O ναός του αγίου Στεφάνου και της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής στην Πτολεμαΐδα

Στη Κάτω Πτολεμαΐδα, 350 μέτρα νοτιοανατολικά του 1ου Δημοτικού Σχολείου (πέτρινου) της πόλης βρίσκεται ο ορθόδοξος ναός του αγίου Στεφάνου και της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής.

Αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ως γνωστόν ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων από τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη και τον Πόντο εγκαταστάθηκε στην πόλη της Πτολεμαΐδας και στον ευρύτερο χώρο της Εορδαίας. Τα μέχρι τότε τούρκικα Καϊλάρια δεν διέθεταν κάποιον ορθόδοξο ναό επομένως τις λατρευτικές λειτουργίες των ορθοδόξων κάλυπταν τα οθωμανικά τζαμιά τα οποία υπήρχαν στην πόλη και μετατράπηκαν πρόχειρα σε ναούς. Ένα τέτοιο τζαμί υπήρχε στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός του αγίου Στεφάνου. Το κτίριο εκείνο διατηρήθηκε μέχρι το 1953 οπότε κατεδαφίστηκε και στη θέση του χτίστηκε νέος ναός. Από εκείνο το ναό (πρώην τζαμί) δεν μπόρεσα να εντοπίσω φωτογραφικό υλικό για το μεταγενέστερο όμως κτίριο υπάρχει μεγάλο υλικό στο βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Νικηφόρου Μανάδη με τίτλο "Ογδοντάχρονα και εικοσάχρονα Ι.Ν. Αγίου Στεφάνου και Οσίας Επιβατηνής Πτολεμαΐδας", Πτολεμαΐδα, 2004. 

Τα εγκαίνια του δεύτερου ναού πραγματοποιήθηκαν στις 5 Μαΐου του 1962 από τον Μητροπολίτη Βασίλειο. Στις 21 Αυγούστου του 1984 πάρθηκε απόφαση κατεδάφισης και αυτού του κτιρίου προκειμένου να κτιστεί στη θέση του μεγαλύτερος ναός που θα κάλυπτε τις ανάγκες του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού της πόλης. Ο τρίτος στη σειρά ναός θεμελιώθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1984 και τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν τέσσερα έτη αργότερα στις 25 Σεπτέμβρη του 1988.

Η ονομασία του ναού δεν είναι τυχαία. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της ενορίας έλκει τις ρίζες της από την Ανατολική Θράκη και πιο συγκεκριμένα από την γύρω περιοχή του Εξάστερου, των επιβατών και της Ραιδεστού. Στο Εξάστερο υπήρχε ναός του αγίου Στεφάνου και στους Επιβάτες αντίστοιχος ναός της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής (όπως φανερώνει το όνομα της, καταγόταν και αυτή από τους Επιβάτες). Επομένως, οι πρόσφυγες φρόντισαν να δώσουν την ανάλογη ονομασία στο ναό της νέας τους πατρίδας.

Στις μέρες μας, ο ναός είναι ένας από τους πιο επιβλητικούς της πόλης. Ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Στο σύνολο του είναι εξωτερικά ντυμένος με λευκή πέτρα ενώ ο τρούλος είναι ντυμένος με κεραμίδια. Στην πρόσοψη υπάρχουν δυο καμπαναριά ενώ μια μαρμάρινη σκάλα εννέα σκαλοπατιών οδηγεί στην κεντρική θύρα. Η κεντρική είσοδος με την σειρά της αποτελείται από πέντε καμάρες ανάμεσα των οποίων βρίσκονται τσιμεντένιοι κίονες. Οι πόρτες της εισόδου είναι κατασκευασμένες από ξύλο. Μια ακόμη είσοδος βρίσκεται στα ανατολικά του ναού όπου και εκεί υπάρχει μαρμάρινη κλίμακα (μικρότερη της κεντρικής) εννέα σκαλοπατιών. Στην ανατολική επίσης πλευρά του ναού υπάρχει το παρεκκλήσι του αγίου Ιωάννη του Ρώσου καθώς και ένας μαρμάρινος σταυρός τοποθετημένος πάνω σε επίσης μαρμάρινη βάση.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές

• Ογδοντάχρονα και εικοσάχρονα Ι.Ν. Αγίου Στεφάνου και Οσίας Επιβατηνής Πτολεμαΐδας, Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος π'' Χρ. Μανάδης,  Πτολεμαΐδα, 2004. 

Ο ναός της αγίας Σκέπης στην Πτολεμαΐδα

Στη βόρεια είσοδο της Πτολεμαΐδας, εκατό μέτρα βορειότερα του ιστορικού Υδραγωγείου και πάνω ακριβώς στην επαρχιακή οδό που ενώνει την πόλη με τον οικισμό του Περδίκκα, βρίσκεται ο ορθόδοξος ναός της αγίας Σκέπης.

Για τούτο το μνημείο της πόλης υπάρχουν πολλές πληροφορίες συγκεντρωμένες στο βιβλίο «40χρονα Ιερού Ναού Αγίας Σκέπης Πτολεμαΐδας» που κυκλοφόρησε το 2012 σε επιμέλεια του τότε Αρχιερατικού Επιτρόπου Εορδαίας Νικηφόρου Μανάδη. Σύμφωνα λοιπόν με αυτό το άκρως κατατοπιστικό πόνημα, ο ναός θεμελιώθηκε στις 30 Ιουλίου του 1972 από τον Μητροπολίτη Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Αυγουστίνο Καντιώτη σε έκταση η οποία παραχωρήθηκε από το Εθνικό Ορφανοτροφείο Αρρένων Πτολεμαΐδας (τότε διευθυντής του ο Σωκράτης Παπουλίδης). Στα εγκαίνια παρευρέθηκε σύσσωμη η πολιτειακή ηγεσία του τόπου καθώς και εκπρόσωπος του Α΄ Σώματος Στρατού. Το θεμέλιο λίθο ύστερα από πρόσκληση του Μητροπολίτη τοποθέτησε ο Χαράλαμπος Κουγιουμτζίδης, βετεράνος του ελληνο-ιταλικού πολέμου 1940-41, ο οποίος είχε ολότελα χάσει την όραση του λόγω τραυματισμού του σε κείνον τον πόλεμο. Συμβολιζόταν με αυτόν τον τρόπο η ταύτιση του ναού με την αγία Σκέπη, την Παναγία δηλαδή ως προστάτιδα των ενόπλων, μαχόμενων δυνάμεων της χώρας.

