη Εορδαίας. Είναι κατασκευασμένη εξ' ολοκλήρου από μάρμαρο. Ο Θωμαΐδης αναπαρίσταται σε μέση ηλικία. Έχει μουστάκι και φοράει φέσι στο κεφάλι ενώ το βλέμμα του είναι αυστηρό. Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται τα λόγια:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΩΜΑΪΔΗΣ

1810 - 1891

ΜΕΓΑΛΕΜΠΟΡΑΣ ΚΑΠΝΟΥ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ. Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Η προτομή του Στέργιου Δούμπα στη Βλάστη Εορδαίας

Ο Στέργιος Δούμπας γεννήθηκε στη Βλάστη το 1794. Μετέπειτα, η οικογένεια του για λόγους βιοποριστικούς μετοίκησε στις Σέρρες όπου ο πατέρας του άνοιξε εργαστήρι χρυσοχοΐας. Σε κείνο το εργαστήρι ο μικρός Στέργιος Δούμπας έμαθε τους πρώτους κανόνες του εμπορίου. Σύντομα εισήλθε ως ανεξάρτητος έμπορος στο χώρο των διεθνών αγοραπωλησιών πουλώντας δέρματα και βαμβάκι. Το 1815 σε ηλικία εικοσιενός ετών έφτασε στην Βιέννη της Αυστροουγγαρίας. Εκεί κατόρθωσε να δημιουργήσει μεγάλη περιουσία εμπορευόμενος βαμβάκι και ασχολούμενος με χρηματιστηριακές δραστηριότητες. Δικό του δημιούργημα υπήρξε το τραπεζικό κατάστημα "Οίκος Αδερφών Δούμπα" με έδρα τη Βιέννη. 

Ο Δούμπας αξιοποίησε ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας του παραχωρώντας το σε δωρεές προς την ιδιαίτερη πατρίδα του (τη Βλάστη) καθώς και προς το ελληνικό κράτος. Υπήρξε ευεργέτης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και κύριος χορηγός της "Ελληνικής Αλληλοδιδακτικής Σχολής" στη Βλάστη. 

Η προτομή του βρίσκεται τοποθετημένη στον περίβολο του Θωμαΐδειου Διδακτηρίου της Βλάστης. Είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο. Ο Δούμπας απεικονίζεται σε μέση ηλικία. Έχει φαλάκρα και πυκνό μουστάκι, φοράει γυαλιά μυωπίας και ευρωπαϊκή ενδυμασία. Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται τα λόγια:

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΜΙΧ. ΔΟΥΜΠΑΣ

1794 - 1870

ΒΑΡΩΝΟΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ. Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Η προτομή του Χριστόδουλου Γαλάνου στη Βλάστη

Ο Χριστόδουλος Γαλάνος γεννήθηκε το 1880 στον οικισμό της Βλάστης ο οποίος εκείνα τα χρόνια αποτελούσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Προερχόταν από εύπορη οικογένεια. Μεγαλώνοντας, εγκατέλειψε τη γενέτειρα του με προορισμό την μακρινή Αφρική. 

Δραστηριοποιήθηκε σε πολλές χώρες της μαύρης ηπείρου κυρίως όμως στην Τανζανία και την Κένυα. Κύρια απασχόληση του ήταν οι σιδηροδρομικές εργασίες: εργάστηκε επίμονα και κάτω από αντίξοες συνθήκες (τροπικό δάσος, άγρια θηρία, μολυσματικές ασθένειες) στην κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Το δίκτυο είχε μήκος 1.200 χλμ και ένωνε τον Ινδικό Ωκεανό με τη λίμνη Τανγκανίκα (πιο συγκεκριμένα η γραμμή είχε ως δυτική αφετηρία την πόλη Kigoma στην λίμνη Τανγκανίκα και ως ανατολικό τέρμα την πρωτεύουσα της Τανζανίας Ντσρ Ες Σαλάμ).

Μέσα από τις εργασίες αυτές ο Γαλάνος δημιούργησε μεγάλη περιουσία μέρος της οποίας δώρισε μετά θάνατον μέσω της διαθήκης του στη γενέτειρα του Βλάστη (το υπόλοιπο μέρος δόθηκε στην Αγγλία και στην Τανζανία ενώ και το νοσοκομείο του Ναϊρόμπι δημιουργήθηκε ύστερα από γενναία προσφορά του Γαλάνου).  Σύμφωνα με τη βιογράφο του Ελένη Γκίνου το κληροδότημα Γαλάνου έμεινε ανενεργό σε λογαριασμό όψεως για 23 έτη και χρειάστηκαν 33 χρόνια για να δημιουργηθεί κάποιο έργο συνυφασμένο με τούτο το κληροδότημα (το Πρότυπο Κέντρο Κτηνοτροφίας του τμήματος Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης το 1990). Το 2005 δημιουργήθηκε στη Βλάστη ο «Ξενώνας Γαλάνου» χωρητικότητας 50 κλινών. Επίσης, το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο της Βλάστης ανοικοδομήθηκε το 1954 και ανακαινίσθηκε το 1990 με δαπάνες του κληροδοτήματος Γαλάνου.

