Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στους Μένητες της Άνδρου

Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου αποτελεί την κεντρική ενορία των Μένητων της Άνδρου. Βρίσκεται στο μέσω περίπου του χωριού, εντός της καταπράσινης, βαθιάς χαράδρας. Φτάνοντας στην κεντρική πλατεία, ένα μικρό πέτρινο εκκλησάκι πλάι στα σκαλοπάτια που οδηγούν στο ναό μας ενημερώνει για την ύπαρξη του μέσω της εντοιχισμένης μαρμάρινης πλάκας η οποία αναγράφει τα λόγια:

Ι.Ν. ΚΟΙΜ.

ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια φτάνουμε στο ναό ο οποίος είναι μικρός διαστάσεων, πέτρινος και κεραμοσκεπής. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό ρυθμό της βασιλικής. Το κωδωνοστάσιο έχει ύψος περίπου εφτά μέτρων και είναι εντοιχισμένο στο μέσο του ναού. Στην κορυφή του φέρει έξεργο σταυρό και στην πρόσοψη του ρολόι. Στην πρόσοψη του ναού υπάρχουν τρεις κεντρικές ξύλινες θύρες (αποτελούμενες από δυο φύλλα η κάθε μία) ενώ πλάι στη μεσαία θύρα υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

Ο ΙΕΡΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ

ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ ΕΝ ΈΤΗ

2007

ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΩΡΗΤΗΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΤΑΤΤΟΣ

Τέλος, πάνω στο κωδωνοστάσιο υπάρχει έτερη εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία μνημονεύεται το όνομα του χορηγού του ωρολογίου:

ΔΩΡΕΑ

ΩΡΟΛΟΓΙΟΥ

ΦΩΤΙΟΥ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΣ

ΤΖΟΑΝΝΟΥ ΚΥΡΙΑΖΗ

2002

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η κρήνη της Σαλουβάρδου Αικατερίνης στους Μένητες της Άνδρου

Η κρήνη της Αικατερίνης Σαλουβάρδου βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου στους Μένητες της Άνδρου. 

Πρόκειται για μια μεγάλη, ορθογώνια κατασκευή από τσιμέντο και επενδυμένη από επάνω με επεξεργασμένο μάρμαρο. Η πρόσοψη της κρήνης αποτελείται από τρία στοιχεία: αρχικά, το κεντρικό στοιχείο το οποίο φέρει δυο ανάγλυφες μαρμάρινες αναπαραστάσεις, μια με φυτική διακόσμηση και άλλη μια παρακάτω με δυο παγόνια δεξιά και αριστερά και ένα βάζο με ένα ανθισμένο λουλούδι ανάμεσα τους. Αριστερά του κεντρικού στοιχείου υπάρχει ανάγλυφος μαρμάρινος δικέφαλος αετός ο οποίος κρατάει σταυρό στο ένα πόδι και σπαθί στο άλλο και πάνω από τα δυο κεφάλια φέρει στέμμα. Πάνω αριστερά αναγράφεται το έτος 1805 και από κάτω το όνομα ΜΗΧΑΛΑKHC. Πάνω δεξιά υπάρχει μια ακόμα επιγραφή την οποία δυστυχώς δεν μπόρεσα να αποκρυπτογραφήσω. 

Δεξιά του κεντρικού στοιχείου υπάρχει μια ακόμα ανάγλυφη αναπαράσταση στην οποία εν μέσω φυτικής διακόσμησης φαίνεται να αναπαρίσταται μια κεντρική μορφή, καθιστή, με στέμμα στο κεφάλι, ένας στρατιώτης που έχει τον ρόλο του φύλακα και μια ακόμα μορφή η οποία υποκλίνεται στην πρώτη.

 Παραδίπλα υπάρχει επιγραφή στην οποία αναγράφονται τα λόγια:

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Γ.

ΣΑΛΟΥΒΑΡΔΟΥ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η κρήνη του Πολιτιστικού Εξωραϊστικού Συλλόγου Μπατσίου στο Μπατσί της Άνδρου

Μέσα στα στενά, δαιδαλώδη σοκάκια του Μπατσίου και σε πολύ κοντινή απόσταση από το ναό του αγίου Φιλίππου, ο επισκέπτης συναντά μια μικρών διαστάσεων κρήνη την οποία έστησε ο Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος του οικισμού το έτος 1995.

Πρόκειται για μια μικρή τσιμεντένια κατασκευή η οποία είναι εντοιχισμένη στο πέτρινο τοίχο που ορίζει το μικρό κυκλαδίτικο δρομάκι. Υπάρχει μια μικρή γούρνα στο κάτω μέρος ενώ στην πρόσοψη της υπάρχει ένα ανάγλυφο ένα ανθισμένο λουλούδι μέσα σε ένα βάζο και δυο ιπτάμενους πήγασους δεξιά και αριστερά του. Στις μέρες μας η κρήνη δεν είναι εν ενεργεία.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός του αγίου Φιλίππου στο Μπατσί της Άνδρου

Ο ορθόδοξος ναός του αγίου Φιλίππου βρίσκεται στο Μπατσί της Άνδρου, κάτω από τον κεντρικό δρόμο που συνδέει τον οικισμό με την Χώρα, στην κορυφή ενός μικρού λόφου ύψους 30 περίπου μέτρων, εκατό μέτρα ανατολικά της επιφάνειας της θάλασσας.

Είναι ο κεντρικός ενοριακός ναός του Μπατσίου και η εορτή του στης 14 του Νοέμβριου είναι μια από τις μεγαλύτερες σε όλο το νησί. Ο ναός ανήκει στην κατηγορία του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Η κεντρική θύρα βρίσκεται στη μεσημβρινή πλευρά και σε αυτήν οδηγεί τσιμεντένια κλίμακα δεκατριών σκαλοπατιών, επενδυμένη με μάρμαρο. Η ίδια η πόρτα είναι ξύλινη, έχει δύο φύλλα και ανάγλυφους σταυρούς χαραγμένους στην πρόσοψη της. Ακριβώς από πάνω υπάρχει η αγιογραφία του αγίου Φιλίππου. Το κωδωνοστάσιο είναι ενσωματωμένο στην πρόσοψη του ναού και φέρει στο μέσο του ρολόι. Άλλες δυο ξύλινες θύρες, μικρότερων διαστάσεων από την κεντρική, υπάρχουν στη νότια πλευρά του οικοδομήματος.

Μπροστά από την εκκλησία υπάρχει όμορφη, μεγάλη και ευρύχωρη πλατεία από την οποία η θέα προς τον κόλπο του Μπατσίου είναι καταπληκτική.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το Πεντάβρυσο στις Στενιές της Άνδρου

Το Πεντάβρυσο - η κρήνη δηλαδή με τις πέντε βρύσες - είναι η διασημότερη κρήνη του οικισμού στων Στενιών της Άνδρου. Βρίσκεται στο μέσον του χωριού ακριβώς κάτω από το κτίριο του Κοινοτικού γραφείου. Πρόκειται για μια εν ενεργεία κρήνη μέχρι και τις μέρες μας. Παλαιότερα λειτουργούσε και ως πλυσταριό όπου οι νοικοκυρές του χωριού έπλεναν τα ενδύματα τους.

Οι βρύσες είναι τοποθετημένες περιμετρικά του τσιμεντένιου τοίχου ο οποίος είναι επενδυμένος με επεξεργασμένη πέτρα. Στη μέση υπάρχει μια μεγάλη ορθογώνια γούρνα μήκους περίπου τριών μέτρων. Στους τοίχους υπάρχουν τρεις εντοιχισμένες μαρμάρινες πλάκες οι οποίες φέρουν τις ακόλουθες επιγραφές:

ΔΑΠΑΝΗ

ΣΤ. ΑΘ. ΧΑΖΑΠΗ 

1915

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Ι.

ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΥ

1998

Η ΕΠΕΝΔΥΣΙΣ ΕΓΕΝΕΤΟ

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Λ. ΓΙΑΛΟΥΡΗ

1968

Ξεκάθαρη είναι μόνο η τελευταία επιγραφή η οποία αναφέρεται στην επένδυση των τοίχων με επεξεργασμένη πέτρα. Οι υπόλοιπες δυο επιγραφές δεν γνωρίζω σε τι αναφέρονται.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στις Στενιές της Άνδρου

Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου βρίσκεται επί της οδού Ναυάρχου Κουντουριώτη, στο βορειοδυτικό τμήμα των Στενιών της Άνδρου.

Πρόκειται για έναν μικρό ναό στο ρυθμό της μονόκλιτης βασιλικής. Η σκεπή του είναι καλυμμένη με κεραμίδια με τέσσερα ακροκέραμα στις αντίστοιχες γωνίες του ναού. Στην κορυφή της πρόσοψης υπάρχει έξεργος σταυρός. Το κωδωνοστάσιο είναι έξεργο και βρίσκεται περίπου τρία μέτρα νοτιοδυτικά της κεντρικής εισόδου του ναού. Το ύψος του ξεπερνάει τα εφτά μέτρα. Στον εξωτερικό τοίχο υπάρχουν εντοιχισμένες μια σειρά από μαρμάρινες πλάκες από τις οποίες αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για το ναό:

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ

ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΣΤΕΝΙΩΝ ΆΝΔΡΟΥ

Ο ΜΕΓΑΣ ΚΟΔΩΝ ΕΓΕΝΕΤΟ ΕΥΣΕΒΕΙ ΔΩΡΕΑ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΚΑΙ ΛΑΣΚΑΡΙΤΣΑΣ Θ. ΣΙΓΑΛΑ

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΤΩΝ

ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΙΓΑΛΑ

1984

Ο ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ

ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟΥ ΕΓΕΝΕΤΟ

ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ

ΈΦΗΣ ΚΑΤΣΙΚΗ

1975

Η ΠΛΑΚΟΣΤΡΩΣΙΣ ΤΗΣ ΑΥΛΗΣ

ΚΑΙ Η ΜΑΡΜΑΡΙΝΗ ΚΛΙΜΑΞ 

ΕΓΕΝΟΝΤΟ ΔΑΠΑΝΑΣΙ ΥΙΩΝ

ΑΝΤΩΝΙΟΥ Π. ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΕΙΣ

ΜΝΗΜΗΝ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΤΩΝ ΕΛΕΝΗΣ

1971

Ο ΑΥΤΟΜΑΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΩΔΩΝΩΝ

Ο ΕΞΩΣΤΗΣ ΤΟΥ ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟΥ

ΚΑΙ Η ΜΕΤΕΧΥΣΙΣ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΚΩΔΩΝΟΣ

ΕΓΕΝΟΝΤΟ ΔΩΡΕΑ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΚΑΙ ΛΑΣΚΑΡΩΣ ΣΙΓΑΛΑ

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΤΩΝ

ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΙΓΑΛΑ

1984

Συνοψίζοντας τις παραπάνω πληροφορίες από τις επιγραφές, διακρίνουμε πως το κωδωνοστάσιο μαζί με τον αυτόματο μηχανισμό κατασκευάστηκαν το 1984. Προηγήθηκαν το 1975 ο εξωτερικός φωτισμός και το 1971 η πλακόστρωση της αυλής και η ορθομαρμάρωσης της σκάλας.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το μνημείο των ευεργετών στις Στενιές της Άνδρου

Το μνημείο προς τιμήν των ευεργετών και δωρητών της κοινότητας των Στενιών της Άνδρου βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη αναθηματική πλάκα ύψους περίπου δύο μέτρων η οποία είναι εντοιχισμένη πάνω σε τσιμεντένιο τοίχο. Η πλάκα είναι λιτή στην κατασκευή της και δεν έχει κάποιο ανάγλυφο ή έξεργο γλυπτό έργο παρά μόνο επιγραφές οι οποίες αναγράφουν τα παρακάτω λόγια:

ΤΟΙΣ ΕΥΓΕΝΕΣΤΑΤΟΙΣ ΜΕΓΑΛΟΙΣ ΕΥΕΡΓΕΤΑΙΣ

ΚΑΙ ΔΩΡΗΤΑΙΣ ΑΥΤΗΣ

Η ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΣΤΕΝΙΩΝ

ΕΙΣ ΈΝΔΕΙΞΙΝ ΒΑΘΥΤΑΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ

ΤΗΝΔΕ ΤΗΝ ΣΤΗΛΗΝ ΕΘΕΤΟ

ΕΝ ΈΤΕΙ 1954

από κάτω ακολουθούν τα ονοματεπώνυμα των ευεργετών καθώς και το έτος μαζί με το χρηματικό ποσό της χορηγίας (σε ελληνικές δραχμές):

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 1895 2000

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Κ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 1906 10268

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 1915 3000

ΚΛΕΑΝΘΗΣ Α. ΠΟΛΕΜΗΣ 1915 2000

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Δ. ΒΟΓΙΑΖΙΔΗΣ 1915 1000

ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΠΑΛΑΙΟΚΡΑΣΣΑΣ 1915 100

ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ 1915 100

ΑΝΤΩΝΙΟΣ Μ. ΚΟΥΛΟΥΘΡΟΣ 1915 100

ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Α. ΧΑΖΑΠΗΣ 1915 2000

ΥΙΟΙ ΝΙΚΟΛ. ΑΡ. ΜΠΙΣΤΗ

ΕΙΣΕΝΕΓΚΟΝΤΕΣ ΕΚ ΤΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ

ΤΗΝ ΑΠΑΙΤΗΘΕΙΣΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΛΙΘΩΝ 1915 [...]

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΙΩΑΝΝΟΥ Λ. ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΥ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μ. ΜΑΡΗΣ 1938 [...]

ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Λ. ΓΙΑΛΟΥΡΗΣ ΟΙΚΙΑΝ ΑΞΙΑΣ 1939 150000

Ε.Ε.Κ.Α.Ο.Σ.Α. ΕΞ ΕΡΑΝΩΝ 1949 -50 270 ΕΚΑΤ.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Ι. ΓΟΥΛΑΝΡΗΣ 1952 [...] ΕΚΑΤ.

ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΠΑΛΑΙΟΚΡΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΥΙΟΙ 1952 80 ΕΚΑΤ.

ΜΑΡΙΑ Λ. ΒΟΓΙΑΖΙΔΟΥ ΚΑΙ ΥΙΟΣ 1953 8 ΕΚΑΤ.

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΠΑΛΑΙΟΚΡΑΣΣΑ 1954 8.6 ΕΚΑΤ.

ΑΝΔΡΕΑΣ Λ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 1954 4 ΕΚΑΤ.

ΕΙΡΗΝΗ ΑΝΔ. ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΥ ΑΚΙΝΗΤΑ ΑΞΙΑΣ 1954 25 ΕΚΑΤ.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΡ. ΡΑΠΤΑΚΗΣ 1954 250 ΕΚΑΤ.

Ε.Ε.Η.Κ.Σ. ΕΞ ΕΡΑΝΩΝ 1952 - 54 [...]