Ο ναός οικοδομήθηκε έπειτα από πολλούς εράνους στην πόλη της Πτολεμαΐδας αλλά και σε χωριά της ευρύτερης περιφέρειας της Εορδαίας και τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν στις 5 Οκτωβρίου του 1980. Στο έργο  του Νικηφόρου Μανάδη δημοσιεύονται τα πρακτικά του ναού τα οποία αποτελούν πολύτιμη ιστορική πηγή για την πόλη και μας δίνουν πολλά στοιχεία για την αρχιτεκτονική του. Σύμφωνα λοιπόν με αυτά, το 1976 τοποθετήθηκαν τα μαρμάρινα παράθυρα, το 1987 έγινε η επικεράμωση της σκεπής, το 1987 ανατέθηκε στους αφούς Βούρκα η επίστρωση του προαύλιου χώρου με πλάκες, το 1988 ανατέθηκε η περίφραξη του αυλόγυρου στον Περικλή Φραγκουλίδη, το 1995 η αντίστοιχη ανάθεση στον Αιμίλιο Οικονομίδη της κατασκευής του τέμπλου. Το 2003 επενδύθηκε ο αυλόγυρος με πέτρα ενώ  το 2006 κατασκευάστηκε το παρεκκλήσι της Παναγίας Σουμελά πλησίον του κεντρικού ναού.

Ο ναός είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο. Ο τρούλος είναι καλυμμένος με χαλκό και στην κορυφή του υπάρχει μεγάλος σιδερένιος σταυρός. Στην πρόσοψη αναγράφονται τα λόγια:

Ι.Ν. ΑΓΙΑC ΣΚΕΠHC

Υπάρχουν δυο μεγάλα καμπαναριά τοποθετημένα στην πρόσοψη του ναού, ένα στη βόρεια κι άλλο ένα στη νότια πλευρά του. Στην κύρια είσοδο η οποία αποτελείται από εφτά καμάρες  χωρισμένες μεταξύ τους με τσιμεντένιους κίονες, οδηγεί μαρμάρινη κλίμακα οκτώ σκαλοπατιών.  Οι κεντρικές θύρες είναι κατασκευασμένες από το ξύλο. Στον προαύλιο χώρο υπάρχει μνημείο πεσόντων κατά την διάρκεια του ελληνο – ιταλικού πολέμου στο οποίο αναφέρθηκα σε προηγούμενο άρθρο.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Πηγές

• 40χρονα Ιερού Ναού Αγίας Σκέπης Πτολεμαΐδας 1972 – 2012, Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος π’’ Χρ. Μανάδης, Έκδοση Ιερού Ναού Αγίας Σκέπης, Πτολεμαΐδα, 2012

Το μνημείο «Μνήμες Λιγνίτη» στην Πτολεμαΐδα

Πριν από την δημιουργία των ορυχείων εξόρυξης του λιγνίτη και τη κατασκευή των εργοστασίων της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, η πολιτεία της Πτολεμαΐδας δεν ήταν τίποτε παραπάνω από μια περιφερειακή αγροτική κωμόπολη. Την εικόνα μιας ακμάζουσας οικονομικής πόλης που είχε την δεκαετία του 1980 και 1990 την έλαβε ακριβώς εξαιτίας αυτών των δραστηριοτήτων.

Ήταν οι λιγνιτωρύχοι - εκείνοι οι άνθρωποι που δουλεύουν κάτω από αντίξοες και δυσχερείς συνθήκες πολλούς βαθμούς κάτω από το μηδέν το χειμώνα και σε συνθήκες καύσωνα το καλοκαίρι παρέα με την σκόνη, την τέφρα και τα προβλήματα υγείας που αυτή συνεπάγεται – που έκαναν την Πτολεμαΐδα μεγάλη. Στις τάξεις αυτών των ανθρώπων της δουλειάς συγκαταλέγονται και κάποιοι οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους την ώρα της εργασίας, επιβεβαιώνοντας με αυτόν τον τραγικό τρόπο το επίπεδο επικινδυνότητας και δυσκολίας της δουλειάς τους.

Αυτούς τους ανθρώπους τιμά το μνημείο το οποίο βρίσκεται στη βόρεια είσοδο της πόλης, πάνω στον επαρχιακό δρόμο που συνδέει την Πτολεμαΐδα με τον Περδίκκα,  εκατό μέτρα βορειότερα του ορθόδοξου ναού της αγίας Σκέπης και πλάι στις νέες εργατικές κατοικίες. Η κατασκευή φέρει την ονομασία «Μνήμες Λιγνίτη». Κατασκευάστηκε με χορηγία της Δ.Ε.Η. από τον αρχιτέκτονα Ηλία Ζαπουνίδη. Το όλο έργο αποτελείται από κάθετες στο χώμα τσιμεντένιες πλάκες πάνω στις οποίες υπάρχουν αντικείμενα τα οποία αναφέρονται στη λιγνιτική δραστηριότητα: αναπαραστάσεις γαντιών και κράνους κατασκευασμένα από ορείχαλκο, ράγες του σιδηροδρόμου που μεταφέρει την τέφρα στα αποθετήρια, εντοιχισμένες δαγκάνες από σκαπτικά μηχανήματα καθώς και ο ημιτελής τροχός ενός σκαπτικού μηχανήματος. Κύρια σύνθεση του έργου είναι οι τρεις αφηρημένες μορφές λιγνιτωρύχων οι οποίες αναπαρίστανται έξεργες στο κέντρο του μνημείου, μπροστά και πλάι από τις στήλες. Και οι τρεις είναι ντυμένοι με στολή εργασίας (κράνος, γάντια κτλ). Μπροστά από το μνημείο απλώνεται μεγάλη, πλακόστρωτη πλατεία.

Σε μια από τις στήλες όπου είναι εντοιχισμένοι οι ιστοί της ελληνικής σημαίας καθώς και της αντίστοιχης της Δ.Ε.Η. υπάρχουν δυο μεταλλικές πλάκες οι οποίες μνημονεύουν το όνομα του δημιουργού καθώς και το όνομα του χορηγού του έργου:

ΗΛΙΑΣ ΖΑΠΟΥΝΙΔΗΣ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

«ΜΝΗΜΕΣ ΛΙΓΝΙΤΗ»

ΔΕΗ Α.Ε.

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΡΥΧΕΙΩΝ

ΛΙΓΝΙΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Σε αυτό το σημείο βρίσκεται ο τερματισμός του ετήσιου αγώνα δρόμου «Μνήμες Λιγνίτη» που διοργανώνεται στην Πτολεμαΐδα. Δυστυχώς, όπως βλέπουμε και στις φωτογραφίες το μνημείο έχει υποστεί πολλές φορές βανδαλισμούς με σπρέυ, γκράφιτι κτλ ενώ σήμερα βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το κτίριο του Σταθμού Γεωργικής Έρευνας στην Πτολεμαΐδα

Καθώς ο επισκέπτης εισέρχεται από τη νοτιοανατολική είσοδο στην πόλη της Πτολεμαΐδας, απέναντι το κτίριο του Κέντρου Περιβάλλοντος και τετρακόσια μέτρα νοτίως του ναού της αγίας Τριάδας συναντά το παλαιότερο κτίριο της πόλης που δεν είναι άλλο από το κεντρικό κτίριο του Σταθμού Γεωργικής Έρευνας του Υπουργείου Γεωργίας.