Η Βλάστη τίμησε τον οικουμενικό ευεργέτη που ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα από τα χώματα της, στήνοντας την προτομή του μπροστά από την πρόσοψη του Μουσίκειου Ελληνικού Παρθεναγωγείου. Πρόκειται για μια μαρμάρινη δημιουργία η οποία αποδίδει τον Γαλάνο σε μέση ηλικία. Είναι φαλακρός και φοράει γυαλιά μυωπίας, σακάκι, πουκάμισο και γραβάτα. Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Γ. ΓΑΛΑΝΟΣ

1880 – 1957

ΜΕΓΑΛΟΚΤΗΜΑΤΙΑΣ ΑΦΡΙΚΗΣ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

1. Γκίνου Ελένη, Χριστόδουλος Γαλάνος: Η οικουμενικότητα της ευεργεσίας, Ιανός, 2007
2. Ζήκου Γεωρ Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Το Βρανάκειο Δημοτικό Σχολείο της Βλάστης

Το Βρανάκειο Δημοτικό Σχολείο κατασκευάστηκε το έτος 1926 και αποτελεί το νεότερο διδακτήριο της Βλάστης. Βρίσκεται περίπου απέναντι από το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο κοντά στη θέση Λιβάδια. Το οικόπεδο παραχωρήθηκε ως δωρεά από τους αδελφούς Τσαγκοπούλου ενώ οι δαπάνες καλύφτηκαν από τα κληροδοτήματα του Κωνσταντίνου Βρανάκη και του Κωνσταντίνου Δόσιου. 

Το κτίριο κατασκευάστηκε προκειμένου να στεγάσει της ανάγκες του μικτού σχολείου το οποίο προήλθε με τη συγχώνευση του Θωμαΐδειου Αρρεναγωγείου και του Μουσίκειου Παρθεναγωγείου. Είναι ορθογώνιου σχήματος και έχει δυο ορόφους. Η κεντρική είσοδος βρίσκεται στη νότια πλευρά. Πάνω από την είσοδο υπάρχει η μοναδική βεράντα του κτιρίου η οποία στηρίζεται σε δυο τσιμεντένιες κολώνες. Μπροστά από την είσοδο υπάρχουν λίγα σκαλοπάτια. Κάτω από την βεράντα υπάρχουν δυο εντοιχισμένες μαρμάρινες πλάκες στις οποίες αναγράφονται τα λόγια:

ΒΡΑΝΑΚΕΙΟΝ

ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΒΛΑΣΤΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΟΣΙΟΣ

ΜΕΓΑΣ ΕΥΕΡΓΈΤΗΣ

Το κτίριο δυστυχώς βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση εν αντιθέσει με τα άλλα δυο διδακτήρια του οικισμού. Ο σοβάς από τους τοίχους έχει πέσει, τα περισσότερα τζάμια από τα παράθυρα είναι σπασμένα, τα κάγκελα της βεράντας είναι σκουριασμένα ενώ η κεντρική θύρα είναι σπασμένη και μια αλυσίδα την διατηρεί κλειστή. Τα χόρτα που φυτρώνουν ακριβώς μπροστά της μαρτυρούν την εγκατάλειψη του κτιρίου.

Είναι κρίμα διότι πολλοί από τους Βλατσιώτες που φοίτησαν σε τούτο το σχολείο βρίσκονται ακόμα εν ζωή και θα μπορούσαν να μην το είχαν αφήσει στην τύχη του.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο στη Βλάστη

Μέχρι το 1881 στον οικισμό της Βλάστης λειτουργούσε σχολείο μόνο για άρρενες μαθητές (το Θωμαΐδειο Διδακτήριο). Οι κάτοικοι της περιοχής θέλοντας να δημιουργήσουν σχολείο και για τα κορίτσια του χωριού (τα κοινωνικά και θρησκευτικά ήθη της εποχής θεωρούσαν σκάνδαλο τα μικτά σχολεία) απευθύνθηκαν στον Δημήτρη Μουσίκο ο οποίος ανέλαβε πλήρως τη χρηματοδότηση του έργου. Το κτίριο κατασκευάστηκε πλησίον του αγίου Μάρκου, ολοκληρώθηκε το 1881 και πήρε την ονομασία του από τον χορηγό του: "Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο".