ΑΝΔΡΕΑΣ Λ. ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ ΟΙΚΟΠΕΔΟΝ ΑΞΙΑΣ 1954 14 ΕΚΑΤ.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Δ. ΡΑΛΛΙΑΣ 1954 11 ΕΚΑΤ.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΚΟΝΔΥΛΗΣ 1957 5.000

ΑΝΤΩΝΙΟΣ Π. ΣΤΕΦΑΝΟΥ 1957 36.000

ΜΙΧΑΗΛ Σ. ΠΟΛΕΜΗΣ 1957 33.000

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΤ. ΧΑΖΑΠΗΣ 1957 7.500

Πολύ κοντά στο μνημείο, υπάρχουν ακόμα τρεις εντοιχισμένες μαρμάρινες πλάκες οι οποίες νομίζω πως αξίζει να μνημονευθούν και οι οποίες φέρουν τις παρακάτω επιγραφές:

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ

ΠΛΑΤΕΙΑΣ

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Γ. ΧΑΖΑΠΗ

1998

Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΓΕΝΕΤΟ ΈΤΕΙ 1915 ΔΑΠΑΝΑΙΣ

ΛΕΩΝΙΔΑ ΘΡ. ΒΟΓΙΑΖΙΔΟΥ

ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ ΔΕ ΈΤΕΙ 1953 ΔΑΠΑΝΑΙΣ

ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ Λ. ΒΟΓΙΑΖΙΔΟΥ 

Η ΠΛΑΚΟΣΤΡΩΣΙΣ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ

ΈΓΙΝΕ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗΣ

ΠΑΛΑΙΟΚΡΑΣΣΑ

ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΤΟ ΈΤΟΣ 1998

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η βρύση του Μπαλή στο Γαύριο της Άνδρου

Η βρύση του Μπαλή βρίσκεται στον παραλιακό δρόμο του Γαύριου, πολύ κοντά στην είσοδο του λιμανιού που ενώνει ακτοπλοϊκά το νησί της Άνδρου με την Ραφήνα και τις υπόλοιπες Κυκλάδες. Πρόκειται για μια τσιμεντένια κατασκευή η οποία καλύπτεται στο σύνολο της με επενδυμένη πέτρα. Έχει ύψος περίπου ενός μέτρου και πενήντα εκατοστών. Είναι λιτή, ορθογώνιου σχήματος και στη βάση της έχει γούρνα. Πάνω από την βρύση υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα η οποία αναγράφει τα παρακάτω λόγια:

Η ΒΡΥΣΗ ΤΟΥ ΜΠΑΛΗ

ΝΕΡΟ ΠΗΓΗΣ ΑΜΟΛΟΧΟΥ

1988

Το επίθετο Μπαλής συναντάται στην Άνδρο με γνωστότερο όλων τον Δημήτριο Μπαλή, αρχηγό του κινήματος του 1822 στο νησί. Ο Αμόλοχος από την άλλη είναι οικισμός στο βόρειο τμήμα του νησιού, πάλαι ποτέ πληθυσμιακά εύρωστος, στις μέρες μας σχεδόν εγκαταλελειμμένος. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το μνημείο πεσόντων στο Γαύριο της Άνδρου

Στον παραλιακό δρόμο του Γαύριου στο νησί της Άνδρου, στη βόρεια πλευρά του οικισμού και 180 μέτρα βορείως της κεντρικής εκκλησίας, βρίσκεται το μνημείο πεσόντων προς τιμήν των Ανδρίων (από όλο το νησί της Άνδρου και όχι μόνο από το Γαύριο) που έπεσαν στους πολεμικούς αγώνες της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη στήλη ύψους περίπου δύο μέτρων. Στην κορυφή ως επίστεψη φέρει μαρμάρινη δάδα. Στην πρόσοψη φέρει ανάγλυφο δάφνινο στεφάνι και από δίπλα χαραγμένες τις ημερομηνίες 1912 - 1922. Παρακάτω αναγράφονται τα λόγια:

ΔΗΜΟΣ 

ΓΑΥΡΙΟΥ

ΛΟΥΚΙΣΣΑΣ Γ.

ΡΕΡΡΑΣ Γ.

ΠΑΝΤΕΛΛΙΑΣ Β.

ΛΟΥΚΙΣΣΑ Ν.

ΜΑΚΡΙΝΑΣ Δ.

ΜΠΙΜΠΑΣ Γ. 

ΚΑΦΕΤΖΗΣ Δ.

ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗΣ Θ.

ΜΠΑΤΗΣ Π.

ΔΟΥΣΗΣ Γ.

ΒΑΣΗΣ Σ.

ΜΑΜΑΗΣ Γ.

ΓΡΗΓΟΡΑΣΚΟΣ Σ.

ΤΕΝΤΟΑΜΑΣ Ι.

ΣΟΥΛΗΣ Λ.

ΔΕΛΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΣ Μ.

ΛΟΥΚΙΣΣΑΣ Μ.

ΜΠΑΤΗΣ Ι. ΕΠΙΛ.

ΚΑΡΛΟΣ Κ. ΛΟΧ

ΖΟΥΡΑΣ Ν. 

ΚΑΡΛΟΣ Κ.

ΜΠΑΤΗΣ Ι. 

ΖΟΥΡΑΣ Ν.

ΧΕΛΜΗΣ Α.

ΛΟΥΚΙΣΣΑΣ Γ.

ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΣ Ι.

ΚΟΤΣΕΡΑΣ Ζ.

ΤΣΟΥΜΠΡΗΣ Σ.

ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΣ Σ.

ΚΟΛΙΑΣ Α.

ΜΑΝΑΛΗΣ Ε.

ΠΕΤΡΑΚΗΣ Α.

ΒΙΔΑΛΗΣ Ν.

ΖΑΧΑΡΟΔΗΣ Β.

Κ.Δ. ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ

Λ.Δ. ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ

Παρακάτω, ακολουθούν ανάγλυφα ανάμεσα σε δάφνινο στεφάνι τα αρχικά γράμματα ΔΓ που αντιστοιχούν στην επωνυμία Δήμος Γαύριου. Στο μέσο του δεύτερου επιπέδου του βάθρου είναι χαραγμένη η επωνυμία του χορηγού και το έτος της ανέγερσης:

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΝ

ΑΘΗΝΑΙΣ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΙΕΙ ΑΝΔΡΙΩΝ

1926

ΠΡΟΕΔΡΕΙΑ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΡΛΟΥ

Στις υπόλοιπες τρεις πλευρές της στήλης είναι χαραγμένα τα ονόματα των πεσόντων από τους υπόλοιπους τρεις Δήμους του νησιού: από το Δήμο των Ανδρίων, τον Δήμο της Άρνης και τον Δήμο του Κορθίου.

ΔΗΜΟΣ

ΑΝΔΡΙΩΝ

ΚΑΜΠΑΝΗΣ Δ Σ/ΧΗΣ

ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ Δ. Λ/ΓΟΣ

ΟΠΛΙΤΑΙ

ΒΑΛΜΑΣ Α.

ΓΑΛΑΝΟΣ Λ.

ΓΙΑΝΝΙΣΗΣ Δ.

ΔΕΡΤΟΥΖΟΣ Α.

ΔΕΡΤΟΥΖΟΣ Γ.

ΓΙΑΝΙΣΣΗΣ Σ.

ΔΑΜΠΑΣΗΣ Ι.

ΚΑΛΙΒΡΟΥΣΗΣ Μ.

ΛΑΒΔΑΣ Ι.

ΜΠΕΝΑΣ Τ.

ΛΑΒΔΑΣ Γ.

ΚΑΣΙΔΩΝΗΣ Κ.

ΜΠΑΦΑΛΟΥΚΟΣ Π.

