Η προτομή του Χρήστου Μακρή στα Ιωάννινα

Ο Χρήστος Μακρής ήταν ένας από τους πολλούς Κρητικούς οι οποίοι πολέμησαν στα μέτωπα της Μακεδονίας και της Ηπείρου κατά την διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Γεννήθηκε στο χωριό Σελλιά της περιοχής του Ρεθύμνου. Υπήρξε υφηγητής του Πανεπιστημίου των Αθηνών. Έπεσε στη μάχη του Δρίσκου το Νοέμβρη του 1912.

Η προτομή του βρίσκεται κοντά σε αυτή του συναγωνιστή του Λορέντζου Μαβίλη στην ομώνυμη πλατεία των Ιωαννίνων. Κατασκευάστηκε το 1997 από τον γλύπτη Θεόδωρο Παπαγιάννη. Ο Μακρής αποδίδεται πάνω στον ορείχαλκο με παλτό, πουκάμισο και γραβάτα. Στο μέρος της καρδιάς έχει καρφιτσωμένο μετάλλιο. Τα μαλλιά του είναι αραιά και κοντά και το μουστάκι του μικρό. Στην βάση της προτομής αναγράφονται τα λόγια:

ΧΡΙΣΤΟΣ Ν. ΜΑΚΡΗΣ

ΑΠΟ ΤΑ ΣΕΛΛΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

1880 - 1912

ΥΦΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΑΣ

ΑΡΧΗΓΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΡΗΤΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ

ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΡΙΣΚΟΥ

23 - 11- 1912

Άφησε θέσεις και σπουδές

σ' άλλους να συνεχίσουν

σ' όσους δεν είχαν δύναμη

να παν να πολεμήσουν

Τούτο είναι το πρώτο υπαίθριο γλυπτό των Ιωαννίνων που φωτογράφισα, πίσω στις αρχές του 2011. Έχοντας χαλασμένη την πρώτη μου φωτογραφική, χρησιμοποίησα το κινητό μου.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ιωαννίνων Γλυπτοθήκη, Παπασταύρος Αναστάσιος, Εκδόσεις Apeirotan, Ιωάννινα, 2009

Η προτομή του Λορέντζου Μαβίλη στα Ιωάννινα

Για τον Λορέντζο Μαβίλη έχω γράψει και στο παρελθόν. Αν και ως συγγραφέας δεν διεκδικεί δάφνες ποιότητας, η ποιητική ζωή του και το ηρωικό του τέλος αρκούν για να μνημονεύεται εσαεί από τις επόμενες γενιές. Η Ήπειρος υπήρξε γι αυτόν τόπος δράσης και θυσίας. Στο βουνό του Δρίσκου, λίγα χιλιόμετρα δυτικά των Ιωαννίνων στην ανηφοριά προς Μέτσοβο έκλεισε το βιβλίο της ζωής του πέφτοντας για τις ιδέες και τα ιδανικά του.

Η πρωτεύουσα της Ηπείρου δεν θα μπορούσε να λησμονήσει την ηρωική θυσία του Επτανήσιου λογοτέχνη. Προτομή του σ΄τηθηκε σε πλατεία η οποία φέρει το όνομα του και βρίσκεται στην παραλίμνια περιοχή. Πρόκειται για την κλασσική προτομή του Μαβίλη την οποία συνάντησα τόσο στην ομώνυμη πλατεία των Αθηνών όσο και στην πόλη της Κέρκυρας. Η βιβλιογραφία αναφέρει ένα ακόμα αντίτυπο (στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών στην Αθήνα) το οποίο όμως δεν έχω δει ακόμα.