Τούτο το πανέμορφο κτίριο – ίσως το ομορφότερο της πόλης – κατασκευάστηκε το 1931 και λειτουργούσε ως η κατοικία του προϊστάμενου της Διεύθυνσης του Σταθμού.  Μια εύστοχη περιγραφή του μας δίδεται στην υπουργική απόφαση με αριθμό ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/61113/3585/3-1-1986 - ΦΕΚ 67/Β/21-2-1986 η οποία το κηρύσσει διατηρητέο και την οποία παραθέτω αυτούσια:

"Χαρακτηρίζουμε ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/1950, το κεντρικό κτίριο του Σταθμού Γεωργικής Έρευνας του Υπουργείου Γεωργίας, στην Πτολεμαΐδα, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του, όπου υπάρχουν και δύο άλλες κατοικίες όπως σημειώνεται στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα με τα στοιχεία Α Β Γ Δ Α, γιατί είναι αξιόλογο δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής που το χαρακτηρίζει μεγάλη απλότητα και συμμετρία.

Το κτίριο είναι μονώροφο με ημιυπόγειο, απλό, ορθογωνικό, λιθόκτιστο και με κεραμοσκεπή στέγη. Η κεντρική είσοδος είναι σε εσοχή και τα ακραία διαμερίσματα, φέρουν τριγωνικό αέτωμα με διακοσμητικά στοιχεία στην κυρίως όψη (μετάλλια, ή ρόδακες κ.ά.). Επίσης η κυρίως όψη κοσμείται με ψευδοπαραστάδες οι οποίοι είναι τοποθετημένοι συμμετρικά.

Στο εσωτερικό του ένα χωλ με την ανάλογη επιφάνεια συνδέει όλους τους υπόλοιπους χώρους.

Το κτίριο κτίστηκε το 1931, και εχρησιμοποιείτο για κατοικία του προϊστάμενου της Δ/νσης του Σταθμού.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν την έννοια του έργου τέχνης σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/50".

Τούτο λοιπόν το κτίριο – σύμβολο και ζωντανό κομμάτι της ιστορίας της πόλης αν και κηρύχθηκε διατηρητέο στην πραγματικότητα παρέμεινε αναξιοποίητο και σε πλήρη εγκατάλειψη με αποτέλεσμα στις 14 Μαρτίου του 2013 (82 έτη μετά την αποπεράτωση του)  να καταστραφεί σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από πυρκαϊά η οποία σύμφωνα με ρεπορτάζ της εποχής πιθανώς να προκλήθηκε από στρώματα τα οποία χρησιμοποιούσαν άστεγοι που είχαν κάνει κατάληψη του χώρου (!!!).

Αυτό που αντικρίζει σήμερα ο επισκέπτης είναι μια θλιβερή εικόνα. Ο σκελετός του κτιρίου παραμένει ανέπαφος όπως και η κεντρική κλίμακα με τα εφτά σκαλοπάτια η οποία οδηγεί στην είσοδο. Διακρίνονται επίσης τα δυο γωνιακά αετώματα καθώς και η ανάγλυφη διακόσμηση κάτω από αυτά με μετάλλια και ρόδακες. Πάνω από την κεντρική είσοδο φαίνεται πως υπήρχε μια επιγραφή η οποία δεν διακρίνεται πλέον. Στην πρόσοψη υπάρχουν δυο μεγάλα παράθυρα τα τζάμια των οποίων είναι εντελώς σπασμένα ενώ στο εσωτερικό το μαύρο χρώμα – οφθαλμοφανές αποδεικτικό στοιχείο της καταστροφικής μανίας της φωτιάς – κυριαρχεί παντού. Γκράφιτι και λοιπά αδέξια τεχνουργήματα κακοποιούν περιμετρικά το εξωτερικό του κτιρίου. Ακόμα και σήμερα, δυο χρόνια μετά την θλιβερή εκείνη μέρα ο επισκέπτης συναντά στο εσωτερικό απομεινάρια από στρώματα, ρούχα κτλ.

Η μόνη επιγραφή που σώζεται είναι αυτή πάνω σε μια μαρμάρινη πλάκα πλάι στην είσοδο στην οποία αναγράφονται τα παρακάτω:

ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΘΗ ΤΗΝ

21-11-2002

ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ

ΣΤΑΥΡΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΔΗ

Φαίνεται πως είχε γίνει μια προσπάθεια αξιοποίησης του κτιρίου η οποία δυστυχώς απέτυχε και πλέον μετά την αμέλεια ετών αυτό το στολίδι της πόλης περιμένει τον χρόνο για να το αποτελειώσει, θυμίζοντας μας πως η Πτολεμαΐδα είναι μια πόλη η οποία αρνείται την ίδια της την μνήμη. 

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Ο ναός των αγίων Νεομαρτύρων στην Πτολεμαΐδα

Στη δυτική πλευρά της πόλης και ακριβώς πάνω στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί στον οικισμό της Γαλάτειας βρίσκεται ο ορθόδοξος ναός προς τιμήν των αγίων Νεομαρτύρων. Ο ναός είναι χτισμένος ουσιαστικά στο τέρμα του οικιστικού σχεδίου της πόλης και είναι αυτός που καλωσορίζει τους επισκέπτες από την Γαλάτεια, την Ολυμπιάδα και τους υπόλοιπους οικισμούς της δυτικής Εορδαίας.

Με τον όρο "Νεομάρτυρες" η ορθόδοξη παράδοση εννοεί όλους εκείνους τους ανθρώπους οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους μαρτυρώντας την ορθόδοξη πίστη τους τα χρόνια από την Άλωση της Πόλης (1453) και έπειτα. Πιο συγκεκριμένα, ο ναός των Νεομαρτύρων της Πτολεμαΐδας είναι αφιερωμένος στους ιερείς, λαϊκούς, αρχιερείς και μοναχούς οι οποίοι μαρτύρησαν κατά την διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται ο άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης, ο άγιος Γρηγόριος Κυδωνιών, ο άγιος Αμβρόσιος Μοσχονησίων κ.ά.

Ο ναός θεμελιώθηκε στις 13 Δεκεμβρίου του 1981 από τον τότε Επίσκοπο Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Αυγουστίνο Καντιώτη σε οικόπεδο το οποίο παραχώρησε ο τότε Δήμος της Πτολεμαΐδας. Κατά την προσφιλή του συνήθεια ο Επίσκοπος κάλεσε για την θεμελίωση του ναού γέροντες επιζώντες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τα έξοδα της ανέγερσης του ναού ανέλαβε ερανική επιτροπή προερχόμενη από τη γειτονική ενορία του αγίου Ιωάννη. Τη στατική μελέτη πραγματοποίησε αφιλοκερδώς ο μηχανικός Γεώργιος Τζιώνας ενώ μέχρι το φθινόπωρο του 1982 ο εργολάβος Γεώργιος Μανώλης είχε κατασκευάσει το υπόγειο καθώς και τις κόγχες του ναού. Την ευθύνη επίβλεψης των εργασιών είχε αναλάβει ο πρεσβύτερος (πρώην δάσκαλος) Θωμάς Μανάδης. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν την 1η του Σεπτέμβρη 1985.