ΜΠΑΦΑΛΟΥΚΟΣ Λ.

ΜΑΝΔΑΡΑΚΑΣ Θ.

ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ Ν.

ΠΑΠΙΔΑΣ Μ.

ΠΕΡΤΕΣΗΣ Λ.

ΡΑΪΣΗΣ Α.

ΣΙΓΑΛΙΑΣ Ν.

ΣΤΡΑΤΗΣ Α.

ΣΕΡΓΟΥΛΙΑΣ Λ.

ΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ.

ΚΑΜΠΑΝΗΣ Ν. Τ/ΧΗΣ

ΜΕΝΔΡΙΝΟΣ Κ.

ΔΗΜΟΣ 

ΆΡΝΗΣ

ΒΛΑΜΗΣ Χ.

ΓΚΙΩΝΗΣ Ι.

ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ Σ.

ΚΑΛΚΑΜΑΝΗΣ Μ.

ΚΟΛΥΔΑΣ Χ.

ΚΥΡΤΑΤΑΣ Γ.

ΚΥΡΤΑΤΑΣ Σ.

ΚΟΚΚΙΝΗΣ Ν.

ΜΠΟΥΤΗΣ Ι.

ΜΠΑΛΑΣ Γ.

ΠΕΡΔΙΚΑΣ Δ.

ΧΑΛΑΣ Ι.

ΜΑΝΑΛΗΣ Δ.

ΛΗΜΝΙΟΣ Α.

ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ Κ.

ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ Λ.

ΜΠΟΘΟΣ Κ.

ΧΑΛΑΣ Δ.

Δυστυχώς, όπως φαίνεται και στην αντίστοιχη φωτογραφία που ανέβασα, η πλευρά στην οποία αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων του Δήμου Κορθίου είναι αρκετά ταλαιπωρημένη από τον χρόνο και τα ονόματα είναι τελείως δυσδιάκριτα επομένως δεν δύναμαι να τα μεταφέρω στο κείμενο. Όπως συμβαίνει στην πρόσοψη με τα εγχάρακτα αρχικά του Δήμου Γαυρίου μέσα σε δάφνινο στεφάνι, έτσι και στις άλλες τρεις πλευρές υπάρχουν τα αντίστοιχα αρχικά για κάθε Δήμο: ΔΑ (Δήμος Άρνης), ΔΚ(Δήμος Κορθίου), ΔΑ (Δήμος Ανδρίων). Στο πίσω μέρος υπάρχει η ακόλουθη εγχάρακτη επιγραφή η οποία μνημονεύει εκ νέου τον χορηγό (με την προσθήκη αυτή τη φορά ως χορηγού πέρα από τον Σύνδεσμο των Ανδρίων στην Αθήνα και τον Πειραιά και τον Γ.Ε. Εμπειρίκο) και το έτος της τοποθέτησης:

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙ

ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΙΕΙ ΑΝΔΡΙΩΝ

ΔΑΠΑΝΑΙΣ

Γ. Ε. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ

ΕΝ ΈΤΕΙ 1927

Στην πίσω πλευρά του βάθρου είναι χαραγμένο το όνομα του γλύπτη - δημιουργού του έργου Ορέστη Βραχόπουλου:

ΈΡΓΟΝ 

ΟΡ ΒΡΑΧΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΘΗΝΑΙ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το οστεοφυλάκιο στο νεκροταφείο του Ταξιάρχη στην Άνδρο

Στη βόρεια γωνία του νεκροταφείου του Ταξιάρχη της Μελίδας στο νησί της Άνδρου και δέκα μέτρα δυτικά του ομώνυμου ναού βρίσκεται το ταφικό μνημείο το οποίο επέχει τη θέση του Οστεοφυλακίου του νεκροταφείου.

Πρόκειται για μια τσιμεντένια κατασκευή, μικρού μεγέθους, σε σχήμα μονόχωρου χριστιανικού ναΐσκου. Η στέγη ολόκληρη καλύπτεται με τρούλο ο οποίος στην κορυφή του φέρει μαρμάρινο σταυρό. Πάνω από την ξύλινη κεντρική θύρα η οποία βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του μνημείου υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα παρακάτω λόγια:

ΟCΤΕΟΦΥΛΑΚΕΙΟΝ

ΑΝΑCΤΗCΟΝΤΑΙ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΚΑΙ

ΕΓΕΡΘΗCΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΝ ΤΟΙΣ ΜΝΗΜΕΙΟΙC

ΗC KT IΘ΄

ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΑΠΑΝΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α. ΚΑΚΑΡΟΥΧΑ

ΕΝ ΕΤΕΙ CΩ Α[..]ΞΘ

Τα γράμματα της ελληνικής αρίθμησης αντιστοιχούν στο έτος 1969. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το ταφικό μνημείο του οίκου Κυριαζή στο νεκροταφείο του Ταξιάρχη στη Μελίδα Άνδρου

Το ταφικό μνημείο της οικογένειας Κυριαζή βρίσκεται στο νεκροταφείο του Ταξιάρχη Μελίδας στο νησί της Άνδρου.

Πρόκειται για ένα μνημείο το οποίο φέρει το σχήμα και τη μορφή ενός αρχαιοελληνικού ναού. Είναι κατασκευασμένος σε σχήμα κύβου, εξ' ολοκλήρου από μάρμαρο. Στην κορυφή της πρόσοψης υπάρχει αέτωμα το οποίο φέρει ακροκέραμα στη δεξιά και στην αριστερή γωνία του. Στην κορυφή φέρει έξεργο χριστιανικό σταυρό. Στη μέση αναγράφονται ανάγλυφα τα λόγια:

ΟΙΚΟΣ 

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Γ. ΚΥΡΙΑΖΗ

Το αέτωμα στηρίζεται σε δύο κίονες δεξιά και αριστερά της εισόδου με κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού. Στις δυο πλευρές ένθεν και κείθεν της κεντρική εισόδου υπάρχουν ανάγλυφοι σταυροί και από κάτω αντιστοίχως ακολουθούν οι επιγραφές:

ΣΤΑΥΡΟΣ Φ. ΤΖΟΑΝΝΟΣ

ΒΙΡΓΙΝΙΑ Σ. ΤΖΟΑΝΝΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Σ. ΤΖΟΑΝΝΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ

ΦΡΑΝΚΑ Ν. ΚΥΡΙΑΖΗ

ΜΑΡΙΑ ΚΥΡΙΑΖΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗ

Στην κάτω δεξιά πλευρά της βάσης του μνημείου υπάρχει μικρή εντοιχισμένη πλάκα η οποία αναγράφει το όνομα του δημιουργού:

ΒΕΡΝΑΡΔΟΣ ΣΤΕΦ. ΜΑΘΙΟΥΛΑΚΗΣ

ΕΠΟΙΕΙ

Στην πρόσοψη του ναού υπάρχουν επίσης δυο προτομές οι οποίες φαίνονται ξένες προς το αισθητικό σύνολο του μνημείου και σίγουρα τοποθετήθηκαν σε μεταγενέστερο χρόνο. Η πρώτη προτομή απεικονίζει μια γυναίκα μέσης ηλικίας με πυκνά, σπαστά μαλλιά και κολιέ στον λαιμό. Στην βάση της αναγράφεται το όνομα ΕΙΡΗΝΗ ενώ στα πλάγια υπάρχει το έτος κατασκευής και η υπογραφή του γλύπτη:

Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΑΘΗΝΑ 2004

Η δεύτερη προτομή απεικονίζει έναν άνδρα σε προχωρημένη ηλικία. Έχει κοντά μαλλιά, μεγάλο μέτωπο και φοράει σακάκι, πουκάμισο και γραβάτα. Στην πρόσοψη της βάσης είναι χαραγμένο το όνομα ΦΩΤΗΣ και στα πλαϊνά υπάρχει η ίδια επιγραφή με την προηγούμενη προτομή:

Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΑΘΗΝΑ 2004

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το ταφικό μνημείο του οίκου Περτέση στο νεκροταφείο του Ταξιάρχη στη Μελίδα Άνδρου

Το ταφικό μνημείο της οικογένειας Περτέση βρίσκεται στο νεκροταφείο του Ταξιάρχη της Μελίδας στο νησί της Άνδρου. 