Ως γνωστόν, το έργο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Πέτρος Ρούμπος το 1914. Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή η οποία εδράζεται πάνω σε ψηλό (περίπου τρία μέτρα) ορθογώνιο βάθρο. Ο Μαβίλης φοράει παλτό, γιλέκο, πουκάμισο και γραβάτα. Η μορφή αναδύεται μέσα από το μάρμαρο στεφανωμένη με φύλλα δάφνης. Έχει μουστάκι, παχιά φρύδια, κατσαρά μαλλιά και μούσι. Κάτω από την προτομή ανάμεσα σε δάφνινο στεφάνι είναι χαραγμένο το ονοματεπώνυμο του:

Λ. ΜΑΒΙΛΗΣ

Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει χαραγμένος σταυρός και ανάγλυφη διακόσμηση με τη μορφή ενός μανδύα η οποία συνδέει το άτομο με το προγονικό κλέος προσδίδοντας ηρωισμό και τονίζοντας την έννοια της θυσίας.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Video από το έργο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ιωαννίνων Γλυπτοθήκη, Παπασταύρος Αναστάσιος, Εκδόσεις Apeirotan, Ιωάννινα, 2009
• Ιστοσελίδα e- Γιάννενα, η προτομή του Λορέντζου Μαβίλη, 26.02.2012

Το μνημείο των Μπιζανομάχων στα Ιωάννινα

Στην κεντρική πλατεία της πόλης των Ιωαννίνων εκεί όπου βρίσκεται και το περίφημο ρολόι, υπάρχει τοποθετημένο από το 1925 το μνημείο προς τιμήν των πολεμιστών του ελληνικού στρατού που έπεσαν κατά την διάρκεια των μαχών για την απελευθέρωση της πόλης. 

Κύριο στοιχείο της σύνθεσης αποτελεί ένας σπασμένος αρχαιοελληνικός κίονας στεφανωμένος με δάφνινο στεφάνι. Είναι τοποθετημένος πάνω σε ορθογώνιο μαρμάρινο βάθρο στην πρόσοψη του οποίου είναι χαραγμένη η ημερομηνία εισόδου του ελληνικού στρατού στην πρωτεύουσα της Ηπείρου:

21

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

1913

Πάνω σε εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα αναγράφονται τα λόγια:

Η ΗΠΕΙΡΟΣ

ΤΗΣ ΠΡΟΜΑΧΟΙΣ ΤΕΚΝΟΙΣ

ΤΟΙΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΠΕΣΟΥΣΙΝ

ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΣΑ

ΑΝΗΓΕΡΘΕΙ ΕΝ ΕΤΕΙ 1925

Ο Παπασταύρος αναφέρει ως έτος ανέγερσης το 1923. Η εντοιχισμένη πλάκα όμως μας υποδεικνύει με σαφήνεια ως έτος ανέγερσης το 1925. Δεν αναφέρεται πουθενά το όνομα του γλύπτη.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ιωαννίνων Γλυπτοθήκη, Παπασταύρος Αναστάσιος, Εκδόσεις Apeirotan, Ιωάννινα, 2009

Το μνημείο των εκατό ετών ελευθερίας στα Ιωάννινα

Τον Φλεβάρη του φετινού έτους συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από την ημέρα που ο ελληνικός στρατός εισήλθε νικηφόρος στην πόλη των Ιωαννίνων. Από τότε τα Ιωάννινα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ελληνικού έθνους - κράτους μέχρι και τις μέρες μας. 

Η πολιτεία θέλοντας να τιμήσει αυτή την επέτειο έστησε στην κεντρική πλατεία της πόλης, λίγο πιο δίπλα από το Ρολόι και ακριβώς μπροστά από το μνημείο πεσόντων ένα έτερο μνημείο - αναμνηστική στήλη. Πρόκειται για μια μαρμάρινη δημιουργία του γλύπτη Σπύρου Λισγάρα. Το γλυπτό είναι λιτό και ανάλαφρο: μια στήλη  περίπου ενός μέτρου στην πρόσοψη της οποίας αναγράφονται τα λόγια:

1913 - 2013

100 ΧΡΟΝΙΑ

ΕΛΕΥΘΕΡΑ 

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Στην κάτω αριστερή πλευρά της στήλης είναι χαραγμένο το όνομα του χορηγού και του γλύπτη:

ΔΩΡΕΑ

ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

Σ. ΛΙΣΓΑΡΑΣ

Τα αποκαλυπτήρια του έργου πραγματοποιήθηκαν στις 21 Φεβρουαρίου 2013 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια. Όπως προανέφερα, η στήλη είναι μια σύγχρονη δημιουργία η οποία δεν προκαλεί ούτε υπερβάλλει. Λιτά, υπενθυμίζει και μνημονεύει. Η τοποθέτηση της όμως ακριβώς μπροστά από το μνημείο πεσόντων ανάμεσα σε πλήθος άλλων γλυπτών μνημείων, δημιουργεί μια αισθητική υπερβολή η οποία κουράζει το μάτι και εν τέλει προκαλεί μια δυσμορφία στο όλο περιβάλλον της πλατείας. Σαφώς, η δημοτική αρχή έπρεπε να επιλέξει μιαν άλλη τοποθεσία στη  οποία η στήλη θα έστεκε μόνη (διότι μοναδικό είναι το γεγονός το οποίο μνημονεύει) και αγέρωχη. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ιστοσελίδα ηπειρωτικα.gr, Ελευθέρια: το πρόγραμμα για τα 100 χρόνια της Απελευθέρωσης των Ιωαννίνων

Το ψηφιδωτό για την απελευθέρωση της Φλώρινας

Στον περιβάλλοντα χώρο του μητροπολιτικού μεγάρου της Φλώρινας υπάρχει το ψηφιδωτό το οποίο στήθηκε το 2012 σε ανάμνηση της απελευθέρωσης της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό. Στο ψηφιδωτό εικονίζεται ένας ιερέας να παραδίδει το κλειδί της πόλης στον αρχιστράτηγο της ελληνικής στρατιάς, διάδοχο Κωνσταντίνο. Πίσω από τον Κωνσταντίνο στέκονται δυο Έλληνες αξιωματικοί πάνω από τους οποίους ανεμίζει η ελληνική σημαία. Πίσω από τον ορθόδοξο ιερέα στέκει ένας νεαρός άνδρας με ευρωπαϊκή ενδυμασία και πίσω από αυτόν ένας ηλικιωμένος Οθωμανός με φέσι στο κεφάλι και μπαστούνι. Η όλη σκηνή διαδραματίζεται με φόντο το μητροπολιτικό μέγαρο της πόλης. Στην κορυφή του ψηφιδωτού αναγράφονται με μπλε ψηφίδες τα λόγια:

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩCΗ ΤΗC ΦΛΩΡΙΝΑC 1912

Το ψηφιδωτό στηρίζεται σε μαρμάρινη βάση στην πρόσοψη του οποίου υπάρχει ανάγλυφο το αστέρι της Βεργίνας. Στα πλαϊνά του βάθρου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΕΠΟΙΗΘΗ

ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟC

ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΦΛΩΡΙΝΗC, ΠΡΕCΠΩΝ

& ΕΟΡΔΑΙΑC

κ. ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ ΤΟΥ Α΄

ΔΑΠΑΝΑΙC ΤΗC

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗC

ΕΝΟΤΗΤΟC ΦΛΩΡΙΝΗC

ΕΝ ΕΤΕΙ CΩΤΗΡΙΩ

ΑΠΟ ΧΡΙCΤΟΥ 2012

Χορηγός του έργου υπήρξε όπως βλέπουμε η περιφερειακή ενότητα της Φλώρινας. Το ψηφιδωτό δεν κατασκεύασε μεμονωμένος καλλιτέχνης αλλά οι καλόγριες της Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μάκρης Αλεξανδρούπολης (Παναγία του Έβρου). Τα αποκαλυπτήρια του έργου πραγματοποιήθηκαν στις 8 Νοεμβρίου του 2012.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Περιφερεια Δυτικής Μακεδονίας, Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας, Δελτίο Τύπου: ψηφιδωτό για την απελευθέρωση της Φλώρινας, 09.11.2012