Κτιριακά ο ναός ανήκει στον τύπο του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο. Είναι κατασκευασμένος από μπετόν ενώ η εξωτερική του επιφάνεια καλύπτεται με πέτρα πάχους περίπου τριάντα πόντων έτσι που δίνει την εντύπωση στον επισκέπτη πως είναι εξ' ολοκλήρου πέτρινος. Η πέτρα τοποθετήθηκε κατά τη διετία 2004 - 2005. Υπάρχουν δυο καμπαναριά τοποθετημένα στο σώμα του κυρίως ναού, στην πλευρά της πρόσοψης. Επίσης στην πρόσοψη, υπάρχουν τρεις ξύλινες θύρες σε σχήμα καμάρας στις οποίες οδηγεί μαρμάρινη κλίμακα αποτελούμενη από εφτά σκαλοπάτια ενώ άλλη μια ξύλινη θύρα υπάρχει στη νότια πλευρά του ναού μπροστά από την οποία βρίσκεται αντίστοιχα μια κλίμακα δέκα σκαλοπατιών.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Βιβλιογραφία

• Ενορία 20 Ετών, Αριμαν. Νικηφόρος Μανάδης, Εορδαϊκός Παλμός, 06.02.2002

Το κτίριο του Συλλόγου Μικρασιατών Πτολεμαΐδας «Η Μικρά Αcία»

Όπως είναι γνωστό, η Πτολεμαΐδα αλλά και ευρύτερα ο κάμπος της Εορδαίας υπήρξε ένας από τους βασικούς προορισμούς των προσφύγων της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Θράκης μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την επακόλουθη υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Όλες αυτές οι εθνοτικές ομάδες κυρίως μετά τη δεκαετία του 1970 άρχισαν να οργανώνονται σε Συλλόγους.

Ο Σύλλογος Μικρασιατών Πτολεμαΐδας με την επωνυμία «Η Μικρά Αcία» ιδρύθηκε το 1981 από πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς. Η πρώτη έδρα του Συλλόγου βρισκόταν στην πλατεία του Χατζηευστρατίου, κοντά στο ναό του αγίου Ιωάννη. Καθώς τα χρόνια περνούσαν και τα μέλη του Συλλόγου αυξάνονταν γεωμετρικά σε αριθμό, κρίθηκε σκόπιμο ο Σύλλογος να αλλάξει έδρα και να μεταφερθεί σε ιδιόκτητο χώρο. Αυτός ο χώρος εντοπίστηκε στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλης, απέναντι περίπου από το Πνευματικό Κέντρο επί της οδού Γράμμου. Η επιλογή του τόπου δεν ήταν τυχαία μιας και μέχρι τις μέρες μας η συντριπτική πλειοψηφία των μικρασιατικής καταγωγής κατοίκων της πόλης κατοικεί στη άνω Πτολεμαΐδα.

Τα πρώτα θεμέλια του κτιρίου που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Ποσειδώνας Νάκης τοποθετήθηκαν το 1996 επί προεδρίας Λημνιού Ευστράτιου. Το 2006 τελέστηκαν τα εγκαίνια και ένα χρόνο μετά το κτίριο καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Οι ζημιές ήταν τεράστιες: πέρα από το ίδιο το κτίριο στη μανία της πύρινης φλόγας παραδόθηκε η βιβλιοθήκη καθώς και η ιματιοθήκη του Συλλόγου. Με γρήγορες κινήσεις και έχοντας συμπαράσταση χορηγών ο Σύλλογος έχτισε και πάλι την κτιριακή του κοιτίδα και τα δεύτερα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 22 Αυγούστου του 2008.

Το κτίριο που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης είναι αυτό το οποίο κατασκευάστηκε μετά την πυρκαγιά του 2007 και αναμφίβολα είναι από αισθητικής πλευράς ένα από τα ομορφότερα κτίρια της πόλης. Ανήκει στον ρυθμό του νεοκλασικισμού. Αποτελείται από έναν υπερυψωμένο όροφο στην είσοδο του οποίου οδηγεί κλίμακα πέντε σκαλοπατιών. Στην πρόσοψη κυριαρχούν τέσσερις αρχαιοπρεπείς κολώνες με κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού τα οποία συγκρατούν το κεντρικό αέτωμα. Σε τούτο το αέτωμα υπάρχουν αναπαραστάσεις με αρχαία θέματα τα οποία περιλαμβάνουν πολεμιστές με ασπίδες και δόρατα, πολεμικά άλογα κτλ. Από κάτω έχουν χαραχθεί με αρχαιοελληνική γραμματοσειρά τα λόγια:

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ

Δυο αετώματα βρίσκονται επίσης στις δυο άκρες της πρόσοψη τους κτιρίου. Αναπαριστούν και αυτά σκηνές από την αρχαία ελληνική μυθολογία. Μπροστά από το κτίριο βρίσκονται τοποθετημένες οι προτομές του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου και του Φίλιππου Καβουδίνη (στις οποίες αναφέρθηκα στο παρελθόν σε δυο ξεχωριστά άρθρα αντιστοίχως). Στον προαύλιο χώρο του κτιρίου βρίσκεται επίσης περίτεχνο σιντριβάνι εξαιρετικής ομορφιά για το οποίο θα γράψω στο προσεχές μέλλον.   

Φωτογραφέις από το μνημείο εδώ

Το κτίριο της Αγροτικής Τράπεζας στην Πτολεμαΐδα

Το έτος 1952 τα πρώην Καϊλάρια ήταν μια κωμόπολη οι κάτοικοι της οποίας ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η περιοχή ήταν ακόμα σχετικά φτωχή και καθημαγμένη από τις πολεμικές συγκρούσεις της προηγούμενης δεκαετίας. Απόδειξη της οικονομικής δυσχέρειας του τόπου ήταν η απουσία ύπαρξης τραπεζικού καταστήματος. Το κενό αυτό καλύφτηκε εκείνη τη χρονιά με την ανέγερση του κτιρίου της Αγροτικής Τράπεζας σε οικόπεδο που βρίσκεται απέναντι από το παλαιό πάρκο και δίπλα από την Αγροτική Ένωση της πόλης.

Το γεγονός ότι το πρώτο τραπεζικό κατάστημα που λειτούργησε στην πόλη ήταν αυτό της Αγροτικής Τράπεζας αποτελεί μια ακόμη απόδειξη του αγροτικού χαρακτήρα της οικονομίας της περιοχής. Το οικόπεδο αγοράστηκε από την Αγροτική το 1951 (ανήκε στον Δήμο της Πτολεμαΐδας) και το κτίριο κατασκευάστηκε ένα χρόνο αγρότερα. Υπάρχει μια φωτογραφία εποχής στο εσωτερικό της Τράπεζας που δείχνει πως ήταν το κτίριο κατά τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του. Η κεντρική είσοδος βρισκόταν περίπου τρία με τέσσερα μέτρα ανατολικότερα από την σημερινή και περιστοιχιζόταν από τοξοειδείς καμάρες. Ήταν βαμμένο λευκό και σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική του έδινε την εντύπωση νησιώτικης αύρας. Σήμερα η κεντρική είσοδος βρίσκεται πάνω στο πεζοδρόμιο, οι καμάρες έχουν χτιστεί δημιουργώντας τον προθάλαμο του κτιρίου και ένα γραφείο, ενώ και τα παράθυρα έχουν αλλάξει (τοποθετήθηκαν κατασκευές αλουμινίου και έξω από αυτές σιδερένια κάγκελα). Τον Ιούλιο του 2012 η Αγροτική Τράπεζα πέρασε στην ιδιοκτησία της Τράπεζας Πειραιώς και ως εκ τούτου άλλαξε και η ονομασία του τοπικού υποκαταστήματος.