Πρόκειται μια μια μικρή επιτύμβια στήλη κατασκευασμένη από μάρμαρο. Έχει ύψος περίπου ενός μέτρου και πενήντα εκατοστών. Ως επίστεψη φέρει μαρμάρινο σταυρό και από κάτω αέτωμα με δυο ακροκέραμα στις γωνίες του και ανάγλυφες φυτικές αναπαραστάσεις στο εσωτερικό του. Κάτω από το αέτωμα είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΕΙΜΕ ΠΕΤΡΑ ΤΙ ΜΕ ΒΛΕ

ΠΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕ ΣΥ ΛΑΒΕ 

ΜΕΤΡΑ

Ακολουθεί ένα ανάγλυφο στεφάνι και από κάτω τα λόγια:

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΝ

ΜΝΗΜΕΙΟΝ

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΠΕΡΤΕ

ΣΗ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ 1899

Από κάτω ακολουθεί ανάγλυφη αναμμένη λυχνία. Το έργο είναι ανυπόγραφο, δεδομένης όμως της ημερομηνίας θανάτου που αναγράφεται πάνω στην στήλη, θα πρέπει να κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο βυζαντινός ναός του Ταξιάρχη στη Μελίδα της Άνδρου

Ο βυζαντινός ορθόδοξος ναός του Ταξιάρχη Μέλιδας βρίσκεται πάνω σε ύψωμα 246 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας πενήντα μέτρα βορειότερα του  επαρχιακού δρόμου που συνδέει το Γαύριο με την Χώρα της Άνδρου. Πιο συγκεκριμένα, τον συναντούμε ένα χιλιόμετρο νοτιοανατολικά του χωριού Μελίδα και ένα χιλιόμετρο και τριακόσια μέτρα νοτιοδυτικά του χωριού Πιτροφός.

Πρόκειται για ναό σταυροειδή εγγεγραμμένο με τρούλο. Η κεντρική είσοδος βρίσκεται στη μεσημβρινή πλευρά ενώ στη νότια πλευρά βρίσκονται δύο παράθυρα. Ο ναός είναι σχετικά μικρών διαστάσεων και λειτουργεί ως κοιμητηριακός για το γειτονικό νεκροταφείο που δεν εξυπηρετεί του κατοίκους της Μελίδας αλλά τους κατοίκους του Πιτροφού. Χτίστηκε προς τα τέλη του 11ου αιώνα και οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό δημιουργήθηκαν τον 12ο αιώνα. 

Στις μέρες μας, έχει δεχθεί αναστηλωτικές παρεμβάσεις και εργασίες αναπαλαίωσης και βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Άνδρο

Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στέκει επιβλητικός στο κέντρο της Χώρας της Άνδρου, πίσω ακριβώς από την αγορά, εκατόν τριάντα μέτρα δυτικά από το Εμπειρίκειο Γηροκομείο.

Ο μεγάλος αυτός ναός θεμελιώθηκε σύμφωνα με την μαρμάρινη επιγραφή που υπάρχει στον εξωτερικό τοίχο το έτος 1902 και εγκαινιάσθηκε ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου το έτος 1905. Είναι χτισμένος πάνω σε ύψωμα. Ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Μια μικρή θύρα υπάρχει στη νότια πλευρά ενώ η κύρια είσοδος βρίσκεται στην μεσημβρινή πλευρά. Είναι κατασκευασμένη από ξύλο και ακριβώς μπροστά της υπάρχουν τέσσερις τσιμεντένιοι κίονες ντυμένοι με μάρμαρο φέροντες μαρμάρινα κιονόκρανα μεικτού ρυθμού. Δεξιά και αριστερά της κύριας εισόδου είναι εντοιχισμένα τα δυο μεγάλα κωδωνοστάσια ενώ πάνω από αυτήν υπάρχει αγιογραφία η οποία απεικονίζει την Κοίμηση της Θεοτόκου. Μια μικρή μεταλλική πλάκα με χαραγμένη μια επιγραφή επάνω της μας πληροφορεί για το όνομα του δημιουργού της:

ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΧΕΙΡ

ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΞΕΝΟΥ

Περιμετρικά της κεντρικής εισόδου υπάρχουν εφτά εντοιχισμένες μαρμάρινες πλάκες, οι επιγραφές των οποίων αναγράφουν αντιστοίχως τα παρακάτω λόγια:

ΕΤΕΘΗ ΘΕΜΕΛΙΟΣ

ΛΙΘΟΣ. ΑΠΡΙΛΙΟΝ 1902

ΕΝΕΚΑΙΝΙΑΣΘΗ ΔΕ

ΤΗ 15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1905

ΔΗΜΑΡΧΟΥΝΤΟΣ

Ν.Μ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ

ΤΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟΝ ΕΝΕΤΕΙΧΙΣΘΗ

ΕΚ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ

ΕΝ ΈΤΕΙ 1934

ΔΩΡΕΑ ΩΡΟΛΟΓΙΟΥ

ΚΑΙ ΚΑΜΠΑΝΑΣ ΜΕΓΑΛΗΣ

ΟΙΚΟΙ ΦΩΤΙΟΥ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΣ

ΚΥΡΙΑΖΗ - ΤΖΟΑΝΝΟΥ 

10-10-1998

ΟΝΟΜΑΤΑ ΔΩΡΗΤΩΝ

ΤΟΥ Ι ΝΑΟΥ ΚΟΙΜ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΑΙΚΑΤΕΡ Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ 900

ΜΙΧ ΑΡΙΣΤ. ΜΠΙΣΤΗΣ 723

ΛΕΩΝ Γ. ΚΑΡΥΣΤΙΝΑΚΗΣ 600

ΓΕΩΡ Β. ΜΑΝΔΑΚΑΣ 500

ΙΩΑΝΝ Μ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 500

ΜΙΛΤ. Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 500

ΓΕΩΡ ΙΩ ΔΑΜΠΑΣΗΣ 500

ΑΔΕΛΦ ΔΕΛΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ 300

ΑΡΙΣΤ Λ. ΓΟΥΛΑΝΔΡΗΣ 258 

ΕΠΑΜ ΔΑΠΟΝΤΕΣ 200

ΔΗΜ. ΜΑΣΑΟΥΤΗΣ 200

ΣΤΑΜ. Μ. ΜΠΙΣΤΗΣ 200

ΜΙΛΤ. Δ. ΑΣΗΜΑΚΟΣ 200

ΖΑΝΝ. Λ. ΚΑΜΠΑΝΗΣ 200

ΔΗΜ. Ν. ΒΟΓΙΑΖΙΔΗΣ 200

ΓΕΩΡ Λ. ΓΟΥΛΑΝΔΡΗΣ 200

ΚΛΕΑΝ. ΠΟΛΕΜΗΣ 200

ΠΕΡ ΚΑΜΠΑΝΗΣ 200

ΛΕΩΝ Ν. ΚΩΤΑΚΗΣ 200

ΑΝΔΡ ΙΩ ΔΑΜΠΑΣΗΣ 200

ΙΩΑΝ. ΜΑΜΑΗΣ 200

ΙΩΑΝ Π. ΓΟΥΛΑΝΔΡΗΣ 200

ΝΙΚΟΛ ΑΝΤ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 200

ΜΑΡΚΟΣ ΙΩ ΔΡΑΚΟΣ 1000

ΟΝΟΜΑΤΑ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ

ΤΟΥ Ι ΝΑΟΥ ΚΟΙΜ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΝΙΚΟΛ. ΜΑΤΘ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 15.000

ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΙΩΝ 6.000

ΥΙΟΙ ΑΝΔΡ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ 5.000

ΑΛΚΙΒ. Κ.  ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 4.500

ΓΕΩΡ Μ.  ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 3.000

ΣΤΑΜ. Γ.  ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 3.000

ΤΕΚΝΑ Λ.Κ.  ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ 2.800

ΝΙΚΟΛ Κ.Λ.  ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 2.500

ΕΠΑΜ Κ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 2.500

ΔΗΜ. Γ. ΜΩΡΑΪΤΗΣ 2.000

ΓΕΩΡ Χ. ΓΟΝΕΟΣ 1.000

ΑΛΕΚ Λ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ [...]

ΚΩΝΣ ΑΝΥΣΙΟ 1.000

ΜΙΧ ΚΟΥΛΟΥΘΡΟ 1.000

ΕΠΑΜ ΚΑΡΥΣΤΙΝΑΚΗΣ 1.000

ΥΙΟΙ ΑΘΑΝ ΔΑΜΠΑΣΗ 1.500

Γ. ΠΑΥΛΑΚΗ [...] [...]

ΚΑΛΛΙΟΠΗ [...] ΓΟΥΝΑΡΗ 5.000

ΑΝΤΩΝΙΟ Ζ. ΓΡΥΝΑΡΗ 10.000

ΜΙΧΑΗΛ [...]    [...]

Τα αναγραφόμενα ποσά αντιστοιχούν σε ελληνικές δραχμές. Υπάρχουν άλλες δύο εντοιχισμένες πλάκες στην κεντρική είσοδο του ναού για τις οποίες θα παραπέμψω τους αναγνώστες στις αντίστοιχες φωτογραφίες. Και αυτό διότι οι ιστοί των σημαιών που υπάρχουν μπροστά από αυτές ακριβώς καθιστούν δύσκολη την ακριβή μεταφορά τους στο κείμενο. Η μία αναφέρεται στους δωρητές των αγιογραφιών του ναού (αναγράφονται δέκα ονόματα και από δίπλα το ποσό δωρεάς σε δραχμές) και η άλλη αναφέρει δωρητές του ναού (αναγράφονται εικοσιένα ονόματα και από δίπλα τα αντίστοιχα ποσά σε δραχμές). 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός της Αγίας Θαλασσινής στην Άνδρο

Στο βόρειο τμήμα του μεσαιωνικού οικισμού του Κάστρου στην χώρα της Άνδρου και πάνω σε βράχο ο οποίος εισέρχεται μέσα στη θάλασσα βρίσκεται ένας από τους χαρακτηριστικότερους ναούς ολόκληρου του Αιγαίου Πελάγους, ο ναός της Παναγίας Θαλασσινής ή όπως είναι γνωστότερος στους ντόπιους, η αγία Θαλασσινή.

Μαζί με τον άγιο Νικόλαο, η Παναγία η Θαλασσινή θεωρείται προστάτιδα των ναυτικών αλλά και των ταξιδιωτών οι οποίοι ταξιδεύουν στις θάλασσες. Το μέρος όπου χτίστηκε ο ναός δεν είναι τυχαίο:

για εκατοντάδες χρόνια αποτελούσε την είσοδο του λιμανιού της Άνδρου πριν αυτό μεταφερθεί στο Γαύριο, στη δυτική πλευρά του νησιού. Χτίστηκε προκειμένου να προστατεύει τους Ανδριώτες ναυτικούς και ταξιδευτές της θάλασσας. 

Πρόκειται για μια μονόκλιτη βασιλική μικρού μεγέθους. Όπως προείπα, είναι χτισμένη πάνω σε βράχο σε ύψους περίπου τριών μέτρων πάνω από την στάθμη της θάλασσας. Η κεντρική της θύρα είναι ξύλινη και βρίσκεται στη νότια πλευρά της. Σε αυτήν οδηγεί μια μεγάλη κλίμακα λαξευμένη πάνω στον βράχο, είκοσι και πέντε σκαλοπατιών. Περιμετρικά υπάρχει πέτρινος περίβολος που προστατεύει τους επισκέπτες από ενδεχόμενη πτώση. Πλάι στην κεντρική θύρα υπάρχει μεταλλική καμπάνα, άξια μνημόνευσης, διότι φέρει ανάγλυφη αναπαράσταση του εσταυρωμένου Χριστού και από κάτω την επιγραφή:

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ

ΑΓΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΝΗ

Λ Κ 

Στον εξωτερικό τοίχο του ναού υπάρχουν εντοιχισμένες δύο μαρμάρινες πλάκες οι οποίες αναφέρονται σε εργασίες αναπαλαίωσης και αναστήλωσης:

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΗΣ

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΑΠΑΝΑΙ

ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΙ

ΕΛΙΖΑΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

ΜΝΗΜΗ ΠΑΝΤΕΛΗ Π. ΚΑΡΑΔΟΝΤΗ

ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΗΚΕ

ΤΟ 2009

ΜΕ ΔΑΠΑΝΕΣ

ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΙ ΈΛΛΗΣ 

ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

Ο ναός της αγίας Θαλασσινής είναι ένα από τα πλέον δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα της Άνδρου και πολλοί τον επιλέγουν προκειμένου να τελέσουν σε αυτόν τον γάμο τους.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός της Παναγίας Θεοσκέπαστης στην Άνδρο

Ο ναός της Παναγίας της Θεοσκέπαστης βρίσκεται στη νότια πλευρά του μεσαιωνικού οικισμού του Κάστρου, στην Χώρα της Άνδρου σχεδόν δίπλα στην παραλία που φέρει την ονομασία Παραπόρτι. 

Την ονομασία της (Θεοσκέπαστη) σύμφωνα με τον θρύλο την οφείλει στο πλήρωμα ενός εμπορικού καραβιού το οποίο ήταν φορτωμένο με ξυλεία και βρέθηκε σε δεινή θαλασσοταραχή. Σώθηκαν και αποφάσισαν να χαρίσουν το φορτίο του καραβιού στο ναό προκειμένου να δημιουργηθεί η στέγη του. Έτσι πήρε την ονομασία "Θεοσκέπαστη". Η εικόνα της θεωρείται θαυματουργή και εορτάζεται με κάθε επισημότητα. Είναι η πολιούχος και προστάτιδα του νησιού δεν αποτελεί όμως έδρα της Μητρόπολης (καθεδρικός ναός είναι ο άγιος Γεώργιος).