Το γλυπτό "Ελευθερία" στη Φλώρινα

Το 2012 συμπληρώθηκαν 100 έτη από την ένωση της Φλώρινας με το ελληνικό κράτος έπειτα από τη λήξη του νικηφόρου για τα ελληνικά όπλα Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Μέσα στις εορταστικές εκδηλώσεις του Δήμου συμπεριλαμβάνονταν και η τοποθέτηση του αγάλματος της ελευθερίας στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Το γλυπτό φιλοτέχνησε ο Φλωρινιώτης γλύπτης Νικόλαος Δογούλης το 2011 και το δώρισε στο Δήμο της Φλώρινας. Είναι κατασκευασμένο από ορείχαλκο. Πρόκειται για μια γυναίκα η οποία στέκεται όρθια πάνω σε ένα βράχο με το ένα της πόδι σε ψηλότερο σημείο. Είναι ξυπόλυτη, φοράει φόρεμα ενώ στους δυο καρπούς της έχει σπασμένες αλυσίδες. Το αριστερό της χέρι είναι υψωμένο στον αέρα κρατώντας ένα κλαδί. Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται τα λόγια:

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

2012

Πάνω στο άγαλμα εντοπίζουμε την υπογραφή του γλύπτη και το έτος της κατασκευής:

ΔΟΓΟΥΛΗΣ

2011

Τα αποκαλυπτήρια του έργου πραγματοποιήθηκαν στις 8 Νοεμβρίου του 2012, ανήμερα της επετείου της απελευθέρωσης.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Το Βήμα της Φλώρινας, ο εορτασμός 100 χρόνων απελευθέρωσης, 12.11.2012

Φωτογραφίες από την προτομή του Κουτούπη Νικόλαου στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας

Η υπογραφή του γλύπτη και το έτος κατασκευής.

Φωτογραφίες από το μνημείο της Απελευθέρωσης της Φλώρινας

Φωτογραφίες από την προτομή του Ιωάννη Βελισσαρίου στα Ιωάννινα

Η υπογραφή του γλύπτη

Φωτογραφίες από τη προτομή του Λορέντζου Μαβίλη στα Ιωάννινα

Φωτογραφίες από το μνημείο απελευθέρωσης στα Ιωάννινα

Η υπογραφή του γλύπτη

Φωτογραφίες από το γλυπτό της Ελευθερίας στην Φλώρινα

Η υπογραφή του γλύπτη και το έτος κατασκευής

Η προτομή του Νικόλαου Βότση στον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης

Στον χώρο πέριξ του Λευκού Πύργου της Θεσσαλονίκης βρίσκεται η προτομή του Νικολάου Βότση, εκείνου του Έλληνα αξιωματικού του ΠΝ που στις 12 Οκτωβρίου του 1912 κατόρθωσε να ανατινάξει και να βυθίσει εν τέλει το τούρκικο πολεμικό πλοίο "Φετίχ Μπουλέντ" στο λιμάνι της - υπό οθωμανική κατοχή - Θεσσαλονίκης.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή η οποία είναι τοποθετημένη πάνω σε βάθρο έχοντας από πίσω της τον Λευκό Πύργο. Ο Βότσης παρουσιάζεται φαλακρός με λίγα μαλλιά στα δυο άκρα της κεφαλής.  Έχει μουστάκι, φοράει την στολή του Πολεμικού Ναυτικού και φέρει παράσημα στο λαιμό και στο στήθος. Το κεφάλι του είναι ελαφρώς στραμμένο προς την πλευρά της πόλης και όχι προς την πλευρά της θάλασσας όπως θα ανέμενε κανείς.