Πίσω από αυτό το κτίριο κρύβεται μια ιστορία η οποία αν μη τι άλλο είναι διδακτική για την πόλη  μας αλλά και για τις μάχες οι οποίες δόθηκαν και πρέπει να δοθούν στο μέλλον για τη διατήρηση της αστικής της μνήμης. Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας η Αγροτική Τράπεζα αποφάσισε να παραχωρήσει το κτίριο για αντιπαροχή. Βρέθηκε ντόπιος εργολάβος ο οποίος σχεδίαζε να γκρεμίσει το κτίριο και στη θέση του να υψώσει ακαλαίσθητο πολυόροφο δημιούργημα το οποίο θα περιελάμβανε πέρα από το υποκατάστημα της Τράπεζας και άλλα εμπορικά καταστήματα καθώς και υπόγειο χώρο στάθμευσης. Ευτυχώς ο Δήμος κινήθηκε γρήγορα και το 2005 το Υπουργείο Πολιτισμού κήρυξε το κτίριο διατηρητέο.

Είναι μόλις το δεύτερο κτίριο της Πτολεμαΐδας που χαρακτηρίζεται ως διατηρητέο (το πρώτο είναι ο Σταθμός Γεωργικής Έρευνας στην είσοδο της πόλης το 1986). Παραθέτω την σχετική υπουργική απόφαση που είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Υπουργείου:

ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΝΣΑΚ/91446/2376/1-12-2005 - ΦΕΚ 1769/Β/15-11-2005

Χαρακτηρίζουμε ως μνημείο το κτίριο της Αγροτικής Τραπέζης της Ελλάδος (ΑΤΕ) που βρίσκεται μεταξύ των οδών Φιλίππου και Πέρδικα στο Ο. Γ. Ί74, στην πόλη της Πτολεμαΐδας στο Ν. Κοζάνης, φερόμενης ιδιοκτησίας Αγροτικής Τραπέζης της Ελλάδος, διότι πρόκειται για κτίριο το οποίο έχει ιδιαίτερη πολεοδομική, κοινωνική και ιστορική σημασία για την περίοδο της ανάπτυξης της πόλης της Πτολεμαΐδας, είναι από τα ελάχιστα κτίρια των αρχών της μεταπολεμικής περιόδου τα οποία διασώζονται στην πόλη, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των κτιρίων της Αγροτικής Τράπεζας της εποχής εκείνης και, επομένως, πληροί τις τασσόμενες από το άρθρο 6 παρ. 1γ του ν. 3028/2002 προϋποθέσεις.

Η παραπάνω απόφαση κατά τη γνώμη μου πρέπει να αποτελεί φάρο και για λοιπά αρχιτεκτονικά μνημεία της Πτολεμαΐδας τα οποία αναμένουν την προστατευτική παρέμβαση της Πολιτείας όπως το 1^ο και το 2^ο Δημοτικό Σχολείο, η οικία Ευαγγελίδη, η οικία Καραμάνη κοκ.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η προτομή του Φίλιππου Καβουνίδη στο Σύλλογο Μικρασιατών Πτολεμαΐδας

Ο Φίλιππος Καβουνίδης υπήρξε ένας από τους διαπρεπέστερους κατοίκους της Τρίγλιας της Μικράς Ασίας. Γεννήθηκε το 1875 και από μικρή ηλικία ασχολήθηκε με το εμπόριο. Σύντομα έγινε πλοιοκτήτης και μεταξύ άλλων στο στόλο του ανήκαν τα πλοία «Κιχόνα» και «Γνωσιθέα». Με την έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων και του μετέπειτα Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Καβουνίδης θέλοντας να ενισχύσει την Ελλάδα και να αποδυναμώσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία έστελνε Μικρασιάτες νέους με τα πλοία του στην απέναντι ακτή του Αιγαίου προκειμένου να αποφύγουν την στρατιωτική θητεία (μιας και ήταν Οθωμανοί υπήκοοι). Την δράση του αυτή σύντομα αντελήφθησαν οι Νεότουρκοι οι οποίοι και τον καταδίκασαν σε θάνατο. Τότε ο Καβουνίδης πήρε τη γυναίκα του Αικατερίνη Καλαφάτη (αδερφή του συντοπίτη του και μετέπειτα εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου) πήγε στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στην ελεύθερη Ελλάδα.

Από εκεί στάθηκε μέγας αρωγός και χορηγός των συγχωριανών του μιας και βοήθησε να ξαναχτιστεί ο οικισμός όταν οι κάτοικοι του επέστρεψαν από την εξορία. Το 1922 με την ολοκληρωτική κατάρρευση του μετώπου ο Καβουνίδης πρόσφερε τα πλοία του προκειμένου οι καταδιωκόμενοι Μικρασιάτες να περάσουν απέναντι.

Πέθανε το 1940. Προτομή του συναντάμε πέρα από τη Νέα Τρίγλια της Χαλκιδικής και στον περίβολο του κτιρίου που στεγάζει τον Σύλλογο Μικρασιατών Πτολεμαΐδας. Η προτομή είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο. Ο Καβουνίδης αναπαρίσταται σε μέση ηλικία. Φοράει σακάκι, πουκάμισο και γραβάτα, έχει μουστάκι, φαλάκρα και ελάχιστα μαλλιά στα πλαϊνά της κεφαλής του. Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΚΑΒΟΥΝΙΔΗΣ

Μ. ΑΣΙΑΣ 1876 – 1940

Η αγάπη του για τους

συμπατριώτες του

ήταν πιο μεγάλη

από τους φόβους

της γυναίκας του.

Έσωσε όλες τις

ψυχές της Προποντίδας

και ότι ιερό κειμήλιο

πρόφτασε από τις

εκκλησιές της!

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το γλυπτό του Δημήτριου Χριστογιάννη για το 1ο Συμπόσιο Γλυπτικής του Δήμου Εορδαίας (2012)

Τον Ιούλιο του 2012 στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων του Δήμου της Εορδαίας για τα 100 έτη από την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού διοργανώθηκε στην πόλη της Πτολεμαΐδας το 1ο Συμπόσιο Γλυπτικής. Τα Συμπόσια Γλυπτικής αποτελούν μια διαδεδομένη πολιτιστική πρακτική στον ελλαδικό χώρο και ειδικότερα μετά το γύρισμα της χιλιετίας πραγματοποιήθηκαν αρκετά σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας όπως τα Ιωάννινα, τα Τρίκαλα, την Κόνιτσα, την Αγία Παρασκευή και το Αιγάλεω Αττικής κ.α.