Το αρχικό κτίριο καταστράφηκε κατά την διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Μεταπολεμικά (το 1954), ο Χριστόδουλος Γαλάνος ανέλαβε την ανοικοδόμηση νέου κτιρίου το οποίο είναι αυτό που βλέπουμε στις μέρες μας. Πρόκειται για ένα επίμηκες κτίριο ενός ορόφου, ορθογώνιου σχήματος. Η κεντρική θύρα βρίσκεται στα δυτικά και έχει μπροστά της δυο κολώνες μεταξύ τον οποίων υπάρχουν έξι σειρές σκαλοπατιών. Εκατέρωθεν της θύρας υπάρχουν εντοιχισμένες τρεις μαρμάρινες πλάκες στις οποίες αναγράφονται αντίστοιχα τα λόγια:

ΜΟΥΣΙΚΕΙΟΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ

ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟΝ

15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

1881

ΑΝΩΚΟΔΟΜΗΘΗ

ΕΝ ΕΤΕΙ 1954

ΔΑΠΑΝΗ

ΧΡ. ΓΑΛΑΝΟΥ

ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ

ΕΝ ΕΤΕΙ 1990

ΜΕ ΔΑΠΑΝΗ

ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΟΣ

ΧΡ. ΓΑΛΑΝΟΥ

Βλέπουμε λοιπόν ότι στο κτίριο πραγματοποιήθηκε ανακαίνιση 23 χρόνια πριν. Μετά το 1929 και το νόμο για μικτά σχολεία, το κτίριο λειτούργησε ως έδρα της κοινότητας της Βλάστης. Σήμερα παραμένει ανενεργό και αναξιοποίητο. 

Το Θωμαΐδειο Διδακτήριο στη Βλάστη

Το Θωμαΐδειο Διδακτήριο είναι το παλαιότερο από τα τρία σχολεία που υπάρχουν στις μέρες μας στον οικισμό της Βλάστης. Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού δίπλα από το ναό του αγίου Μάρκου. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1860 με τις δαπάνες να επωμίζεται πλήρως ο Βλατσιώτης Κωνσταντίνος Θωμαΐδης (το όνομα του οποίου έλαβε το σχολείο). Πρόκειται για ένα διώροφο πέτρινο κτίριο σε σχήμα σταυρού. Η κεντρική του είσοδος βρίσκεται από την ανατολή. Πάνω και δίπλα από την είσοδο υπάρχουν τρεις ξύλινες πλάκες στις οποίες αναγράφονται αντιστοίχως τα λόγια:

ΘΩΜΑΪΔΕΙΟ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΒΛΑΣΤΗΣ

ΑΝΑΚΑΙΝΙCΤΗΚΕ 

2002

ΝΟΜΑΡΧΗC ΚΟΖΑΝΗC

ΠΑCΧΑΛΗC ΜΗΤΛΙΑΓΚΑC

ΠΡΟΕΔΡΟC ΚΟΙΝΟΤΗΤΑC

ΚΩΝ. ΤΖΙΟΥΜΑΡΗC

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 

ΑΓΓ. CTΑΜΠΑΡΙΔΟΥ

Μέχρι το 1926 το κτίριο λειτούργησε ως ελληνικό σχολείο. Σε αυτό μεταφέρθηκαν όλα τα αρχεία της αλληλοδιδακτικής σχολής του Δούμπα η οποία είχε στο μεταξύ καταστραφεί. Το Θωμαΐδειο Διδακτήριο λειτούργησε ως Αρρεναγωγείο δηλαδή ως σχολείο στο οποίο φοιτούσαν μόνο αγόρια γι' αυτό και στη βιβλιογραφία συναντάται και ως "Θωμαΐδειο Αρρεναγωγείο". Ο Ζήκος Τσίρος στο έργο του αναφέρει πως το 1885 φοιτούσαν στο σχολειό 350 μαθητές. 

Με την πάροδο του χρόνου, τους πολέμους και την πληθυσμιακή αφαίμαξη της Βλάστης λόγω της μετανάστευσης το σχολείο διέκοψε τη λειτουργία του. Η Κοινότητα της Βλάστης στο γύρισμα του αιώνα ανακαίνισε το κτίριο (2002) το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως έδρα της Κοινότητας, ως κέντρο εξυπηρέτησης πολιτών και ως κοινοτική βιβλιοθήκη. Σήμερα με την Βλάστη να αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του καλλικρατικού δήμου της Εορδαίας, παραμένει αναξιοποίητο. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Το παρεκκλήσι της αγίας Βαρβάρας στη Βλάστη

Το παρεκκλήσι της αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στο βορειοδυτικό σημείο του οικισμού της Βλάστης απέναντι από το πρώην σουηδικό εργοστάσιο υφαντουργίας. Πρόκειται για ένα μικρό μονόχωρο παρεκκλήσι το οποίο έχει νησιώτικα χρώματα (γαλάζιο και λευκό). Κατασκευάστηκε το έτος 1961 από τον αρχιτέκτονα Ιωάννη Ζιάμο ύστερα από χορηγία του Μάρκου Δάρδα.