Πάνω στην βάση της προτομή είναι χαραγμένα τα λόγια:

Ν.ΒΟΤΣΗΣ

18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 19121

"ΛΟΙΠΟΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΩΣ ΚΑΙ ΜΕΙΣ

ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΤΟΡΠΙΛΛΗ ΒΟΤΣΗ ΚΑΝΑΜΕ 

ΤΟ ΨΑΡΙΑΝΟ ΜΠΟΥΡΛΟΤΟ"

 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΟΥΡΗΣ

Το έργο είναι μια δημιουργία του γλύπτη Γεώργιου Δημητριάδη του Αθηναίου. Τοποθετήθηκε το 1934, το έτος που πέθανε ο Νικόλαος Βότσης.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

1:Ημερομηνία τορπιλισμού του Φετίχ Μπουλέντ


Βιβλιογραφία

• Προσεγγίζοντας τα υπαίθρια γλυπτά της Θεσσαλονίκης, Συλλογικό Έργο, 14ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, Ιδιωτική Έκδοση, 1999

Η προτομή του Γεωργίου Α΄ στη Θεσσαλονίκη

Στην οδό βασιλίσσης Όλγας βρίσκεται το αρχαιότερο υπαίθριο γλυπτό της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για την προτομή του βασιλιά Γεωργίου του Α΄ ο οποίος έπεσε δολοφονημένος σε εκείνο ακριβώς του σημείο το 1913. Γεγονός καίριας σημασίας για την ελληνική ιστορία αφού τον αγγλόφιλο και μάλλον μετριοπαθή βασιλιά διαδέχτηκε ο γερμανόφιλος γιος του Κωνσταντίνος ο οποίος με τις συνεχείς παρεμβάσεις του στο κοινοβουλευτικό έργο οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό και στα τραγικά αποτελέσματα αυτού.

Επιστροφή όμως στο μνημείο. Όπως είπαμε είναι το αρχαιότερο υπαίθριο γλυπτό της πόλης με έτος κατασκευής το 1915. Η προτομή είναι φτιαγμένη από μάρμαρο και εδράζεται πάνω σε ένα ψηλό βάθρο. Παρουσιάζει τον Γεώργιο σε ώριμη ηλικία. Έχει φαλάκρα και παχύ μουστάκι. Έχει ριγμένο στους ώμους του παλτό το οποίο παραμένει ανοικτό αφήνοντας να φανεί η επίσημη βασιλική στολή που φοράει από μέσα, μαζί με όλα τα προβλεπόμενα παράσημα του βαθμού του. Στο βάθρο αναγράφονται τα λόγια:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄.

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

1863-1913

Χαραγμένη εντοπίζουμε την υπογραφή του γλύπτη:

Γ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ

1915

Έργο λοιπόν του γλύπτη Γεώργιου Δημητριάδη (που μεταξύ άλλων φιλοτέχνησε τις προτομές του Σουρή και του Παράσχου που βρίσκονται στην Αθήνα) που κατασκευάστηκε και τοποθετήθηκε το 1915.

Μπροστά από την προτομή, στο πεζοδρόμιο υπάρχει μια αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα η οποία στέκει για να θυμίζει στου περαστικούς την δολοφονία. Τούτη η πλάκα στο μπροστινό της μέρος έχει το σύμβολο της δυναστείας του Γεώργιου και από κάτω γράφονται τα λόγια:

ΓΙΝΟΥ ΠΙΣΤΟΣ

ΑΧΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΚΑΙ ΔΩΣΩ ΣΟΙ

ΤΟΝ ΣΤΕΦΑΝΟΝ 

ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Στο πίσω μέρος μέσα σε ένα δάφνινο στεφάνι αναγράφεται η ημερομηνία της δολοφονίας

5

ΜΑΡΤΙΟΥ

1913

ενώ στα δυο πλευρά της στήλης υπάρχουν δυο σταυροί.

Φωτογραφίες από την προτομή εδώ

Φωτογραφίες από την στήλη εδώ

Βιβλιογραφία

• Προσεγγίζοντας τα υπαίθρια γλυπτά της Θεσσαλονίκης, Συλλογικό Έργο, 14ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, Ιδιωτική Έκδοση, 1999

Φωτογραφίες από τον έφιππο ανδριάντα του Κωνσταντίνου στην Θεσσαλονίκη