Το Συμπόσιο του Δήμου Εορδαίας πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και την αντίστοιχη Σχολή του Μιλάνο της Ιταλίας. Κύρια θεματολογία του Συμποσίου ήταν η ενέργεια (μην ξεχνάμε εξάλλου πως η περιοχή μας είναι μήτρα της ενεργειακής παραγωγής της χώρας). Σε αυτό καθώς και στα δυο επόμενα άρθρα θα παρουσιάσουμε τρία έργα του Συμποσίου τα οποία δημιουργήθηκαν από τρεις διαφορετικούς καλλιτέχνες και τα οποία βρίσκονται αναξιοποίητα στον περίβολο του κτιρίου που στέγαζε τη Σχολή της Δημοτικής Αστυνομίας, στη βόρεια είσοδο της πόλης.

Το πρώτο έργο που θα παρουσιάσω είναι αυτό του γλύπτη Δημήτριου Χριστογιάννη. Ο εν λόγω γλύπτης σπούδασε την γλυπτική τέχνη αρχικά στη Σχολή Μαρμαροτεχνίας της Τήνου (1995 -1998) και από το 1998 στη Σχολή Καλών Τεχνών των Αθηνών με καθηγητή τον Ηπειρώτη Θεόδωρο Παπαγιάννη. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 2004. Μεταξύ άλλων έχει συμμετάσχει στα Συμπόσια Γλυπτικής του Αιγάλεω (2002) και της Καρδίτσας (2005).

Το έργο του Δημήτριου Χριστογιάννη είναι λαξευμένο σε μάρμαρο Τρανόβαλτου (όπως και τα υπόλοιπα έργα του Συμποσίου). Πρόκειται για έναν μαρμάρινο όγκο ύψους περίπου δυο μέτρων. Χρησιμοποιώντας την τεχνική της αφαίρεσης ο καλλιτέχνης προσπαθεί να δημιουργήσει μια – ακαθόριστου φύλου – ακέφαλη ανθρώπινη μορφή. Κοιτώντας το από την μια πλευρά θα μπορούσαμε να πούμε ότι τούτη η μορφή έχει φτερά και μάλιστα σπασμένα. Αν σκεφτούμε πως το θέμα του Συμποσίου είναι η ενέργεια, θα μπορούσαμε να αναγνώσουμε την γλυπτική σύνθεση ως μια διαμαρτυρία για τα δεινά που επιφέρει στην ανθρώπινη ύπαρξη η εξόρυξη του λιγνίτη (μόλυνση του περιβάλλοντος, καταστροφή υδάτων, ασθένειες κοκ).

Πάνω στο γλυπτό μπορούμε να εντοπίσουμε την υπογραφή του γλύπτη και το έτος κατασκευής:

ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΗΣ 2012

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το γλυπτό του Λέανδρου Ντόλα για το 1ο Συμπόσιο Γλυπτικής του Δήμου Εορδαίας (2012)

Συνεχίζουμε το αφιέρωμα μας στα έργα του 1^ο Συμποσίου Γλυπτικής του Δήμου της Εορδαίας (2012) παρουσιάζοντας αυτήν την εβδομάδα το έργο του γλύπτη Λέανδρου Ντόλα.

Όταν συμμετείχε στο Συμπόσιο του Δήμου της Εορδαίας ο Λέανδρος Ντόλας ήταν ακόμα φοιτητής της Σχολής Καλών Τεχνών των Αθηνών. Σε συνέντευξη του για την ιστοσελίδα «Τα Νέα της Πτολεμαΐδας» που βρίσκεται δημοσιευμένη στο Youtube αναφέρει για το δημιούργημα του: «Το έργο μου έχει να κάνει με τον καπνό. Το θέμα που μας δόθηκε ήταν η ενέργεια και το συνδύασα με την Πτολεμαΐδα που έχει τα εργοστάσια και είναι μια εικόνα πολύ γνωστή σε όλους. Είναι μια καπνοειδής μορφή που μπορεί να είναι είτε από έκρηξη είτε από εργοστάσιο και δεν είναι μόνο η ρύπανση. Ο καπνός μπορεί να έχει μια διττή μορφή: μπορεί να είναι και δημιουργία ενέργειας μπορεί να είναι και μόλυνση, έκρηξη, καταστροφή».

Πρόκειται πράγματι για μια εξέχουσα προσέγγιση της ιδιοσυγκρασίας της πόλης μας καθώς και της πάλης που λαμβάνει χώρα στο συλλογικό μας ασυνείδητο τις τελευταίες δεκαετίες όπου η εξορυκτική δραστηριότητα προελαύνει: από την μια η δημιουργία, η ενέργεια δηλαδή, το ρεύμα, οι θέσεις εργασίας, η οικονομική άνθηση και από την άλλη η μόλυνση του αγέρα, η καταστροφή των υδάτων και τα γκρίζα ηλιοβασιλέματα. Πιστεύω πως ο καλλιτέχνης δεν θα μπορούσε να πετύχει καλύτερα τον καλλιτεχνικό του στόχο.

Το έργο είναι φτιαγμένο από μάρμαρο και έχει ύψος περίπου ένα μέτρο και πενήντα εκατοστά. Φαντάζει ως έκρηξη, ως κύματα καπνού το ένα πάνω στο άλλο. Κάπου μέσα στον καπνό  μπορούμε να διακρίνουμε την υπογραφή του γλύπτη καθώς και το έτος της κατασκευής:

ΛΕΑΝΔΡΟΣ

2012

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Η προτομή του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου στον Σύλλογο Μικρασιατών Πτολεμαΐδας

Ο βίος και η πολιτεία του εθνομάρτυρα και Αγίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου είναι λίγο – πολύ γνωστή σε όλους. Προτού αναφερθώ στην προτομή του που κοσμεί τον περίβολο του κτιρίου που στεγάζει τις δράσεις του Μικρασιατικού Συλλόγου της Πτολεμαΐδας, νομίζω πως αξίζει να γράψω δυο λόγια για τη ζωή αυτού του φλογερού ιερέα που την ύψιστη ώρα της σφαγής και της εγκατάλειψης τούτος αρνήθηκε να προσβάλλει τα ιερατικά ενδύματα του εγκαταλείποντας το ποίμνιο του: έμεινε ανάμεσα τους και βρήκε τέλος μαρτυρικό, αντάξιο ενός εθνομάρτυρα.