Κατά τον ελληνο – ιταλικό πόλεμο του 1940 – 41, ο Δάρδας υπηρετούσε στις γραμμές του ελληνικού στρατού. Κατόρθωσε να γλιτώσει από τις συμπλοκές με τους Ιταλούς και να επιστρέψει σώος στη Βλάστη. Σε ανάμνηση αυτής της σωτηρίας, ανήγειρε τούτο το ναό ο οποίος είναι αφιερωμένος στην προστάτιδα του ελληνικού πυροβολικού, την αγία Βαρβάρα.

Μάλιστα στην είσοδο του ναού υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα  στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

ΑΝΗΓΕΡΘΗ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ Κου

ΜΑΡΚΟΥ. ΑΘ. ΔΑΡΔΑ

1961

ΑΡ/ΚΤΩΝ

Ι. Μ. ΖΙΑΜΟΣ 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ. Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Ο ναός του αγίου Μάρκου στη Βλάστη Εορδαίας

Ο ναός του αγίου Μάρκου βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού της Βλάστης ανάμεσα στο Θωμαΐδειο Διδακτήριο και το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο. Είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος ναός της Βλάστης. Κτίστηκε στο 1856 με δαπάνες των αδελφών Λουβριώτου. Ο Ζήκος Τσίρος αναφέρει μάλιστα την ύπαρξη μια χορηγικής επιγραφής στην είσοδο του ναού η οποία έγραφε "Δαπάνη Αδελφών Λουβριώτου 1856" η οποία όμως δεν υφίσταται σήμερα. Ο ναός υπέστη ζημιές κατά την διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου και ανακαινίσθηκε με δαπάνες των Βλατσιωτών το 1959. Στις 2 Ιανουαρίου του 1993 ο ναός καταστράφηκε από πυρκαγιά. Οι εργασίες αναστήλωσης και αναπαλαίωσης ξεκίνησαν στις 16 Αυγούστου του 1993 και ολοκληρώθηκαν στις 10 Αυγούστου του 1997 οπότε και πραγματοποιήθηκαν τα νέα θυρανοίξια από τον Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Αντώνιο. 

Ο επιβλητικός ναός του αγίου Μάρκου είναι βασιλικού ρυθμού άνευ τρούλου. Έχει τρεις εισόδους: μια στο βορά, μια στο νότο κι άλλη μια προς δυσμάς η οποία είναι και η κεντρική είσοδος του ναού. Αυτό που δίνει ξεχωριστή αίγλη στον άγιο Μάρκο είναι το κωδωνοστάσιο του το οποίο στέκει στη μέση της πρόσοψης του. Κατασκευάστηκε το 1930 με δαπάνη του Κωνσταντίνου Δέλλα σε σχέδια του Βλατσιώτη αρχιτέκτονα Δημήτριου Πετσίλα (ο οποίος εκπόνησε το σχέδιο δωρεάν). Πάνω στο κωδωνοστάσιο υπάρχουν δυο μαρμάρινες πλάκες οι οποίες μνημονεύουν χορηγό και αρχιτέκτονα αντίστοιχα:

ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

ΔΗΜ. Ν. ΠΕΤΣΙΛΑΣ

ΑΝΗΓΕΡΘΗ

ΔΑΠΑΝΗ ΚΩΝ. ΤΡ. ΔΕΛΛΑ

1930

Εντός του ναού τα τρία κλίτη χωρίζονται μεταξύ τους με κίονες. Ο ναός είναι αγιογραφημένος στο σύνολο του. Πάνω σε τοίχο υπάρχει ορειχάλκινη μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα παρακάτω λόγια:

 - ΒΛΑΣΤΗ (ΜΠΛΑΤΣΙ)

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

ΚΤΙΣΘΗΚΕ ΔΑΠΑΝΗ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΒΛΑΤΣΙΩΤΩΝ 1856

ΚΑΗΚΕ ΤΟ ΈΤΟΣ 2 - 1 - 1993

ΈΝΑΡΞΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 16 -8 - 1993

ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΛΑΙΩΣΗ

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΝΑΟΥ 10 - 8 - 1997

ΥΠΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΙΣΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ

κ.κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΔΑΠΑΝΗ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΒΛΑΤΣΙΩΤΩΝ

ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ ΒΛΑΣΤΗΣ

Με την αποπεράτωση του έργου ο Δέλλας δώρισε τετράπλευρο ρολόι το οποίο τοποθετήθηκε στην κορυφή του κωδωνοστασίου. Το καμπαναριό του αγίου Μάρκου είναι το χαρακτηριστικότερο κτίσμα της Βλάστης και ο επισκέπτης το διακρίνει από την είσοδο κιόλας του οικισμού. Σήμερα, τόσο ο ναός όσο και το κωδωνοστάσιο βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ. Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Το μνημείο πεσόντων στη Βλάστη Εορδαίας

Καθώς μπαίνουμε στην Βλάστη από τον επαρχιακό δρόμο που συνδέει τον οικισμό με την Πτολεμαΐδα, συναντούμε στο δεξί μας χέρι πάνω στον λόφο του Καραδόλακα το μνημείο προς τιμήν των πεσόντων Βλατσιωτών στους πολεμικούς αγώνες του ελληνικού έθνους.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη στήλη η οποία στήθηκε το 1928 με χορηγία του Χριστόδουλου Γαλάνου και μέριμνα του Σύλλογου Βλατσιωτών Θεσ/νίκης. Στη στήλη απεικονίζεται η ανάγλυφη μορφή ενός στρατιώτη ο οποίος ακουμπά με την πλάτη του τραυματισμένος πάνω σε ένα δέντρο, έτοιμος να περάσει στην αιωνιότητα. Με έξοχο τρόπο ο καλλιτέχνης αποδίδει το δέντρο η κορυφή του οποίου αποτελεί και την αντίστοιχη κορυφή του μνημείου. Στη βάση του μνημείου αναγράφεται η παρακάτω επιγραφή:

ΤΕΘΝΑΜΕΝΑΙ ΓΑΡ ΚΑΛΟΝ

ΕΝΙ ΠΡΟΜΑΧΟΙΣΙ ΠΕΣΟΝΤΑ

ΑΝΔΡ ΑΓΑΘΟΝ

ΠΕΡΙ Η ΠΑΤΡΙΔΙ ΜΑΡΝΑΜΕΝΟΝ 

Πρόκειται για απόσπασμα από το έργο του Τυρταίου ο οποίος με τα ποιήματα του αναπτέρωσε το ηθικό των Λακεδαιμόνιων στον αγώνα τους εναντίων των Μεσσηνίων. 

Στο πίσω μέρος του γλυπτού υπάρχει ένα ανάγλυφο κλαδί δάφνης πάνω από το οποίο αναγράφονται τα λόγια:

ΘΑΝΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

και από κάτω ακολουθούν τα ονόματα των πεσόντων με χρονολογική σειρά:

1785

Ντόκος και Βράκας

1821

       Γιαννάκης Γ. Φαρμάκης

Χιλίαρχος

Αρχηγός των αφιερωμένων της Φιλικής Εταιρείας

+Μοναστήρι Σέκου

   Αδελφοί Ζάγγλα Δραγατσάνι

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ

1903 – 1909

Οπλαρχηγός Κούντουρας Δ. Ηλίας (Καπετάν Φαρμάκης)

Αργυράκος Κ. Χρήστος (Καπετάν Κίτσιος Μουρίκης)

Αργυράκος Θ. Γεώργιος Οπλίτης

Κιάνας Σουγλής Κ. Γεωργιος οπλίτης

Κίκκης Ν. Γεώργιος οπλίτης

Κολίτσας Δ. Ιωάννης οπλίτης

Λάτσιος Λ. Απόστολος οπλίτης

Μαρμάρας Δ. Ιωάννης οπλίτης

Μπουμπαράς Δ. Ιωάννης οπλίτης (αγγελιαφόρος)

Τσιτσικάρης Π. Γεώργιος οπλίτης (αγγελιαφόρος)

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ

1912 – 1913

Φίτσιος Ν. Ιωάννης λοχίας

Αργυράκος Κ. Θωμάς στρατιώτης

Κιάνας Κ. Απόστολος πολίτης

Κόλης Θ. Νικόλαος στρατιώτης

Κοπατσιάρης Ι. Αθανάσιος πολίτης

Λάτσιος Αποστ. Δημήτριος στρατιώτης

Πράπας Γ. Στέργιος πολίτης

Ταβάκης Κ. Δημήτριος στρατιώτης

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ – ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ

1914 – 1919

Κοζάτης Χ. Δημήτριος Ανθυπαστιστής

Θεμελής Ι. Θεμελής λοχίας

Κολοβέτσιος Γ. Μιχαήλ λοχίας

Λύτος Χ. Απόστολος λοχίας

Λώνας Ι Γεώργιος λοχίας

Αγγελίδης Κ. Μιχαήλ στρατιώτης

Αργυράκος Κ. Γεώργιος στρατιώτης

Βασδραβέλλης Γ Θωμάς στρατιώτης

Βλαχοδήμος Ν. Στέργιος στρατιώτης

Γκιάτας Γ. Στέργιος στρατιώτης

Ζησιός Γ. Νικόλαος στρατιώτης

Καραΐσκος Ι. Νικόλαος στρατιώτης

Κουμπάνη Αθαν. Νικόλαος στρατιώτης

Κολοβέτσιος Γ. Κων/τίνος στρατιώτης

Κοπατσιάρης Αθαν. Ιωάννης στρατιώτης

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ

Κόκκουρας Δ. Ηλίας στρατιώτης

Κούκης Δ. Νικόλαος στρατιώτης

Λέκκας Β. Νικόλαος στρατιώτης

Λιλής Γ. Απόστολος στρατιώτης

Μαμάρας Γ. Ευάγγελος στρατιώτης

Μπέκας Γ. Στέργιος στρατιώτης

Ντιμπόλης Ι. Δημήτριος στρατιώτης

Πουρλιάκας Χ. Ιωάννης

Χριστοδούλου ή Πραπόιας Αθ. Δημ. στρατιώτης

Τιζουμάκης Δ. Απόστολος στρατιώτης

Τσικριτζής Γ. Κων/τίνος στρατιώτης

Τιώνας Δ. Ιωάννης στρατιώτης

Χάχας Ε. Αναστάσιος στρατιώτης

Χουλιβάτος Αθαν. Δημήτριος στρατιώτης

Μερικές ενδιαφέρουσες σημειώσεις πάνω στις επιγραφές: παρατηρούμε ότι πολλά επώνυμα διατηρούνται μέχρι και τις μέρες μας. Επίσης, ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος ονομάζεται "Ευρωπαϊκός Πόλεμος" ονομασία η οποία στις μέρες μας έχει εκλείψει. Τέλος, αξίζει να σταθούμε στη μνημόνευση των αδελφών Ζάγγλα οι οποίοι έπεσαν κατά τη μάχη του Δραγατσανίου το 1821. Στο πρώτο σκίρτημα της ελληνικής ελευθερίας, η Βλάστη ήταν εκεί πλάι στον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τους λοιπούς αγωνιστές. 

 Ο Ζήκος Τσίρος αναφέρει στο έργο του επιγραφή πάνω στο μνημείο η οποία αναγράφει το όνομα του χορηγού και το έτος κατασκευής:

Σύλλογος Βλατσιωτών 

ανήγειρε Χ. Γαλανός 1928

Τούτη την επιγραφή δεν μπόρεσα να την εντοπίσω ακόμα. Αυτό το εξαιρετικής ομορφιάς μνημείο δυστυχώς βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση. Το μάρμαρο έχει διαβρωθεί από την υγρασία ενώ οι επιγραφές μόλις που διακρίνονται. Ο περιβάλλων χώρος αποπνέει ένα αίσθημα εγκατάλειψης και λήθης η οποία σίγουρα δεν ταιριάζει ούτε στους νεκρούς ούτε στους ζώντες κατοίκους της Βλάστης. 

Όντας ένα από τα αρχαιότερα υπαίθρια γλυπτά της Εορδαίας, το μνημείο πρέπει να κηρυχθεί διατηρητέο, να συντηρηθεί και να παραδοθεί στις επόμενες γενιές άρτιο.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ζήκου Γεωρ. Τσίρου, Η Βλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964

Η προτομή του Ιωάννη Μπουμπαρά στη Βλάστη Εορδαίας

Πριν από την είσοδο του οικισμού της Βλάστης και πάνω στο δρόμο που συνδέει το χωριό με την πόλη της Πτολεμαΐδας, βρίσκεται το παρεκκλήσι το οποίο είναι αφιερωμένο στη μνήμη των αγίων Κοσμά και Χρυσόστομου. Στον περίβολο του βρίσκεται η προτομή του Βλατσιώτη Μακεδονομάχου Ιωάννη Μπουμπαρά που δολοφονήθηκε από τις οθωμανικές αρχές το 1905.