Ο πρώτος ναός χτίστηκε το 1555, όταν η Λατινική κυριαρχία παραχωρούσε σταδιακά τη θέση της στους Οθωμανούς και η αριστοκρατία της στρεφόταν προς την Ορθοδοξία. Σύμφωνα με την ενημερωτική πινακίδα που βρίσκεται εντοιχισμένη στο εξωτερικό του ναού, το πρώτο κτίσμα κατεδαφίζεται - άγνωστο για ποιο λόγο - και στη θέση του οικοδομείται το 1807 η ογκώδης τρίκλιτη βασιλική την οποία συναντούμε στις μέρες μας. Τα δυο κωδωνοστάσια τα οποία βρίσκονται αριστερά και δεξιά της πρόσοψης τοποθετήθηκαν αργότερα. Πάνω από την ξύλινη κεντρική θύρα υπάρχει μαρμάρινο αέτωμα στο μέσο του οποίου αναπαρίσταται ανάγλυφα η Παναγία με την Χριστό στην αγκαλιά της. Δεξιά και αριστερά της πόρτας υπάρχουν εντοιχισμένοι μαρμάρινοι κίονες  με κιονόκρανα μικτού ρυθμού. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός του αγίου Ανδρέα των Λατίνων στην Άνδρο

Ο ναός του αγίου Ανδρέα των Λατίνων βρίσκεται στη συνοικία του Κάστρου, στη Χώρα της Άνδρου. Ο ναός στις μέρες μας μοιάζει στριμωγμένος μέσα στα στενά σοκάκια του Κάστρου. Ο επισκέπτης τον εντοπίζει κατηφορίζοντας από την πλατεία Καΐρη προς το Κάστρο μέσω της κεντρικής οδού (Εμπειρίκου). Βρίσκεται ακριβώς στη συμβολή των οδών (καλντεριμιών ουσιαστικά) Εμπειρίκου και αγίου Ανδρέα σαράντα μέτρα δυτικά από την πλατεία Καΐρη.

Από το όνομα ο περιηγητής εύκολα συμπεραίνει πως πρόκειται για μια καθολική εκκλησία. Αποτέλεσε τον κεντρικό καθεδρικό ναό των Καθολικών αμέσως μετά την εγκατάσταση τους στο νησί (το 1207). Κατά τη διάρκεια των αιώνων πέρασε από πολλές τρικυμίες, κάποια από τα μέρη του κατέρρευσαν κατόρθωσε ωστόσο να φτάσει μέχρι τις μέρες μας. Το σημερινό κτίριο είναι πέτρινο και αποτελεί αναπαλαίωση του 1906 η οποία πραγματοποιήθηκε με δαπάνες του Α.Κ. Εμπειρίκου. Πρόκειται για μια ουσιαστικά τρίκλιτη βασιλική ωστόσο το αριστερό κλίτος έχει κτιστεί και λειτουργούν μόνο τα άλλα δύο. 

Στην πρόσοψη του ναού υπάρχουν δυο εντοιχισμένες πλάκες, μια στα ελληνικά και άλλη μια στα λατινικά. Αναγράφουν τα παρακάτω λόγια:

ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ

ΔΑΠΑΝΑΙΣ

Α.Κ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ

1906

DOMV HAC IAM DIV

PENITVUS DESTRVCTAM

IOAN BAPTA CRISPI NA

XIEN VIC APLIC HVIVS

ECCLAE ANDR SVMPTI 

BVS S CONG NECNON

SVIS REAEDIFICARE AT

QUE IN MELIORE FOR

MA RESTITVERE CVRA

VIT

ANO DNI MDCCXLIX

Η πλάκα μνημονεύει την ανακαίνιση του ναού το έτος 1749 από τον Λατίνο επίσκοπο Crispi. Στις μέρες μας ο ναός παραμείνει ενεργός εξυπηρετώντας τις θρησκευτικές ανάγκες των λιγοστών Καθολικών κατοίκων του νησιού. Στην γιορτή του αγίου Ανδρέα ωστόσο, εκκλησιάζονται και αρκετοί Ορθόδοξοι. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός του αγίου Γεωργίου στην Άνδρο

Ο ορθόδοξος ναός του αγίου Γεωργίου βρίσκεται εντός της συνοικίας του Κάστρου στην Χώρα της Άνδρου, πάνω στο κεντρικό καλντερίμι και 180 μέτρα δυτικώς της πλατείας του Αφανή Ναύτη.

Εικάζεται πως στη θέση όπου σήμερα είναι κτισμένος ο ναός του αγίου Γεωργίου, υπήρχε παλαιότερα καθολική εκκλησία. Κανένα όμως εύρημα δεν συναινεί προς αυτή την κατεύθυνση. Σύμφωνα με την ενημερωτική πινακίδα που υπάρχει στο ναό, το πρώτο κτίσμα ανεγέρθηκε σε εκείνο το σημείο το 1613 και ήταν ορθόδοξος ναός προς τιμήν του αγίου Γεωργίου. Η ύπαρξη ορθόδοξου ναού εντός του κάστρου δικαιολογείται από τον συγγραφέα του κειμένου της πινακίδας από το γεγονός ότι μετά την κατάληψη της Άνδρου από τους Οθωμανούς, οι Λατίνοι άρχοντες στράφηκαν προς την Ορθοδοξία διότι οι Καθολικοί θεωρούνταν εν δυνάμει σύμμαχοι των Βενετών, Γενοβέζων κτλ και επομένως εχθροί του Σουλτάνου. Το 1786 ο ναός ανακαινίστηκε. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, κατεδαφίστηκε, άγνωστο για ποιους λόγους, και κτίστηκε εκ νέου στη μορφή που τον συναντούμε στις μέρες μας.

Επομένως, το κτίσμα που υπάρχει σήμερα είναι περίπου 170 ετών. Πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική άνευ τρούλου. Στη βόρεια και νότια πλευρά του υπάρχουν αντιστοίχως τρία ημικυκλικά παράθυρα. Στη βορειοανατολική πλευρά του ναού υπάρχει μια μικρή θύρα. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στη δυτική πλευρά του ναού όπου υπάρχουν επίσης δυο εντοιχισμένα κωδωνοστάσια και οκτώ ημικυκλικά παράθυρα. Στην πρόσοψη της εισόδου υπάρχουν εντοιχισμένα μια σειρά από ανάγλυφα και αναθηματικές πλάκες. Ξεχωρίζει η ανάγλυφη πλάκα του αγίου Γεωργίου η οποία προέρχεται από τον παλαιό ναό και τοποθετήθηκε σε ανάμνηση του. Πρόκειται για την κλασσική αναπαράσταση του αγίου, έφιππου, να δολοφονεί τον δράκο. Κάτω από την αναπαράσταση είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΕΝ ΕΤΕΙ ΣΩΤΗΡΙΩ 1786

ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ Ο ΝΑΟΣ ΟΤΤΟΣ ΤΜΡΟΠΟΛΤΑ ΓΕΩ

ΡΓΙΟ Τ ΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΗ ΓΕΩΡΓΙΟ ΤΝ ΚΟΝΔΤΛΗ

Από τον παλιό ναό προέρχονται επίσης τα μάρμαρα τα οποία βρίσκονται περιμετρικά της κεντρικής πόρτας. Εκτός από την πλάκα του αγίου Γεωργίου υπάρχουν άλλες τέσσερις μαρμάρινες πλάκες στην είσοδο του ναού οι οποίες έχουν χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ

ΕΔΑΠΑΝΗΣΕΝ

ΕΝ ΈΤΕΙ 1923

Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΤΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟΝ

ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΕΠΙ ΤΗΣ ΘΕΣΕΩΣ

ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟΥ ΦΕΡΩΝΥΜΟΥ ΝΑΟΥ

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΗΔΗ ΤΩ 1613

Ο ΠΑΛΑΙΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ

ΤΩ 1786 ΚΑΙ ΒΡΑΔΥΤΕΡΟΝ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΘΗ

ΠΡΟΣ ΑΝΕΓΕΡΣΙΝ ΤΟΥ ΝΥΝ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΝΑΟΥ

Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗ ΠΛΑΞ

ΕΝΕΤΕΙΧΙΣΘΗ ΕΝ ΈΤΕΙ 1971 ΜΕΡΙΜΝΗ

ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ ΕΦΗΜΕΡΕΥΟΝΤΟΣ ΗΔΗ

ΕΠΙ ΕΙΚΟΣΑΕΤΑΙΝ ΕΝ ΤΩ ΝΑΩ

ΔΩΡΗΤΑΙ

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ν. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 1000