Ο Χρυσόστομος Σμύρνης γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Προποντίδας. Σπούδασε στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης και διακόνησε την Ορθόδοξη Εκκλησία από διάφορες θέσεις (Έφεσος, Πόλη, Μυτιλήνη) μέχρι να εκλεγεί Μητροπολίτης Δράμας το 1902. Στην Δράμα έτυχε να βρεθεί την δύσκολη περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα και της έξαρσης του βουλγαρικού κομιτάτου. Γρήγορα, αντέταξε τα στήθη του στη βουλγαρική και ρουμανική προπαγάνδα και κατάφερε σπουδαία πράγματα μεταξύ των οποίων η ανέγερση μητροπολιτικού μεγάρου, η ανέγερση ενός νέου ναού καθώς η ανέγερση σχολών αρρένων και θηλέων. Το 1910 μετατέθηκε στην Μητρόπολη της Σμύρνης. Από εκεί έζησε όλα τα ταραχώδη γεγονότα της δεκαετίας και είχε την ευτυχία να ευλογήσει τα όπλα των ελλαδιτών ελευθερωτών του 1919 καθώς και την τιμή να είναι ο τελευταίος υπερασπιστής εκείνης της ελληνίδας πόλης που χάθηκε μέσα στον καπνό του αβυσσαλέου κεμαλικού μίσους.

Όπως προανέφερα, η προτομή του βρίσκεται τοποθετημένη στον περίβολο του κτιρίου του Συλλόγου Μικρασιατών της Πτολεμαΐδας. Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή η οποία παρουσιάζει τον Χρυσόστομο σε μέση ηλικία με  πυκνή γενειάδα και ενδεδυμένο με όλα τα ιερατικά διακριτικά. Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει ένας εγχάρακτος σταυρός και από κάτω ακολουθούν χαραγμένα τα λόγια:

ΆΓΙΟΣ

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

ΣΜΥΡΝΗΣ

1868 – 1922

«Ζηλεύω εκείνους που θυσιάζονται

για την ιδέα του Χριστού

και του Έθνους».

Θυσιάστηκε για το ποίμνιο του και

για τα ανωτέρω υψηλά ιδανικά.

«Αγογγύστως μαρτυρών και ενδόξως

Θνήσκων». 27-8-1922

Από κάτω ακολουθεί έτερος εγχάρακτος σταυρός μέσα σε στεφάνη από φύλλα δάφνης.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το έργο του Κωνσταντίνου Καίσαρη στο 1ο Συμπόσιο Γλυπτικής του Δήμου της Εορδαίας (2012)

Το τρίτο (και τελευταίο) έργο του 1^ου Συμποσίου Γλυπτικής του Δήμου Εορδαίας (2012)  το οποίο θα παρουσιάσω στην παρούσα στήλη είναι αυτό που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κωνσταντίνος Καίσαρης.

Ο Κωνσταντίνος Καίσαρης όταν φιλοτέχνησε το έργο του φοιτούσε στο δεύτερο έτος του τμήματος Γλυπτικής της Σχολής Καλών Τεχνών των Αθηνών. Σε συνέντευξη του για την ιστοσελίδα «Τα Νέα της Πτολεμαΐδας» η οποία βρίσκεται δημοσιευμένη στο Υοutube ο γλύπτης αναφέρει τα παρακάτω: «Η συμμετοχή σε αυτό το Συμπόσιο είναι ένα πολύ καλό ξεκίνημα για όσους ασχολούνται με τη γλυπτική και πολύ σπάνιο γιατί συμβαίνει για πρώτη φορά με αυτόν τον τρόπο δηλαδή προπτυχιακά οι φοιτητές να συμμετάσχουν. Το έργο μου πραγματεύεται την ενεργειακή σχέση μεταξύ αρσενικής και θηλυκής αρχής – του έρωτα με απλά λόγια – δηλαδή βγάζει έναν αισθησιασμό ανασύροντας κάποιες αρχετυπικά υποσυνείδητες εικόνες».

Πράγματι, το έργο του Καίσαρη αφαιρετικά παρουσιάζει δυο ανθρώπινες μορφές τα μεταξύ όρια των οποίων είναι ακαθόριστα ενώ μόνο οι σμιλεμένες γωνίες προδίδουν την ύπαρξη αυθύπαρκτων όντων. Οι μορφές είναι ξαπλωμένες και ενεργειακά ενωμένες σε μια. Βλέπουμε λοιπόν στο έργο πως η ενέργεια δεν είναι μόνο δημιουργία, λεφτά, ρεύμα, μόλυνση, καυσαέριο κτλ όπως μας έδειξαν οι προηγούμενοι δυο καλλιτέχνες αλλά είναι και έρωτας.

Πάνω στο γλυπτό υπάρχει εγχάρακτη η υπογραφή του γλύπτη και το έτος κατασκευής:

ΚΑΙΣΑΡΗΣ 2012

Τελειώνοντας την αναφορά μου στα έργα του Συμποσίου θα ήθελα να αναφέρω πως αν και τούτα τα έργα αποτελούν πολιτιστικό κεφάλαιο για την πόλη μας μέχρι και σήμερα παραμένουν αναξιοποίητα, μακριά από τα μάτια των δημοτών και των επισκεπτών της πόλης. Σε μια συζήτηση που είχα με στέλεχος της απερχόμενης δημοτικής αρχής μου τονίστηκε η πρόθεση των αρμοδίων να τα τοποθετήσουν στους κυκλικούς κόμβους στις εισόδους της πόλης (στον δρόμο προς Άρδασσα και προς Περδίκκα αντίστοιχα). Εύχομαι οι αρμόδιοι φορείς να πράξουν αναλόγως και να προσφέρουν τα γλυπτά στον χώρο για τον οποίο δημιουργήθηκαν: τον υπαίθριο, δημόσιο χώρο.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το μνημείο των πεσόντων ανδρών της Χωροφυλακής στο παλιό πάρκο της Πτολεμαΐδας

Στο παλαιό πάρκο της Πτολεμαΐδας και απέναντι ακριβώς από το κτίριο που στεγάζει τις αστυνομικές υπηρεσίες της πόλης βρίσκεται μνημείο προς τιμήν των πεσόντων ανδρών της Χωροφυλακής.

Πρόκειται για μια μαρμάρινη στήλη ύψους περίπου ενός μέτρου και εβδομήντα εκατοστών. Στην κορυφή της στήλης υπάρχει ανάγλυφο το οποίο απεικονίζει έναν χριστιανικό σταυρό, ένα κλαδί ελιάς κι ένα αστυνομικό γκλομπ (εδώ να σημειώσουμε πως στο έμβλημα της ελληνική χωροφυλακής ήταν ένα κλαδί ελιάς με φόντο την βοιωτική ασπίδα). Κάτω από το ανάγλυφο είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:

ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ

ΧΩΡ/ΚΗΣ ΕΟΡΔΑΙΑΣ

και από κάτω ακολουθούν οι βαθμοί και τα ονοματεπώνυμα των πεσόντων χωροφυλάκων:

ΜΟΙΡ/ΡΧΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ Χ.

ΕΝΩΜ/ΡΧΗΣ ΔΕΛΑΒΕΡΙΔΗΣ Δ.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΙΚΚΑΣ Η.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΚΟΥΚΟΥΛΟΜΑΤΗΣ Δ.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΚΟΛΟΒΟΣ Κ.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ Ν.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΟΘΩΝΑΙΟΣ Κ.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Χ.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΤΖΕΒΕΛΕΚΟΣ Β.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΤΟΜΑΔΚΗΣ Σ.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΦΩΤΗΣ Σ.