Πρόκειται για αντίγραφο της προτομής η οποία βρίσκεται τοποθετημένη στο παλαιό πάρκο της Πτολεμαΐδας. Ο Μπουμπαράς απεικονίζεται κι εδώ με κοντό μαλλί και μουστάκι φορώντας τη στολή του Μακεδονομάχου. Το έργο κατασκεύασε σε ορείχαλκο ο γλύπτης Χρήστος Σαμάρας του οποίου την υπογραφή εντοπίζουμε πάνω στο μνημείο:

ΧΡ. Γ. ΣΑΜΑΡΑΣ

Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΕΘΝ/ΤΥΣ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΜΠΑΡΑΣ

ΕΚ ΒΛΑΣΤΗΣ

ΚΑΤΑΚΡΕΟΥΡΓΗΘΕΙΣ

ΥΠΟ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ

ΕΝ ΕΤΕΙ 1905

Βλέπουμε ότι σε αυτό το έργο χρησιμοποιείται το επίθετο Μπομπαράς το οποίο όμως συναντάται στην βιβλιογραφία πιο σπάνια από το Μπουμπαράς. Η προτομή είναι τοποθετημένη σε δυσδιάκριτο σημείο ανάμεσα σε δέντρα και πυκνή θαμνώδη βλάστηση. Ειδικά το καλοκαίρι, τα χόρτα καλύπτουν ολόκληρο το βάθρο το οποίο βρίσκεται σε άθλια κατάσταση και χρήζει άμεσης συντήρησης. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η προτομή του Χρήστου Αργυράκου (καπετάν Μουρίκης) στη Βλάστη Εορδαίας

Ο Χρήστος Αργυράκος γεννήθηκε στη Βλάστη το 1876. Συμμετείχε ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα, συγκροτώντας δικό του εθελοντικό σώμα. Επέλεξε το ψευδώνυμο "καπετάν Μουρίκης" προκειμένου να τιμήσει τον τόπο καταγωγής του μιας και η Βλάστη απλώνεται εν μέρει στο όρος Μουρίκι. Συνεργάστηκε με το σώμα του Πέτρου Μάνου (στο οποίο συμμετείχε και ο επίσης βλατσιώτης Ηλίας Κουντουράς) και πολέμησε εναντίον των Οθωμανών και των Βουλγάρων από το 1904 έως το 1907. Η πολεμική του δράση εκτείνονταν κυρίως στον ορεινό όγκο του Μουρικίου. Συμμετείχε σε μάχες στο Παλαιοχώρι (ο σημερινός Φούφας) και στο Λέχοβο. Ο θάνατος τον βρήκε το 1907 στον λόφο Σουμπρέτσι του Λεχόβου όταν το σώμα του (αποτελούμενο από 26 άνδρες) κυκλώθηκε και εκμηδενίστηκε ολοκληρωτικά από τον οθωμανικό στρατό.

Η προτομή του βρίσκεται απέναντι από την κρήνη του παπα - Θόδωρου στον οικισμό της Βλάστης. Είναι κατασκευασμένη από ορείχαλκο και αναπαριστά τον ήρωα με στολή Μακεδονομάχου και λεπτό μουστάκι. Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται τα λόγια:

ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΡΓΥΡΑΚΟΣ

(ΚΙΤΣΙΟΣ ΜΟΥΡΙΚΗΣ)

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ

ΕΠΕΣΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

23 ΙΟΥΛΙΟΥ 1907

Πάνω στην προτομή εντοπίζουμε χαραγμένη την υπογραφή του γλύπτη καθώς και τον τόπο κατασκευής της προτομής:

ΘΕΣ/ΝΙΚΗ

ΑΘ. ΜΗΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΓΛΥΠΤΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η προτομή του Ηλία Κουντουρά (Καπετάν Φαρμάκης) στη Βλάστη Εορδαιας

Ο Ηλίας Κουντουράς υπήρξε γέννημα θρέμμα της Βλάστης. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο σχολείο του χωριού και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, στον κλάδο της Νομικής. Το έτος 1905 κατετάγη εθελοντής στο σώμα του Π. Μάνου προκειμένου να λάβει ενεργό συμμετοχή στον Μακεδονικό Αγώνα. Επέλεξε το ψευδώνυμο "καπετάν Φαρμάκης" προκειμένου να τιμήσει τον ένδοξο επαναστάτη συντοπίτη του. Έδρασε κυρίως στην περιοχή του Μουρικίου, στην Καστοριά και την Εορδαία. Δολοφονήθηκε το 1908 στο σπίτι του μακεδονομάχου Ζήση Δούφλια για λόγους τιμής / βεντέτας.  