ΓΕΩΡΓΙΟΣ . ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 1000

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΓΙΑΝΝ. ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ 1000

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 1000

ΠΕΡΡΑΚΗΣ Ν. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 500

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΜΑΡΟΥΛΙΩΣ ΑΝΤ. ΓΟΥΝΑΡΗ 25000

Η ΣΤΕΓΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ 

ΕΝ ΕΤΕΙ 1951

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΣΠΥΡΟΥ Μ. ΠΟΛΕΜΗ

ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΣΥΓΥΖΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΤΟΥ

ΜΑΡΙΑ Λ. ΒΟΓΙΑΖΙΔΟΥ

ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΟΛΥΞΕΝΗ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΙ ΛΙΛΛΑ Α. ΚΥΡΤΑΤΑΣ

2.000.000 1989

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Δ. ΠΙΑΓΚΟΥ

1.500.000 1991

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΡΙΤΣΑΣ ΚΑΡΥΣΤΙΝΑΚΗ

ΑΝΝΑ Μ. ΜΠΛΗΖΙΩΤΗ

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΤΗΣ 3.000.000

ΜΕΓΑΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ 

ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 100.000

ΕΥΕΡΓΕΤΑΙ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 4.000

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΤΘ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 4.000

ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ Α. ΓΟΥΝΑΡΗΣ 10.000

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Λ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 10.000

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Δ. ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ 25.000

ΠΑΝΑΓΗΣ Μ. ΧΑΔΟΥΛΗΣ 7.000

ΙΩΑΝΝΗΣ Π. ΧΑΔΟΥΛΗΣ 12.000

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΓΙΑΝ. ΓΟΥΝΑΡΗ 7.000

ΑΜΑΛΙΑ ΑΧ. ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ 2.000

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΡΑΛΛΙΑΣ 2.000

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Α. ΠΟΛΕΜΗΣ 2.000

ΜΑΡΟΥΛΙΩ Β. ΠΟΛΕΜΗ 2.000

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΜΟΥ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Λ. ΚΟΝΔΥΛΗ 2.500

ΜΟΣΧΑ ΔΗΜΟΣΘ. ΚΑΪΡΗ 3.000

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΤΘ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ 5.000

ΜΑΡΟΥΛΙΩ ΑΝΔΡ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ 5.000

ΜΟΣΧΑ ΚΛΕΑΝΘΗ ΠΟΛΕΜΗ 5.000

ΚΑΛΛΙΠΟΗ ΜΑΤΘ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ 5.000

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΣΥΖΥΓΟΥ ΜΟΥ

ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ Σ. ΖΑΡΜΠΗ 3.000

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

ΕΥΓΕΝΙΑΣ Λ. ΠΟΛΕΜΗ 5.000

ΜΑΤΘΑΙΟΥ Γ. ΜΠΙΣΤΗ 5.000

ΚΑΤΙΝΑΣ Ι. ΠΙΑΓΓΟΥ 5.000

Τα ποσά αντιστοιχούν σε ελληνικές δραχμές. Μπροστά από την είσοδο του ναού υπάρχει όμορφη, πλακόστρωτη πλατεία. Σε μια γωνιά της, υπάρχει μια εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα η οποία μνημονεύει τη χορηγία του οικοπέδου στο ναό:

ΟΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΙ ΤΗΣ

ΜΑΡΙΚΑΣ Δ. ΜΩΡΑΪΤΗ

ΚΑΙ

ΜΟΣΧΑΣ Γ. ΚΑΡΥΣΤΙΝΑΚΗ

ΔΩΡΙΣΑΝ ΤΟΝ ΚΗΠΟ ΑΥΤΟ

ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ο ναός της αγίας Βαρβάρας στην Άνδρο

Ο ορθόδοξος ναός της αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στη συνοικία του Κάστρου, στην Χώρα της Άνδρου. Ουσιαστικά είναι το δεύτερο κτίσμα το οποίο συναντά ο επισκέπτης από την πλατεία του Αφανή Ναύτη και με κατεύθυνση δυτική (ακριβώς δίπλα στο Ναυτικό Μουσείο) ή το προτελευταίο κτίσμα καθώς κατεβαίνει από το κέντρο της Χώρας προς το κάστρο με κατεύθυνση ανατολική.

Ο ναός της αγίας Βαρβάρας στην πρωταρχική του μορφή ήταν καθολικός. Σύμφωνα με την ενημερωτική πινακίδα που υπάρχει στην είσοδο του, πρέπει να χτίστηκε περίπου τον 15ο αιώνα και αρχικά ήταν μεγαλύτερος (με δύο κλίτη) και αφιερωμένος στη μνήμη του αγίου Γεωργίου. Στους ορθόδοξους πέρασε περίπου το 1750 οπότε και μετονομάστηκε σε ναό της αγίας Βαρβάρας. Το κτίσμα που συναντούμε στις μέρες μας δεν είναι αυτό που αντιστοιχούσε στον καθολικό ναό αλλά νεότερο και σαφώς μικρότερο (μονόκλιτο) από το πρώτο. Σύμφωνα με την πινακίδα την μορφή αυτή ο ναός την πήρε τον 19ο αιώνα.

Παραδοσιακό κυκλαδίτικο εκκλησάκι, η αγια-Βαρβάρα είναι μια μικρή, μονόκλιτη βασιλική με τρία τριγωνοειδή παράθυρα στη βόρεια και νότια πλευρά της και την κύρια είσοδο της στη μεσημβρινή. Η είσοδος καλύπτεται με ξύλινη πόρτα ενώ δεξιά αυτή υπάρχουν δυο τριγωνοειδή παράθυρα.  Στην είσοδο οδηγεί μια μικρή κλίμακα τριών σκαλοπατιών.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το μνημείο πεσόντων στην Μεσαριά της Άνδρου

Το μνημείο πεσόντων του οικισμού της Μεσαριάς στο νησί της Άνδρου βρίσκεται στην κεντρική πλατεία  του χωριού πάνω στον κεντρικό επαρχιακό δρόμο που συνδέει την Χώρα με το επίνειο του Γαύριου.

Πρόκειται για μια μικρή μαρμάρινη στήλη ύψους περίπου δύο μέτρων η οποία εδράζεται πάνω σε βάθρο τριών επιπέδων. Στο πάνω μέρος της πρόσοψης υπάρχουν εγχάρακτα τρία κλαδιά δάφνης και από κάτω ακολουθούν χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΠΕΣΟΝΤΕΣ

ΓΑΛΑΝΟΣ Σ.

ΚΑΛΛΙΒΡΟΥΣΗΣ ΜΙΧΑΗΛ

ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ Ν.

ΜΠΑΦΑΛΟΥΚΟΣ ΠΕΤΡΟΣ

ΜΗΝΔΡΙΝΟΣ Κ.

ΠΑΝΤΑΖΗΣ Ι.

ΣΤΡΑΤΗΣ Α.

ΣΠΕΡΤΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ

ΠΕΡΤΕΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΒΑΛΜΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΤΖΙΩΤΗΣ ΣΙΜΟΣ

Το έργο είναι ανυπόγραφο και δεν μνημονεύεται πουθενά το όνομα του γλύπτη και το έτος της ανέγερσης του. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