ΧΩΡ/ΛΑΞ ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Λ.

Στο κάτω αριστερό μέρος του γλυπτού υπάρχει το όνομα του κατασκευαστή Θεόδωρου Γραμματικόπουλου:

ΚΑΤΕΣΚΕΥΑΣΘΗ ΥΠΟ

ΘΕΟΔ. Ι ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΥ

Το έργο εδράζεται πάνω σε βαθμιδωτό βάθρο τριών επιπέδων. Δυστυχώς, πέρα από τα ονόματα δεν μας δίδεται καμία άλλη πληροφορία για τους πεσόντες άνδρες της Χωροφυλακής που αναφέρονται στο μνημείο.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Φωτογραφίες από το κτίριο του Τεχνικού Επιμελητηρίου νομού Κοζάνης στην Πτολεμαΐδα

Εντοιχισμένη πλάκα στην είσοδο του κτιρίου

Φωτογραφίες από την Οικία Ευαγγελίδη στην Πτολεμαΐδα

Φωτογραφίες από το μνημείο πεσόντων Χωροφυλάκων στην Πτολεμαΐδα

Επιγραφή με το ονοματεπώνυμο του γλύπτη

Φωτογραφίες από την κρήνη στην κεντρική πλατεία της Πτολεμαΐδας

Φωτογραφίες από το ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στη Πτολεμαΐδα

Η προτομή του Πρόδρομου Αθανασιάδη - Μποδοσάκη στο Μποδοσάκειο Νοσοκομείο της Πτολεμαΐδας

Το Μποδοσάκειο Νοσοκομείο αποτελεί αναμφίβολα το καύχημα της Δυτικής Μακεδονίας στον χώρο των ιατρικών υπηρεσιών. Πρόκειται για ένα νοσοκομείο το οποίο παρά τις κατά καιρούς επιθέσεις που έχει δεχτεί για λόγους τοπικιστικούς και μικροκομματικούς, συνέχισε και συνεχίζει να παράσχει τις υπηρεσίες του εξυπηρετώντας τον πληθυσμό ολόκληρης της διοικητικής Περιφέρειας.

Το σύγχρονο κτίριο του νοσοκομείου βρίσκεται βόρεια της πόλης, περίπου ένα χιλιόμετρο από το πολεοδομικό συγκρότημα. Ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Αύγουστο του 1992. Μέγας χορηγός υπήρξε το Ίδρυμα του Μποδοσάκη, η προτομή του οποίου κοσμεί τον εξωτερικό περίβολο του χώρου. Με αυτό το μνημείο θα ασχοληθούμε στο παρόν άρθρο.

Πρόκειται για μια ορειχάλκινη προτομή η οποία εδράζεται πάνω σε τσιμεντένιο βάθρο καλυμμένο με μάρμαρο. Ο Μποδοσάκης αναπαρίσταται σε μέση ηλικία. Φοράει σακάκι, πουκάμισο και γραβάτα, έχει μεγάλα αυτιά και φαλάκρα. Στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα λόγια:

ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗΣ

ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

Στα πλαϊνά της προτομής εντοπίζουμε την υπογραφή του γλύπτη Γιάννη Αντωνιάδη:

Ι. ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ

Το 1ο Δημοτικό Σχολείο (πέτρινο) της Πτολεμαΐδας

Στο κέντρο της εορδαϊκής πρωτεύουσας τέμνοντας την οδό Παυλίδη Αδαμοπούλου βρίσκεται ένα από τα ιστορικότερα κτίρια της Πτολεμαΐδας, το περίφημο 1^ο  Δημοτικό Σχολείο ή – όπως έχει καθιερωθεί στη συλλογική μνήμη των κατοίκων της πολιτείας – Πέτρινο Σχολείο.

Πρόκειται για ένα επιβλητικό κτίριο δύο ορόφων, ικανό να στεγάσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες πλήθους μαθητών. Σύμφωνα με το άρθρο το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονικό Βήμα» με ημερομηνία κυκλοφορίας 19.05.1930 και το οποίο συμπεριέλαβε στον τόμο του «Ένας Αιώνας Εορδαία» ο Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Μανάδης, ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε στις 13 Απριλίου του 1930.Τον λίθο τοποθέτησε ο Υπουργός – Γενικός Διοικητής της Μακεδονίας Στυλιανός Γονατάς, ενώ το παρόν έδωσαν επίσης ο Νομάρχης, ο Μέραρχος και ο διοικητής της Χωροφυλακής. Το πλήθος των επισήμων και η παρουσία του ίδιου του Γονατά δείχνει το πόσο σημαντικό για την περιοχή ήταν τούτο το έργο. Πράγματι, τα πρώην οθωμανικά Καϊλάρια αποκτούσαν μερικά μόλις χρόνια μετά την Ανταλλαγή περίλαμπρο ελληνικό διδακτήριο.

Πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν με χορηγία της ΔΕΗ και του Υπουργείου Ανάπτυξης εργασίες αναπαλαίωσης και συντήρησης. Γκρεμίστηκαν τα αποχωρητήρια και μια ακαλαίσθητη κρήνη που υπήρχαν στον περίβολο του σχολείου ενώ το κυρίως κτίριο βάφτηκε και συντηρήθηκε. Το μόνο που διατηρήθηκε στον περίβολο είναι το κυλικείο στη δυτική πλευρά και βεβαίως το μνημείο των πεσόντων Δασκάλων μπροστά από το κεντρικό κλιμακοστάσιο.  Τα πεύκα που βρίσκονται μπροστά από την πρόσοψη του κτιρίου ευτυχώς παρέμειναν κι αυτά στη θέση τους: μπορεί να μειώνουν την οπτική μας επαφή με το κτίριο, προσφέρουν όμως άφθονο οξυγόνο στην τόσο περιβαλλοντικά ταλαιπωρημένη πόλη μας. Σύμφωνα με την ταμπέλα η οποία υπάρχει στην ανατολική πλευρά του σχολείου το έργο της αναπαλαίωσης κόστισε 150.000.000 δραχμές και φορέας υλοποίησης του υπήρξε ο εργολάβος κύριος Σιδηρόπουλος.

Στο κτίριο συστεγάζονταν για πολλά χρόνια το πρώτο και το ενδέκατο δημοτικό σχολείο της πόλης με το πρόγραμμα να είναι μια βδομάδα πρωινό, μια βδομάδα απογευματινό εναλλάξ για κάθε σχολείο. Στο πέτρινο σχολείο είχε την τύχη ο γραφών να μάθει τα πρώτα του ελληνικά γράμματα τη δεκαετία του 1990 όντας μέλος των τάξεων του 11^ου Δημοτικού Σχολείου υπό την διεύθυνση του κ. Σιταρίδη.

Φωτογραφίες από το μνημείο εδώ