Η προτομή του βρίσκεται κοντά στο Θωμαΐδειο Διδακτήριο της Βλάστης. Είναι εξ' ολοκλήρου κατασκευασμένη από μάρμαρο. Ο Κοντουράς αναπαρίσταται με τη στολή του Μακεδονομάχου έχοντας παχύ μουστάκι και πυκνό μούσι. Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται τα λόγια:

ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ

ΚΑΠΕΤΑΝ ΦΑΡΜΑΚΗΣ

1873 - 1908

Πάνω στην προτομή εντοπίζουμε (με δυσκολία λόγω της φθοράς του μνημείου) χαραγμένη την υπογραφή του γλύπτη:

ΑΘ. ΜΗΝΟΠΟΥΛΟΣ

Ο γλύπτης Αθανάσιος Μινόπουλος φιλοτέχνησε επίσης την προτομή του Χρήστου Αργυράκου στη Βλάστη αλλά γι' αυτό το έργο θα μιλήσουμε σε μεταγενέστερη ανάρτηση. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η προτομή του Κωνσταντίνου Βέλλιου στη Βλάστη Εορδαίας

Η προτομή του Κωνσταντίνου Βέλλιου βρίσκεται στην πίσω πλευρά του Θωμαΐδειου Διδακτηρίου στη Βλάστη Εορδαίας.

Ο Βέλλιος γεννήθηκε το 1772 στη Βλάστη και πέθανε στη Βιέννη το 1838. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και εξαιτίας των εξαιρετικών του επιδόσεων σε αυτό ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος ο Α΄ του απέδωσε τον τίτλο του Βαρώνου. Στην ελληνική ιστορία μνημονεύεται κυρίως λόγω των μεγάλων του ευεργεσιών προς το ελληνικό κράτος. Μεταξύ των δωρεών του συγκαταλέγεται και το νοσοκομείο "ΕΛΠΙΣ" που κατασκευάστηκε μετά το θάνατο του (1842) στην οδό Ακαδημίας και το οποίο σήμερα στεγάζει τις λειτουργίες του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων. 

Όσον αφορά το έργο, πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή έργο της γλύπτριας Αλίκης Χατζή. Ο Βέλλιος αναπαρίσταται σε μέση ηλικία, ντυμένος με ευρωπαϊκή ενδυμασία. Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΚΩΝ. ΜΠΕΛΛΙΟΣ - ΒΕΛΛΙΟΣ

ΒΑΡΩΝΟΣ 1772 - 1838

ΜΕΓΑΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

"ΟΥΤΟΙ ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΖΟΝΤΕΣ

ΝΑ ΛΕΓΩΝΤΑΙ ΥΙΟΙ ΘΕΤΟΙ

ΤΟΥ ΚΩΝ. ΜΠΕΛΛΙΟΥ ΚΑΙ

ΔΕΙΠΟΤΕ ΝΑ ΜΕ ΜΝΗΜΟ-

ΝΕΥΟΥΣΙ" (ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ)

Στο κάτω μέρος της βάσης είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια αναφορικά με τον χορηγό και το έτος τοποθέτησης του έργου:

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΒΛΑΤΣΙΩΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

1976

Επάνω στην προτομή εντοπίζουμε εγχάρακτη την υπογραφή της γλύπτριας:

ΑΛΙΚΗ ΧΑΤΖΗ

Αξίζει να σημειωθεί πως προτομές του υπάρχουν στον Πολύγυρο Χαλκιδικής, στην Αταλάντη Φθιώτιδας και στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ανδριάντας του Ιωάννη Φαρμάκη στη Βλάστη Εορδαίας

Ο ανδριάντας του Ιωάννη Φαρμάκη βρίσκεται στον περίβολο χώρο του Θωμαΐδειου Διδακτήριου της Βλάστης στο δήμο της Εορδαίας. Η Βλάστη (παλαιότερα γνωστή και ως Μπλάτσι) υπήρξε η γενέτειρα του σπουδαίου αγωνιστή της επανάστασης του 1821.

Πρόκειται για μια μεταλλική κατασκευή, έργο της γλύπτριας Αλίκης Χατζή. Τοποθετήθηκε το 1981. Ο Φαρμάκης αποδίδεται με πολεμική ενδυμασία. Φοράει πουκάμισο και γιλέκο. Στη ζώνη του είναι ζωσμένη πιστόλα και μαχαίρι. Στο δεξί του χέρι κρατάει γιαταγάνι ενώ στο αριστερό την θήκη του. Η όλη κίνηση δείχνει ότι μόλις έβγαλε το γιαταγάνι από τη θήκη και είναι έτοιμος για μάχη. Η όλη κατασκευή εδράζεται πάνω σε βάθρο κατασκευασμένο από πέτρες. Πάνω στο βάθρο υπάρχει εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΑΡΜΑΚΗΣ

ΦΙΛΙΚΟΣ ΧΙΛΙΑΡΧΟΣ

ΑΠΟ ΤΗ ΒΛΑΣΤΗ

1772 - 1821

ΣΤΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ

ΒΛΑΤΣΙΩΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΟ 1981 ΕΡΓΟΝ ΑΛΙΚΗΣ ΧΑΤΖΗ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